Σχετικά Άρθρα
Σαράντος Λέκκας (Οικονομολόγος): Το ενεργειακό κερδοσκοπικό τέρας
Σαράντος Λέκκας (Οικονομολόγος): Τσουνάμι ακρίβειας την επόμενη τριετία
Με εξαίρεση την κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας η οποία επιμένει στην πολιτική των αρνητικών επιτοκίων, πλέον καμία ισχυρή κεντρική τράπεζα στο κόσμο δεν βρίσκεται σε καθεστώς αρνητικών επιτοκίων.
Η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας ήταν η τελευταία ισχυρή κεντρική τράπεζα από αυτές που είχε υιοθετήσει αρνητικά επιτόκια που επανήλθε σε θετικό πρόσημο.
Το «πείραμα» των αρνητικών επιτοκίων στην Ευρώπη...
Το 2012 με πρώτη διδάξασα της Κεντρική Τράπεζα της Δανίας ξεκίνησε το πείραμα των αρνητικών επιτοκίων στον ευρωπαϊκό χώρο ενώ ακολούθησαν οι κεντρικές τράπεζες της Σουηδίας και της Ελβετίας.
Κοινός στόχος αυτών των Ευρωπαϊκών Κεντρικών Τραπεζών ήταν η μείωση της ελκυστικότητας των νομισμάτων τους.
Θέλοντας να περιφρουρήσουν τη συναλλαγματική ισοτιμία των νομισμάτων τους που θεωρούνταν ασφαλή επενδυτικά καταφύγια προχώρησαν σε περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων σε επίπεδα υποτίθεται αποτρεπτικά για το διεθνές κεφάλαιο συνδυάζοντας σε πολλές περιπτώσεις τα αρνητικά επιτόκια με τις παρεμβάσεις στις αγορές συναλλάγματος.
Η ιστορία έδειξε ότι τίποτα δεν μπορεί να αποτρέψει το κερδοσκοπικό κεφάλαιο όταν προεξοφλεί μεγαλύτερα κέρδη από το κόστος που διαμορφώνουν οι πρακτικές των κεντρικών τραπεζών .
Οι κερδοσκόποι γνωρίζοντας ότι τόσο οι παρεμβάσεις στις αγορές συναλλάγματος όσο και το ύψος των αρνητικών επιτοκίων έχουν όρια, φροντίζουν με επιμονή να πολιορκούν τα θύματα έως την τελική επικράτηση η οποία έρχεται νομοτελειακά αργά ή γρήγορα.
Να θυμίσουμε την μεγάλη ήττα της Ελβετικής Κεντρικής Τράπεζας όταν στα μέσα Ιανουάριου 2015 εγκατέλειψε την σύνδεση με το ευρώ στα επίπεδα των 1,20 φράγκων μετά από μια 3ετη προσπάθεια υπεράσπισης της .
Φυσικά η ΕΚΤ ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα που οδήγησε τα επιτόκια αποδοχής καταθέσεων σε αρνητικό περιβάλλον με σκοπό όχι την υπεράσπιση της ισοτιμίας του ευρώ αλλά για να πείσει τις εμπορικές τράπεζες του ευρωσυστήματος να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία.
... και η αποτυχία του
Όποιος και εάν ήταν ο λόγος που επιλέγηκαν δεν κατάφεραν να τον δικαιώσουν .
Η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων απέτυχε.
Πρώτα το κατενόησε η Σουηδία που στις αρχές του 2020, μετά από μια 5ετία ψευδαισθήσεων έβαλε τέλος στο πείραμα της αντιμετώπισης των εσωτερικών της προβλημάτων μέσω αυτής της πρακτικής.
Η Σουηδία διαπίστωσε ότι αρκετοί δείκτες της αυξήθηκαν, όπως των κατοικιών των μετοχών, των πρώτων υλών, όμως η ζητούμενη ανάπτυξη δεν ήρθε, μιας και ούτε οι επενδύσεις αυξήθηκαν, ούτε η κατανάλωση, ούτε γενικότερα η ζήτηση.
Πράγμα φυσικό αφού οι δυο βασικοί προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης οι μισθοί και τα χρέη λειτουργούσαν με τρόπο που κάθε άλλο βοηθούσαν την ενεργό ζήτηση.
Όμως πέρα από την Σουηδία, όπου και εάν εφαρμόστηκαν τα αρνητικά επιτόκια πουθενά δεν είχαμε ιδιαίτερα αναπτυξιακή ώθηση ούτε φυσικά και αύξηση της κατανάλωσης και της ενεργούς ζήτησης σε επίπεδα που να υπάρχουν ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις.
Με δεδομένο ότι το βασικό πρόβλημα των οικονομιών μετά την χρηματοοικονομική κρίση ήταν και είναι η υπερχρέωση φυσικών και νομικών προσώπων τα επιτόκια όσο και χαμηλά και εάν είναι δεν μπορούν να μεταβάλλουν την επενδυτική σκέψη ούτε την επιχειρηματική δραστηριότητα.
Βέβαια της Σουηδικής απόφασης είχε προηγηθεί η απόφαση της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας (ΕΚΤ) που ελήφθη το Σεπτέμβριο 2019 και σύμφωνα με την οποία από τα τέλη Οκτωβρίου 2019 θα απαλλάσσονταν ένα μέρος των ρευστών διαθεσίμων που τηρούσαν τα πιστωτικά ιδρύματα σε κατάθεση στο ευρωσύστημα από την επιβάρυνση του αρνητικού επιτοκίου, δείχνοντας σαφέστατα την πρόθεση διόρθωση ενός λάθους.
Όπως είναι γνωστό τα πιστωτικά ιδρύματα πρέπει να τηρούν υποχρεωτικές καταθέσεις στην οικεία κεντρική τράπεζα το ύψος των οποίων φθάνει το 1% μέρους του παθητικού που αντιστοιχεί σε καταθέσεις έως 2 έτη και σε ομολογιακούς τίτλους που έχουν εκδώσει οι ίδιες οι τράπεζες.
Τα υπόλοιπα διαθέσιμα τηρούνται είτε στον λογαριασμό πάγιας διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων είτε σε λογαριασμούς εκτός αυτής, που από τα μέσα του 2014 τοκίζονταν με αρνητικό επιτόκιο.
Με την απόφαση του Σεπτέμβριου 2019 τα διαθέσιμα εκτός των υποχρεωτικών θα διακρίνονταν σε αυτά που θα συνέχιζαν να υπόκεινται σε αρνητικό επιτόκιο και σε αυτά που θα είχαν μηδενικό.
Το ύψος των τελευταίων θα ήταν εξαπλάσιο του ύψους των υποχρεωτικών καταθέσεων.
Η αναδίπλωση της ΕΚΤ
Σαφέστατα ήταν μια αναδίπλωση της ΕΚΤ η οποία έδειξε ότι μέσω των αρνητικών επιτοκίων δεν μπορούσε να δοθεί λύση στο ζητούμενο της αύξησης της οικονομικής δραστηριότητας και της ενίσχυσης των πληθωριστικών τάσεων.
Αποδείχτηκε ότι τα αρνητικά επιτόκια όχι μόνο δεν συμβάλουν στην ενίσχυση της ανάπτυξης και των τιμών, όχι μόνο δεν συμβάλλουν στην μείωση των χρεών, το αντίθετο, διαμορφώνουν συνθήκες διόγκωσης της αποτίμησης προϊόντων σε συγκεκριμένες αγορές όπως χρήματος, κεφαλαίων, και πρώτων υλών σε επίπεδα φούσκας.
Στην ουσία τα αρνητικά επιτόκια μετέφεραν πλούτο από την πραγματική οικονομία, τους αποταμιευτές, τους μισθωτούς και γενικότερα τις παραγωγικές δυνάμεις σε υπερχρεωμένες κυβερνήσεις ενώ ενίσχυσαν τις κερδοσκοπικές δράσεις μιας ελίτ που είδε τον πλούτο της να αυξάνεται χωρίς να προσφέρει τίποτα στην ενίσχυση του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Φούσκες αντί για επενδύσεις και ανάπτυξη
Το αντίθετο μάλιστα, όλες αυτές οι φούσκες ήταν θέμα χρόνου να δημιουργήσουν επιπλέον προβλήματα .
Η οικονομική δραστηριότητα, οι επενδυτικές αποφάσεις, η κατανάλωση αλλά και οτιδήποτε απαιτεί στον οικονομικό τομέα υγιές υπόβαθρο είτε ρευστότητας, είτε εισοδήματος, είτε δανεισμού δεν μπορεί να επιβληθεί με διοικητικά και νομισματικά μέτρα.
Δεν μπορεί να επιβάλεις σε κάποιον να επενδύσει ή να καταναλώσει εάν ο ίδιος δεν έχει σταθμίσει τα δεδομένα του, τις προσδοκίες του, τις ανάγκες του, με τρόπο που να εξυπηρετεί τον προγραμματισμό και τα συμφέροντα του.
Δεν μπορείς να επιβάλεις σε κάποιον να δράσει οικονομικά δημιουργώντας του ένα τεχνητό πλαίσιο που εμπεριέχει εκβιαστικές πρακτικές.
Δεν μπορείς να πείσεις κάποιον ότι το δυσμενές περιβάλλον που αυτός βιώνει είναι διαφορετικό και δελεαστικό για δράσεις που εκείνος κρίνει ως μη βιώσιμες.
Εφόσον η επιβολή δεν μπορεί να αλλάξει τον τρόπο σκέψης και την επιχειρηματική κουλτούρα τότε είναι λογικό να αποτύχει ως μέθοδος πάρα την επιμονή ορισμένων κεντρικών τραπεζών να λανσάρουν ως πεπατημένη τα αρνητικά επιτόκια .
Γι' αυτό τα αρνητικά επιτόκια απέτυχαν, και σε ότι αυτά απέτυχαν άλλοι παράγοντες δρομολόγησαν την σημερινή πραγματικότητα.
Η αποτυχία των αρνητικών επιτοκιων καλύφθηκε επαρκώς, όμως ιστορικά θα παραμείνει μια από τις πιο αποτυχημένες προσεγγίσεις στο διττό πρόβλημα της ενίσχυσης των τιμών και της ανάπτυξης .
Ότι επεδίωκαν τα αρνητικά επιτόκια δεν πραγματοποιήθηκε, ούτε ανάπτυξη, ούτε πληθωρισμός από την πλευρά της ζήτησης .
Αυτό που βιώνουμε σήμερα, ο έντονος πληθωριστικός παροξυσμός, προήλθε ως αποτέλεσμα του αποσυντονισμού της εφοδιαστικής αλυσίδας λόγω της πανδημίας, του ενεργειακού πολέμου μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ρωσίας αλλά κυρίως της επιλογής του φυσικού αερίου ως καυσίμου μετάβασης στην πράσινη ενέργεια.
Το πληθωριστικό υπόβαθρο ως αποτέλεσμα των προβλημάτων στον τομέα της προσφοράς διαμόρφωσε τους όρους της τρέχουσας συγκυρίας που η αντιμετώπιση της δυστυχώς επιβάλει την αύξηση του κόστους χρήματος.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών