Το νέο σύστημα προστασίας πρώτης κατοικίας έχει σχεδιαστεί για να είναι προσωρινό, αναφέρει η Κομισιόν
Nα αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις του νομικού πλαισίου που σχετίζεται με την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL), ζητά η επικαιροποιημένη έκθεση των Θεσμών, η οποία δημοσιεύτηκε σήμερα 3 Απριλίου 2019.
Όπως αναφέρεται, μετά την έγκριση της έκθεσης ενισχυμένης επιτήρησης στις 27 Φεβρουαρίου 2019, οι ελληνικές αρχές έχουν αναλάβει περαιτέρω ενέργειες σε διάφορους τομείς, αλλά θα πρέπει να παρουσιάσουν το συντομότερο δυνατό τις νομοθετικές ρυθμίσεις με τους δευτερεύοντες νόμους που πλαισιώνουν το νόμο για την προστασία πρώτης κατοικίας.
Η επέκταση της περιμέτρου στα επιχειρηματικά δάνεια εγείρει ιδιαίτερες ανησυχίες, αναφέρει η έκθεση, αφού περιλαμβάνει μια νέα κατηγορία δανειοληπτών που δεν καλύπτονται από την προηγούμενη νομοθεσία Κατσέλη (αποδέκτες επιχειρηματικών δανείων) και χωρίς να αξιολογείται η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων: επομένως είναι λιγότερο σαφές πόσες αιτήσεις θα υπάρχουν και πόσο καλά θα τις αντιμετωπίσει το σύστημα (συμπεριλαμβανομένων των δικαστηρίων και του μηχανισμού κρατικών επιδοτήσεων).
Απαιτεί επίσης ιδιαίτερη προσοχή από την άποψη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, καθώς οι διαθέσιμες εκτιμήσεις επιπτώσεων υποδεικνύουν ότι θα απαιτηθούν μεγαλύτερες διαγραφές χρεών σε σύγκριση με τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια και συνεπώς ο εκτιμώμενος αντίκτυπος στο κεφάλαιο των τραπεζών είναι συγκριτικά υψηλός.
Πάντως, οι μέχρι τώρα δράσεις θεωρούνται επαρκείς για την εκπλήρωση της συγκεκριμένης δέσμευσης για υποστήριξη της επίλυσης του NPL.
Ωστόσο, θα χρειαστεί στενή παρακολούθηση.
ΕΙΔΙΚΑ:
• Οι αρχές έχουν υιοθετήσει μια νομοθετική τροποποίηση και έχουν παράσχει ένα επικαιροποιημένο σχέδιο δράσης για την προώθηση κρατικής εγγύησης στα δάνεια.
Η αποτελεσματικότητά του στην πράξη θα αξιολογηθεί τους επόμενους μήνες.
• Όσον αφορά τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, έχει διατυπωθεί μια κατεύθυνση για την αντιμετώπιση του προβλήματος των αναβολών των πλειστηριασμών, οι οποίες προκύπτουν από την κατάθεση αναστολών από τους οφειλέτες για την αναθεώρηση της τιμής (επίκειται αξιολόγηση των αλλαγών του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
Οι αρχές αναμένεται να παρουσιάσουν και να εγκρίνουν, στο πλαίσιο του τρίτου κύκλου ενισχυμένης επιτήρησης, προτάσεις για μέτρα εφαρμογής για την αποτροπή της διαδικασίας κατάχρησης από στρατηγικούς κακοπληρωτές μέσω αναστολών τελευταίας στιγμής για αναβολές στο πλαίσιο της εφαρμογής του νέου συστήματος προστασίας πρώτης κατοικίας και του ισχύοντος νόμου για την αφερεγγυότητα των νοικοκυριών.
Οι αρχές θα προβούν επίσης σε περαιτέρω ανάλυση σχετικά με τους λόγους των αποτυχημένων δημοπρασιών και θα τις εξετάσουν, μεταξύ άλλων με νομοθετικά μέσα, όπου αυτό είναι απαραίτητο.
• Τα στοιχεία σχετικά με εκκρεμείς υποθέσεις στο πλαίσιο αφερεγγυότητας των νοικοκυριών καθώς και την εξάλειψη των συσσωρευμένων καθυστερήσεων μέχρι το 2021, όπως προβλέπεται στο σχέδιο δράσης, παρασχέθηκαν από τις αρχές.
Αναθεωρημένο σχέδιο δράσης αναμένεται να εκδοθεί από τις αρχές έως τα μέσα του 2019, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τον αντίκτυπο του νέου συστήματος στην προστασία της πρώτης κατοικίας.
• Σχετικά με τους νόμους πωλήσεων και τιτλοποίησης NPLs, οι απαιτούμενες διευκρινίσεις κοινοποιήθηκαν στην Ελληνική Τραπεζική Ένωση.
Η αποτελεσματικότητά τους θα αξιολογηθεί τους προσεχείς μήνες.
Μη εξυπηρετούμενα δάνεια: προστασία πρώτης κατοικίας
Η Ελλάδα νομοθέτησε ένα νέο σύστημα για την προστασία ορισμένων πρώτων κατοικιών, το οποίο στοχεύει στη στήριξη της αναδιάρθρωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Αυτό έπεται της λήξης των παλαιότερων διατάξεων (ν. Κατσέλη), η οποία ήταν προσωρινή και έληξε στα τέλη Φεβρουαρίου 2019 μετά από εξαιρετική παράταση.
Η πρωτογενής νομοθεσία για το καθεστώς εγκρίθηκε στις 29 Μαρτίου και θα θεσπιστούν σύντομα στη συνέχεια δευτερογενείς νομοθετικές πράξεις σχετικά με τις προδιαγραφές της καθορισμένης ηλεκτρονικής πλατφόρμας, την κρατική επιδότηση και τον τρόπο αποτίμησης ορισμένων περιουσιακών στοιχείων που περιλαμβάνονται στα κριτήρια του πλούτου.
Το νέο σύστημα είναι μοναδικό για την Ελλάδα.
Εν συντομία, οι οφειλέτες οι οποίοι είναι φυσικά πρόσωπα και των οποίων τα δάνεια είναι εξασφαλισμένα με την πρώτη κατοικία και παρουσίαζαν καθυστερήσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου 2018, μπορούν να υποβάλουν αίτηση στο σύστημα μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας.
Με την προϋπόθεση ότι πληρούν ορισμένα κριτήρια επιλεξιμότητας, μπορούν να ζητήσουν να επωφεληθούν από αναδιάρθρωση και διαγραφή των δανείων τους (στεγαστικά ή επιχειρηματικά δάνεια) είτε κατόπιν συμφωνίας για τυποποιημένες προτάσεις αναδιάρθρωσης που θα επεκταθούν από τους πιστωτές μέσω μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας είτε μέσω προσφυγής στα δικαστήρια.
Οι οφειλέτες θα επωφεληθούν επίσης από την προστασία της πρώτης κατοικίας εφ 'όσον πραγματοποιούν πληρωμές δόσης επί των αναδιαρθρωμένων χρεών.
Για μέρος των δόσεων οι δανειολήπτες θα λάβουν κρατική επιχορήγηση.
Οι συζητήσεις κατά τις τελευταίες εβδομάδες χρησίμευσαν για τη διευκρίνιση βασικών ζητημάτων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το καθεστώς είναι πραγματικά προσωρινό, σωστά στοχοθετημένο και περιέχει επαρκείς διασφαλίσεις για την πρόληψη των καταχρήσεων από στρατηγικούς παραβάτες και τη δημιουργία νέων καθυστερήσεων στα δικαστήρια, κίνητρα για την πειθαρχία πληρωμών.
Οι βασικές παράμετροι του νέου καθεστώτος είναι οι εξής:
• Το καθεστώς καλύπτει τα δάνεια τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων που εξασφαλίζονται από τις πρώτες κατοικίες.
Η επέκταση της περιμέτρου στα επιχειρηματικά δάνεια εγείρει ιδιαίτερες ανησυχίες που έχουν κοινοποιηθεί στις ελληνικές αρχές.
Περιλαμβάνει την επέκταση του πεδίου της προστασίας στις πρώτες κατοικίες σε μια νέα κατηγορία δανειοληπτών που δεν καλύπτονται από την προηγούμενη νομοθεσία Κατσέλη (αποδέκτες επιχειρηματικών δανείων) και χωρίς να αξιολογείται η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων: επομένως είναι λιγότερο σαφές πόσες αιτήσεις θα υπάρχουν και πόσο καλά θα τις αντιμετωπίσει το σύστημα (συμπεριλαμβανομένων των δικαστηρίων και του μηχανισμού κρατικών επιδοτήσεων).
Απαιτεί επίσης ιδιαίτερη προσοχή από την άποψη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, καθώς οι διαθέσιμες εκτιμήσεις επιπτώσεων υποδεικνύουν ότι θα απαιτηθούν μεγαλύτερες διαγραφές χρεών σε σύγκριση με τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια και συνεπώς ο εκτιμώμενος αντίκτυπος στο κεφάλαιο των τραπεζών είναι συγκριτικά υψηλός.
Επιπλέον, εάν το σύστημα δεν λειτουργεί καλά, υπάρχει κίνδυνος οι τράπεζες στο μέλλον να είναι λιγότερο πρόθυμες να παρέχουν δάνεια σε μικρές επιχειρήσεις όπου η κύρια κατοικία χρησιμοποιείται ως εξασφάλιση και έτσι μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά η δανειοδοτική δραστηριότητα.
Τέλος, υπάρχουν κίνδυνοι ότι η διαθεσιμότητα του νέου καθεστώτος επιχειρηματικών δανείων θα μειώσει τα κίνητρα των επιλέξιμων οφειλετών να χρησιμοποιούν το εξωδικαστικό πλαίσιο που επιτρέπει την αναδιάρθρωση των πιθανών καθυστερήσεων και σε σχέση με τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
Το πιο δεσμευτικό κριτήριο για την επιλεξιμότητα είναι το μέγεθος των ανεξόφλητων δανείων, το οποίο καθορίζεται στις 130.000 ευρώ ανά πιστωτή για στεγαστικά δάνεια κατοικίας και 100.000 ευρώ για επιχειρηματικά δάνεια, περιορίζοντας έτσι σε κάποιο βαθμό τους κινδύνους που συνδέονται με αυτή την κατηγορία δανείων.
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες εκτιμήσεις, η περίμετρος των αποδεκτών οφειλετών με υποχρεώσεις έναντι περισσότερων του ενός πιστωτών θα ήταν περιορισμένη και η υιοθέτηση ενός κατώτατου ορίου ανά πιστωτή θα απλοποιήσει την αυτόματη επεξεργασία των αιτήσεων στο πλαίσιο της πλατφόρμας.
Τα θεσμικά όργανα εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με την έγκριση του κατώτατου ορίου για πολλαπλούς πιστωτές και ζήτησαν πρόσθετες πληροφορίες από τις αρχές σχετικά με την κάλυψη και τον αντίκτυπο.
• Το καθεστώς καθορίζει τα κριτήρια επιλεξιμότητας για το εισόδημα και τον πλούτο των νοικοκυριών, εκτός από την αρχική κατοικία, καθώς και ένα όριο για την αξία του ακινήτου.
Το όριο του πλούτου καθορίζεται στις 15.000 ευρώ για τα ρευστά περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη, του συζύγου και των εξαρτώμενων προσώπων και 80.000 ευρώ για τα ακίνητα περιουσιακά στοιχεία και τα οχήματα μεταφοράς κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης.
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν επιστήσει την προσοχή των αρχών στις συνέπειες της επιλογής πολιτικής για τα κίνητρα και την πειθαρχία στις πληρωμές αλλά και για τις διανεμητικές επιπτώσεις της χορήγησης κρατικής επιδότησης για 20 χρόνια στους δανειολήπτες που μπορεί να έχουν λογικά μεγάλα περιουσιακά στοιχεία επιπλέον της κύριας κατοικίας τους.
Το κατώτατο όριο εισοδήματος βασίζεται στους όρους που καθορίζονται στον νόμο Κατσέλη, δηλαδή ανάλογα με το μέγεθος του νοικοκυριού με ανώτατο όριο 36.000 ευρώ ετησίως.
Το όριο της αξίας της προστατευόμενης κατοικίας ορίζεται σε ενιαία αξία 250.000 ευρώ για τα νοικοκυριά.
Στην περίπτωση των επιχειρηματικών δανείων, το κατώφλι καθορίζεται σε ενιαία αξία ύψους 175.000 ευρώ.
• Το καθεστώς είναι ανοικτό σε οφειλέτες οι οποίοι ως δημόσιοι υπάλληλοι έλαβαν υποθήκη όχι από τράπεζα, αλλά από δημόσιο ταμείο υπό προτιμησιακούς όρους.
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν επιστήσει την προσοχή των αρχών στο γεγονός ότι αυτό δεν αφορά την πρόκληση που αφορά τις τραπεζικές πιστώσεις και μπορεί να έχει επιπτώσεις στα κίνητρα για τη διατήρηση της πειθαρχίας των πληρωμών.
• Το σύστημα έχει σχεδιαστεί για να είναι προσωρινό.
Οι αιτήσεις μπορούν να υποβληθούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2019 για τα δάνεια που έχουν καθυστερήσει για 90 ημέρες ή περισσότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2018.
Αυτό θα επιτρέψει την υποβολή έκθεσης σχετικά με τη λήξη του καθεστώτος στο πλαίσιο της παρακολούθησης των ειδικών δεσμεύσεων του τέλους του 2019.
• Με βάση τις προσφορές αναδιάρθρωσης από τις τράπεζες, οι δόσεις θα υποστηρίζονται με κρατική επιχορήγηση προοδευτικά ανάλογα με το εισόδημα (κατά μέσο όρο περίπου 30%).
Το καθεστώς εφαρμόζει υποχρεωτική περικοπή για τον κύριο υπόχρεο που υπερβαίνει το λόγο δανείου προς αξία ύψους 120%.
Επιπλέον, οι δόσεις θα έχουν κανονική διάρκεια 20 ετών που θα καλύπτει το 80ο έτος της ηλικίας του οφειλέτη.
Η προσέγγιση αυτή έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των καθυστερήσεων και τη μείωση των NPL προσφέροντας μια τυποποιημένη λύση.
Ωστόσο, σε αντίθεση με την καθιερωμένη τραπεζική πρακτική, δεν λαμβάνει πλήρως υπόψη τη συνολική ικανότητα πληρωμής του οφειλέτη και δεν λαμβάνει υπόψη τη βιωσιμότητα των δανειοληπτών επιχειρηματικών δανείων, καθώς εφαρμόζει την ίδια αναδιάρθρωση και διαγραφή οριζοντίως.
Αυτό είχε ως στόχο να διευκολύνει μεγάλο αριθμό αναδιαρθρώσεων σε περιορισμένο χρονικό διάστημα.
• Η ηλεκτρονική πλατφόρμα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία έως τα τέλη Απριλίου του 2019.
Σκοπός της είναι να λειτουργήσει με πλήρη αυτοματοποιημένο τρόπο κατά την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τα κριτήρια επιλεξιμότητας και να έχει την δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες σχετικές με τους αιτούντες από άλλους δημόσιους ή / και τραπεζικούς φορείς και βάσεις δεδομένων.
Η πλατφόρμα θα ειδοποιήσει τους πιστωτές σχετικά με εκκρεμείς αιτήσεις και θα τους παράσχει τη σχετική συλλογή δεδομένων, ώστε να μπορέσουν να διατυπώσουν την πρότασή τους στους οφειλέτες.
Η πλατφόρμα προορίζεται επίσης να χρησιμοποιηθεί για να φιλτράρει εκκρεμείς περιπτώσεις του παλαιού νόμου Κατσέλη με αναφορά στα ποσοτικά τους στοιχεία.
Εάν εφαρμοστεί σωστά, η πτυχή αυτή θα βοηθήσει τα δικαστήρια να ανακαλύψουν τις καταχρηστικές αιτήσεις που υποβάλλονται στο πλαίσιο του νόμου περί αφερεγγυότητας των νοικοκυριών και θα επιτρέψει την ταχύτερη επίλυση αυτών των περιπτώσεων.
• Η αποτελεσματική λειτουργία της πλατφόρμας θα μπορούσε, καταρχήν, να οδηγήσει σε ικανοποιητικό αριθμό αναδιαρθρώσεων και σε περιορισμένους αλλά μη αμελητέους κινδύνους μεταγενέστερων διαφορών που θα μπορούσαν να προστεθούν στις υφιστάμενες καθυστερήσεις.
Σε περίπτωση που η διαδικασία της πλατφόρμας δεν καταλήξει σε συμφωνία αναδιάρθρωσης, ο οφειλέτης δικαιούται να υποβάλει αίτηση αναδιάρθρωσης στο αρμόδιο δικαστήριο.
Ο ορισμός της ημερομηνίας της ακρόασης και η έκδοση της δικαστικής απόφασης πρέπει να ακολουθούν αυστηρά χρονικά διαστήματα (έξι μήνες από την υποβολή της αίτησης και τρεις μήνες από την ακρόαση της υπόθεσης αντίστοιχα).
Μπορούν να χορηγηθούν προσωρινές διαταγές εκτέλεσης υπό συγκεκριμένους όρους και απαιτώντας, στην περίπτωση οφειλετών που κρίθηκαν επιλέξιμοι αλλά δεν πραγματοποίησαν αναδιάρθρωση στο πλαίσιο της πλατφόρμας, την πληρωμή μηνιαίων δόσεων ή την πληρωμή μέρους του οφειλόμενου ποσού, ανάλογα με τις περιστάσεις.
Η νομοθεσία παρέχει ορισμένες διασφαλίσεις εναντίον ανεπιθύμητων ή κακόβουλων ενεργειών, καθώς αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν από το δικαστήριο με την επιβολή ποινής.
Ωστόσο, δικαιολογείται η στενή παρακολούθηση των πιθανών νέων διαφορών που δημιουργούνται στο πλαίσιο του καθεστώτος και οι επιπτώσεις στην επιβολή τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, δεδομένου ότι και τα δύο αυτά στοιχεία είναι σημαντικά για τη μελλοντική δανειοδοτική δραστηριότητα και τη διαδικασία μείωσης των δανειακών υποχρεώσεων.
• Οι διαθέσιμες εκτιμήσεις επιβεβαιώνουν ότι το δημοσιονομικό κόστος της επιχορήγησης θα είναι εντός του συνολικού δημοσιονομικού κονδυλίου των 150 εκατ. ευρώ για το 2019 και 200 εκατ. ευρώ ετησίως στη συνέχεια.
Η βαθμονόμηση της επιδότησης θα πρέπει να καθορίζεται στη δευτερογενή νομοθεσία και θα απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση, καθώς οι διαθέσιμες εκτιμήσεις υπόκεινται σε αβεβαιότητες λόγω της ελλιπούς διαθεσιμότητας των δεδομένων.
Γενικά, το νέο νομοθετικό σύστημα έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει την αναδιάρθρωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, αν και παραμένουν ορισμένοι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πειθαρχία των πληρωμών.
Σημαντική πρόοδος σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της προπαρασκευαστικής φάσης της κατάρτισης της νομοθεσίας για τον μετριασμό των κινδύνων εφαρμογής και των διαφορών που εντοπίστηκαν σχετικά με προγενέστερο σχέδιο νόμου, τις ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις του καθεστώτος στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πειθαρχία των πληρωμών, καθώς και σε κινδύνους καταχρήσεων από στρατηγικούς παραβάτες.
Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι κίνδυνοι αυτοί έχουν μετριαστεί σε κάποιο βαθμό, αλλά δεν έχουν εξαλειφθεί, στη νομοθεσία που εγκρίθηκε: η μοναδικότητα του συστήματος σημαίνει ότι υπάρχει αβεβαιότητα ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργήσει στην πράξη και κατά συνέπεια στην κλίμακα και δυνατότητα ποσοτικοποίησης αυτών των κινδύνων.
Προχωρώντας, οι εναπομένουσες τεχνικές λεπτομέρειες, ιδίως σχετικά με τη λειτουργικότητα της πλατφόρμας, θα πρέπει να εκπονηθούν γρήγορα και η τεχνική υλοποίηση θα πρέπει να τεθεί το συντομότερο δυνατό.
Η εφαρμογή θα πρέπει να παρακολουθείται στενά από πλευράς επιχειρησιακών πτυχών (λειτουργία της πλατφόρμας, ταχύτητα επίλυσης), τον αντίκτυπο στο κεφάλαιο των τραπεζών, τον αντίκτυπο στην επιβολή και την εκδίκαση των υποθέσεων και το δημοσιονομικό κόστος της επιδότησης.
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα παράσχουν ενημερώσεις σχετικά με την εφαρμογή του καθεστώτος και πιθανές ανησυχίες στο πλαίσιο της ενισχυμένης επιτήρησης.
Οι ελληνικές αρχές καλούνται να δεσμευθούν να μην επεκτείνουν περαιτέρω τη διάρκεια ή το πεδίο εφαρμογής του νέου καθεστώτος και να λάβουν διορθωτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας, εάν προκύψουν προβλήματα εφαρμογής ή νομικής φύσης με το καθεστώς.
Τέλος, πρέπει να υπενθυμιστεί ότι το νέο καθεστώς θα απαιτήσει έγκριση από την Επιτροπή για κρατικές ενισχύσεις.
www.bankingnews.gr
Όπως αναφέρεται, μετά την έγκριση της έκθεσης ενισχυμένης επιτήρησης στις 27 Φεβρουαρίου 2019, οι ελληνικές αρχές έχουν αναλάβει περαιτέρω ενέργειες σε διάφορους τομείς, αλλά θα πρέπει να παρουσιάσουν το συντομότερο δυνατό τις νομοθετικές ρυθμίσεις με τους δευτερεύοντες νόμους που πλαισιώνουν το νόμο για την προστασία πρώτης κατοικίας.
Η επέκταση της περιμέτρου στα επιχειρηματικά δάνεια εγείρει ιδιαίτερες ανησυχίες, αναφέρει η έκθεση, αφού περιλαμβάνει μια νέα κατηγορία δανειοληπτών που δεν καλύπτονται από την προηγούμενη νομοθεσία Κατσέλη (αποδέκτες επιχειρηματικών δανείων) και χωρίς να αξιολογείται η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων: επομένως είναι λιγότερο σαφές πόσες αιτήσεις θα υπάρχουν και πόσο καλά θα τις αντιμετωπίσει το σύστημα (συμπεριλαμβανομένων των δικαστηρίων και του μηχανισμού κρατικών επιδοτήσεων).
Απαιτεί επίσης ιδιαίτερη προσοχή από την άποψη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, καθώς οι διαθέσιμες εκτιμήσεις επιπτώσεων υποδεικνύουν ότι θα απαιτηθούν μεγαλύτερες διαγραφές χρεών σε σύγκριση με τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια και συνεπώς ο εκτιμώμενος αντίκτυπος στο κεφάλαιο των τραπεζών είναι συγκριτικά υψηλός.
Πάντως, οι μέχρι τώρα δράσεις θεωρούνται επαρκείς για την εκπλήρωση της συγκεκριμένης δέσμευσης για υποστήριξη της επίλυσης του NPL.
Ωστόσο, θα χρειαστεί στενή παρακολούθηση.
ΕΙΔΙΚΑ:
• Οι αρχές έχουν υιοθετήσει μια νομοθετική τροποποίηση και έχουν παράσχει ένα επικαιροποιημένο σχέδιο δράσης για την προώθηση κρατικής εγγύησης στα δάνεια.
Η αποτελεσματικότητά του στην πράξη θα αξιολογηθεί τους επόμενους μήνες.
• Όσον αφορά τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, έχει διατυπωθεί μια κατεύθυνση για την αντιμετώπιση του προβλήματος των αναβολών των πλειστηριασμών, οι οποίες προκύπτουν από την κατάθεση αναστολών από τους οφειλέτες για την αναθεώρηση της τιμής (επίκειται αξιολόγηση των αλλαγών του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).
Οι αρχές αναμένεται να παρουσιάσουν και να εγκρίνουν, στο πλαίσιο του τρίτου κύκλου ενισχυμένης επιτήρησης, προτάσεις για μέτρα εφαρμογής για την αποτροπή της διαδικασίας κατάχρησης από στρατηγικούς κακοπληρωτές μέσω αναστολών τελευταίας στιγμής για αναβολές στο πλαίσιο της εφαρμογής του νέου συστήματος προστασίας πρώτης κατοικίας και του ισχύοντος νόμου για την αφερεγγυότητα των νοικοκυριών.
Οι αρχές θα προβούν επίσης σε περαιτέρω ανάλυση σχετικά με τους λόγους των αποτυχημένων δημοπρασιών και θα τις εξετάσουν, μεταξύ άλλων με νομοθετικά μέσα, όπου αυτό είναι απαραίτητο.
• Τα στοιχεία σχετικά με εκκρεμείς υποθέσεις στο πλαίσιο αφερεγγυότητας των νοικοκυριών καθώς και την εξάλειψη των συσσωρευμένων καθυστερήσεων μέχρι το 2021, όπως προβλέπεται στο σχέδιο δράσης, παρασχέθηκαν από τις αρχές.
Αναθεωρημένο σχέδιο δράσης αναμένεται να εκδοθεί από τις αρχές έως τα μέσα του 2019, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τον αντίκτυπο του νέου συστήματος στην προστασία της πρώτης κατοικίας.
• Σχετικά με τους νόμους πωλήσεων και τιτλοποίησης NPLs, οι απαιτούμενες διευκρινίσεις κοινοποιήθηκαν στην Ελληνική Τραπεζική Ένωση.
Η αποτελεσματικότητά τους θα αξιολογηθεί τους προσεχείς μήνες.
Μη εξυπηρετούμενα δάνεια: προστασία πρώτης κατοικίας
Η Ελλάδα νομοθέτησε ένα νέο σύστημα για την προστασία ορισμένων πρώτων κατοικιών, το οποίο στοχεύει στη στήριξη της αναδιάρθρωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Αυτό έπεται της λήξης των παλαιότερων διατάξεων (ν. Κατσέλη), η οποία ήταν προσωρινή και έληξε στα τέλη Φεβρουαρίου 2019 μετά από εξαιρετική παράταση.
Η πρωτογενής νομοθεσία για το καθεστώς εγκρίθηκε στις 29 Μαρτίου και θα θεσπιστούν σύντομα στη συνέχεια δευτερογενείς νομοθετικές πράξεις σχετικά με τις προδιαγραφές της καθορισμένης ηλεκτρονικής πλατφόρμας, την κρατική επιδότηση και τον τρόπο αποτίμησης ορισμένων περιουσιακών στοιχείων που περιλαμβάνονται στα κριτήρια του πλούτου.
Το νέο σύστημα είναι μοναδικό για την Ελλάδα.
Εν συντομία, οι οφειλέτες οι οποίοι είναι φυσικά πρόσωπα και των οποίων τα δάνεια είναι εξασφαλισμένα με την πρώτη κατοικία και παρουσίαζαν καθυστερήσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου 2018, μπορούν να υποβάλουν αίτηση στο σύστημα μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας.
Με την προϋπόθεση ότι πληρούν ορισμένα κριτήρια επιλεξιμότητας, μπορούν να ζητήσουν να επωφεληθούν από αναδιάρθρωση και διαγραφή των δανείων τους (στεγαστικά ή επιχειρηματικά δάνεια) είτε κατόπιν συμφωνίας για τυποποιημένες προτάσεις αναδιάρθρωσης που θα επεκταθούν από τους πιστωτές μέσω μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας είτε μέσω προσφυγής στα δικαστήρια.
Οι οφειλέτες θα επωφεληθούν επίσης από την προστασία της πρώτης κατοικίας εφ 'όσον πραγματοποιούν πληρωμές δόσης επί των αναδιαρθρωμένων χρεών.
Για μέρος των δόσεων οι δανειολήπτες θα λάβουν κρατική επιχορήγηση.
Οι συζητήσεις κατά τις τελευταίες εβδομάδες χρησίμευσαν για τη διευκρίνιση βασικών ζητημάτων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το καθεστώς είναι πραγματικά προσωρινό, σωστά στοχοθετημένο και περιέχει επαρκείς διασφαλίσεις για την πρόληψη των καταχρήσεων από στρατηγικούς παραβάτες και τη δημιουργία νέων καθυστερήσεων στα δικαστήρια, κίνητρα για την πειθαρχία πληρωμών.
Οι βασικές παράμετροι του νέου καθεστώτος είναι οι εξής:
• Το καθεστώς καλύπτει τα δάνεια τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων που εξασφαλίζονται από τις πρώτες κατοικίες.
Η επέκταση της περιμέτρου στα επιχειρηματικά δάνεια εγείρει ιδιαίτερες ανησυχίες που έχουν κοινοποιηθεί στις ελληνικές αρχές.
Περιλαμβάνει την επέκταση του πεδίου της προστασίας στις πρώτες κατοικίες σε μια νέα κατηγορία δανειοληπτών που δεν καλύπτονται από την προηγούμενη νομοθεσία Κατσέλη (αποδέκτες επιχειρηματικών δανείων) και χωρίς να αξιολογείται η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων: επομένως είναι λιγότερο σαφές πόσες αιτήσεις θα υπάρχουν και πόσο καλά θα τις αντιμετωπίσει το σύστημα (συμπεριλαμβανομένων των δικαστηρίων και του μηχανισμού κρατικών επιδοτήσεων).
Απαιτεί επίσης ιδιαίτερη προσοχή από την άποψη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, καθώς οι διαθέσιμες εκτιμήσεις επιπτώσεων υποδεικνύουν ότι θα απαιτηθούν μεγαλύτερες διαγραφές χρεών σε σύγκριση με τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια και συνεπώς ο εκτιμώμενος αντίκτυπος στο κεφάλαιο των τραπεζών είναι συγκριτικά υψηλός.
Επιπλέον, εάν το σύστημα δεν λειτουργεί καλά, υπάρχει κίνδυνος οι τράπεζες στο μέλλον να είναι λιγότερο πρόθυμες να παρέχουν δάνεια σε μικρές επιχειρήσεις όπου η κύρια κατοικία χρησιμοποιείται ως εξασφάλιση και έτσι μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά η δανειοδοτική δραστηριότητα.
Τέλος, υπάρχουν κίνδυνοι ότι η διαθεσιμότητα του νέου καθεστώτος επιχειρηματικών δανείων θα μειώσει τα κίνητρα των επιλέξιμων οφειλετών να χρησιμοποιούν το εξωδικαστικό πλαίσιο που επιτρέπει την αναδιάρθρωση των πιθανών καθυστερήσεων και σε σχέση με τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
Το πιο δεσμευτικό κριτήριο για την επιλεξιμότητα είναι το μέγεθος των ανεξόφλητων δανείων, το οποίο καθορίζεται στις 130.000 ευρώ ανά πιστωτή για στεγαστικά δάνεια κατοικίας και 100.000 ευρώ για επιχειρηματικά δάνεια, περιορίζοντας έτσι σε κάποιο βαθμό τους κινδύνους που συνδέονται με αυτή την κατηγορία δανείων.
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες εκτιμήσεις, η περίμετρος των αποδεκτών οφειλετών με υποχρεώσεις έναντι περισσότερων του ενός πιστωτών θα ήταν περιορισμένη και η υιοθέτηση ενός κατώτατου ορίου ανά πιστωτή θα απλοποιήσει την αυτόματη επεξεργασία των αιτήσεων στο πλαίσιο της πλατφόρμας.
Τα θεσμικά όργανα εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με την έγκριση του κατώτατου ορίου για πολλαπλούς πιστωτές και ζήτησαν πρόσθετες πληροφορίες από τις αρχές σχετικά με την κάλυψη και τον αντίκτυπο.
• Το καθεστώς καθορίζει τα κριτήρια επιλεξιμότητας για το εισόδημα και τον πλούτο των νοικοκυριών, εκτός από την αρχική κατοικία, καθώς και ένα όριο για την αξία του ακινήτου.
Το όριο του πλούτου καθορίζεται στις 15.000 ευρώ για τα ρευστά περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη, του συζύγου και των εξαρτώμενων προσώπων και 80.000 ευρώ για τα ακίνητα περιουσιακά στοιχεία και τα οχήματα μεταφοράς κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης.
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν επιστήσει την προσοχή των αρχών στις συνέπειες της επιλογής πολιτικής για τα κίνητρα και την πειθαρχία στις πληρωμές αλλά και για τις διανεμητικές επιπτώσεις της χορήγησης κρατικής επιδότησης για 20 χρόνια στους δανειολήπτες που μπορεί να έχουν λογικά μεγάλα περιουσιακά στοιχεία επιπλέον της κύριας κατοικίας τους.
Το κατώτατο όριο εισοδήματος βασίζεται στους όρους που καθορίζονται στον νόμο Κατσέλη, δηλαδή ανάλογα με το μέγεθος του νοικοκυριού με ανώτατο όριο 36.000 ευρώ ετησίως.
Το όριο της αξίας της προστατευόμενης κατοικίας ορίζεται σε ενιαία αξία 250.000 ευρώ για τα νοικοκυριά.
Στην περίπτωση των επιχειρηματικών δανείων, το κατώφλι καθορίζεται σε ενιαία αξία ύψους 175.000 ευρώ.
• Το καθεστώς είναι ανοικτό σε οφειλέτες οι οποίοι ως δημόσιοι υπάλληλοι έλαβαν υποθήκη όχι από τράπεζα, αλλά από δημόσιο ταμείο υπό προτιμησιακούς όρους.
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν επιστήσει την προσοχή των αρχών στο γεγονός ότι αυτό δεν αφορά την πρόκληση που αφορά τις τραπεζικές πιστώσεις και μπορεί να έχει επιπτώσεις στα κίνητρα για τη διατήρηση της πειθαρχίας των πληρωμών.
• Το σύστημα έχει σχεδιαστεί για να είναι προσωρινό.
Οι αιτήσεις μπορούν να υποβληθούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2019 για τα δάνεια που έχουν καθυστερήσει για 90 ημέρες ή περισσότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2018.
Αυτό θα επιτρέψει την υποβολή έκθεσης σχετικά με τη λήξη του καθεστώτος στο πλαίσιο της παρακολούθησης των ειδικών δεσμεύσεων του τέλους του 2019.
• Με βάση τις προσφορές αναδιάρθρωσης από τις τράπεζες, οι δόσεις θα υποστηρίζονται με κρατική επιχορήγηση προοδευτικά ανάλογα με το εισόδημα (κατά μέσο όρο περίπου 30%).
Το καθεστώς εφαρμόζει υποχρεωτική περικοπή για τον κύριο υπόχρεο που υπερβαίνει το λόγο δανείου προς αξία ύψους 120%.
Επιπλέον, οι δόσεις θα έχουν κανονική διάρκεια 20 ετών που θα καλύπτει το 80ο έτος της ηλικίας του οφειλέτη.
Η προσέγγιση αυτή έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των καθυστερήσεων και τη μείωση των NPL προσφέροντας μια τυποποιημένη λύση.
Ωστόσο, σε αντίθεση με την καθιερωμένη τραπεζική πρακτική, δεν λαμβάνει πλήρως υπόψη τη συνολική ικανότητα πληρωμής του οφειλέτη και δεν λαμβάνει υπόψη τη βιωσιμότητα των δανειοληπτών επιχειρηματικών δανείων, καθώς εφαρμόζει την ίδια αναδιάρθρωση και διαγραφή οριζοντίως.
Αυτό είχε ως στόχο να διευκολύνει μεγάλο αριθμό αναδιαρθρώσεων σε περιορισμένο χρονικό διάστημα.
• Η ηλεκτρονική πλατφόρμα πρέπει να τεθεί σε λειτουργία έως τα τέλη Απριλίου του 2019.
Σκοπός της είναι να λειτουργήσει με πλήρη αυτοματοποιημένο τρόπο κατά την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τα κριτήρια επιλεξιμότητας και να έχει την δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες σχετικές με τους αιτούντες από άλλους δημόσιους ή / και τραπεζικούς φορείς και βάσεις δεδομένων.
Η πλατφόρμα θα ειδοποιήσει τους πιστωτές σχετικά με εκκρεμείς αιτήσεις και θα τους παράσχει τη σχετική συλλογή δεδομένων, ώστε να μπορέσουν να διατυπώσουν την πρότασή τους στους οφειλέτες.
Η πλατφόρμα προορίζεται επίσης να χρησιμοποιηθεί για να φιλτράρει εκκρεμείς περιπτώσεις του παλαιού νόμου Κατσέλη με αναφορά στα ποσοτικά τους στοιχεία.
Εάν εφαρμοστεί σωστά, η πτυχή αυτή θα βοηθήσει τα δικαστήρια να ανακαλύψουν τις καταχρηστικές αιτήσεις που υποβάλλονται στο πλαίσιο του νόμου περί αφερεγγυότητας των νοικοκυριών και θα επιτρέψει την ταχύτερη επίλυση αυτών των περιπτώσεων.
• Η αποτελεσματική λειτουργία της πλατφόρμας θα μπορούσε, καταρχήν, να οδηγήσει σε ικανοποιητικό αριθμό αναδιαρθρώσεων και σε περιορισμένους αλλά μη αμελητέους κινδύνους μεταγενέστερων διαφορών που θα μπορούσαν να προστεθούν στις υφιστάμενες καθυστερήσεις.
Σε περίπτωση που η διαδικασία της πλατφόρμας δεν καταλήξει σε συμφωνία αναδιάρθρωσης, ο οφειλέτης δικαιούται να υποβάλει αίτηση αναδιάρθρωσης στο αρμόδιο δικαστήριο.
Ο ορισμός της ημερομηνίας της ακρόασης και η έκδοση της δικαστικής απόφασης πρέπει να ακολουθούν αυστηρά χρονικά διαστήματα (έξι μήνες από την υποβολή της αίτησης και τρεις μήνες από την ακρόαση της υπόθεσης αντίστοιχα).
Μπορούν να χορηγηθούν προσωρινές διαταγές εκτέλεσης υπό συγκεκριμένους όρους και απαιτώντας, στην περίπτωση οφειλετών που κρίθηκαν επιλέξιμοι αλλά δεν πραγματοποίησαν αναδιάρθρωση στο πλαίσιο της πλατφόρμας, την πληρωμή μηνιαίων δόσεων ή την πληρωμή μέρους του οφειλόμενου ποσού, ανάλογα με τις περιστάσεις.
Η νομοθεσία παρέχει ορισμένες διασφαλίσεις εναντίον ανεπιθύμητων ή κακόβουλων ενεργειών, καθώς αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν από το δικαστήριο με την επιβολή ποινής.
Ωστόσο, δικαιολογείται η στενή παρακολούθηση των πιθανών νέων διαφορών που δημιουργούνται στο πλαίσιο του καθεστώτος και οι επιπτώσεις στην επιβολή τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, δεδομένου ότι και τα δύο αυτά στοιχεία είναι σημαντικά για τη μελλοντική δανειοδοτική δραστηριότητα και τη διαδικασία μείωσης των δανειακών υποχρεώσεων.
• Οι διαθέσιμες εκτιμήσεις επιβεβαιώνουν ότι το δημοσιονομικό κόστος της επιχορήγησης θα είναι εντός του συνολικού δημοσιονομικού κονδυλίου των 150 εκατ. ευρώ για το 2019 και 200 εκατ. ευρώ ετησίως στη συνέχεια.
Η βαθμονόμηση της επιδότησης θα πρέπει να καθορίζεται στη δευτερογενή νομοθεσία και θα απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση, καθώς οι διαθέσιμες εκτιμήσεις υπόκεινται σε αβεβαιότητες λόγω της ελλιπούς διαθεσιμότητας των δεδομένων.
Γενικά, το νέο νομοθετικό σύστημα έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει την αναδιάρθρωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, αν και παραμένουν ορισμένοι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πειθαρχία των πληρωμών.
Σημαντική πρόοδος σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της προπαρασκευαστικής φάσης της κατάρτισης της νομοθεσίας για τον μετριασμό των κινδύνων εφαρμογής και των διαφορών που εντοπίστηκαν σχετικά με προγενέστερο σχέδιο νόμου, τις ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις του καθεστώτος στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πειθαρχία των πληρωμών, καθώς και σε κινδύνους καταχρήσεων από στρατηγικούς παραβάτες.
Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι κίνδυνοι αυτοί έχουν μετριαστεί σε κάποιο βαθμό, αλλά δεν έχουν εξαλειφθεί, στη νομοθεσία που εγκρίθηκε: η μοναδικότητα του συστήματος σημαίνει ότι υπάρχει αβεβαιότητα ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργήσει στην πράξη και κατά συνέπεια στην κλίμακα και δυνατότητα ποσοτικοποίησης αυτών των κινδύνων.
Προχωρώντας, οι εναπομένουσες τεχνικές λεπτομέρειες, ιδίως σχετικά με τη λειτουργικότητα της πλατφόρμας, θα πρέπει να εκπονηθούν γρήγορα και η τεχνική υλοποίηση θα πρέπει να τεθεί το συντομότερο δυνατό.
Η εφαρμογή θα πρέπει να παρακολουθείται στενά από πλευράς επιχειρησιακών πτυχών (λειτουργία της πλατφόρμας, ταχύτητα επίλυσης), τον αντίκτυπο στο κεφάλαιο των τραπεζών, τον αντίκτυπο στην επιβολή και την εκδίκαση των υποθέσεων και το δημοσιονομικό κόστος της επιδότησης.
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα παράσχουν ενημερώσεις σχετικά με την εφαρμογή του καθεστώτος και πιθανές ανησυχίες στο πλαίσιο της ενισχυμένης επιτήρησης.
Οι ελληνικές αρχές καλούνται να δεσμευθούν να μην επεκτείνουν περαιτέρω τη διάρκεια ή το πεδίο εφαρμογής του νέου καθεστώτος και να λάβουν διορθωτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας, εάν προκύψουν προβλήματα εφαρμογής ή νομικής φύσης με το καθεστώς.
Τέλος, πρέπει να υπενθυμιστεί ότι το νέο καθεστώς θα απαιτήσει έγκριση από την Επιτροπή για κρατικές ενισχύσεις.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών