Αποδόσεις, με χαμηλότερη το 1,19% και υψηλότερη το 38% στα αποθεματικά του νέου Επικουρικού Ταμείου και επικουρικές συντάξεις αυξημένες σε σχέση με τις σημερινές από 9,2% ως 36,1%, σημαντική αύξηση του ΑΕΠ πάνω από 6% και μείωση του δημοσίου χρέους καταγράφουν οι τρείς μελέτες (Εθνικής Αναλογιστική Αρχή, ΙΟΒΕ και ΟΔΗΧΧ) που κατατέθηκαν στο δημόσιο διάλογο μαζί με το σχέδιο νόμου για το νέο Επικουρικό Ταμείο.
Το νέο επικουρικό σύμφωνα με το σχέδιο νόμου προβλέπει τέσσερις δικλείδες ασφαλείας για τους ασφαλισμένους:
Πρώτον, το κράτος εγγυάται την καταβολή των συντάξεων του υφισταμένου συστήματος με τον υπολογισμό τους ωσάν στο σύστημα να συμμετείχαν όλοι οι ασφαλισμένοι (παλαιοί και νέοι).
Δεύτερον, ακόμα και στην εξαιρετικά απίθανη περίπτωση που οι σωρευτικές αποδόσεις των επενδύσεων του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου στο νέο σύστημα είναι αρνητικές, το κράτος εγγυάται ότι η επικουρική του σύνταξη θα αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλε ο ασφαλισμένος σε πραγματικούς όρους.
Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι οι ασφαλισμένοι του νέου συστήματος θα είναι προστατευμένοι από τυχόν ακραίες διακυμάνσεις των αγορών.
Τρίτον το σύστημα θα προβλέπει ελάχιστο ποσό κατώτατης επικουρικής σύνταξης σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος ή θανάτου του ασφαλισμένου πριν χτιστεί ο ατομικός κουμπαράς, δηλαδή το κράτος θα συμπληρώνει μέχρι του ποσού των ελάχιστων ορίων.
Τέταρτον προβλέπεται επιστροφή εισφορών ακόμη κι αν ο ασφαλισμένος δεν θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης, δηλαδή έχει λιγότερα από 15 έτη ασφάλισης στο σύστημα, κάτι που δεν ισχύει σήμερα.
Όπως δείχνει παρακάτω ο Πίνακας στο Νέο Ταμείο με μηνιαία επικουρική σύνταξη εργαζόμενου που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό (650 ευρώ) με 40 χρόνια ασφάλισης διαμορφώνεται με το υφιστάμενο σύστημα στα 153 ευρώ. Με το νέο κεφαλαιοποητικό σύστημα η σύνταξη μπορεί να ανέλθει στα 219 ευρώ, να αυξηθεί δηλαδή κατά 43%, με αποδόσεις ίσες με τον μέσο όρο των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ.
Μπορεί δε να αυξηθεί ακόμα περισσότερο, στα 257 ευρώ (+68% σε σχέση με το υφιστάμενο σύστημα) εάν επιτευχθούν αποδόσεις ίσες με τη μέση ετήσια απόδοση των αποθεματικών του ΕΦΚΑ που διαχειρίζεται το Μικτό Αμοιβαίο Κεφαλαίο της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών.
Για εργαζόμενο με μέσο μισθό 1.500 ευρώ με 30 έτη ασφάλισης:
- Σε ηλικία 62 ετών θα λάβει με το νέο καθεστώς 299,19 ευρώ αντί 218,05 που παίρνει σήμερα
- Σε ηλικία 65 ετών θα λάβει με το νέο καθεστώς 329,62 ευρώ αντί 240,22 σήμερα
- Σε ηλικία 67 ετών θα λάβει με το νέο καθεστώς 353,78 ευρώ αντί 257,83 ευρώ που λαμβάνει σήμερα.
Για εργαζόμενο με μέσο μισθό 1.500 ευρώ με 35 έτη ασφάλισης
- Σε ηλικία 62 ετών θα λάβει με το νέο καθεστώς 380,23 ευρώ αντί 263,33 που παίρνει σήμερα
- Σε ηλικία 65 ετών θα λάβει με το νέο καθεστώς 418,90 ευρώ αντί 290,11 σήμερα
- Σε ηλικία 67 ετών θα λάβει με το νέο καθεστώς 449,61 ευρώ αντί 311,37 ευρώ που λαμβάνει σήμερα.
Για εργαζόμενο με μέσο μισθό 1.500 ευρώ με 40 έτη ασφάλισης
- Σε ηλικία 62 ετών θα λάβει με το νέο καθεστώς 474,18 ευρώ αντί 311,63 που παίρνει σήμερα
- Σε ηλικία 65 ετών θα λάβει με το νέο καθεστώς 522,41 ευρώ αντί 343,32 σήμερα
- Σε ηλικία 67 ετών θα λάβει με το νέο καθεστώς 560,70 ευρώ αντί 368,49 ευρώ που λαμβάνει σήμερα.
Οι 4 Παράμετροι και τα σενάρια
Η Εθνική Αναλογιστική Αρχή λαμβάνει υπόψη τέσσερις παραμέτρους για συντάξεις και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι διατηρούν το σύστημα σε ισορροπία και δεν απαιτούνται παρεμβάσεις εξωγενώς για τη διαμόρφωση του εκάστοτε ύψους των συντάξεων.
1η Παράμετρος: Ατομικοί Λογαριασμοί Νοητή απόδοση:
Οι εισφορές των ασφαλισμένων τηρούνται σε ατομικούς λογαριασμούς και συσσωρεύονται ετησίως με μια εικονική/νοητή απόδοση (notional rate of return), η οποία προκύπτει ενδογενώς από το σύστημα και που έχει οριστεί ως η μεταβολή της βάσης εισφορών.
Δηλαδή, το άθροισμα των εισφορίσιμων μισθών όλων των ασφαλισμένων για επικουρική ασφάλιση κάθε έτους συγκρίνεται με το αντίστοιχο άθροισμα των εισφορίσιμων μισθών του επόμενου έτους και η μεταβολή που προκύπτει αποτελεί την προαναφερόμενη απόδοση. Αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται ετησίως. Αν η μεταβολή της βάσης εισφορών είναι αρνητική, αρνητική θα είναι και η εικονική απόδοση.
Στην παράμετρο αυτή λαμβάνονται υπόψη ενδογενώς τα μεγέθη που αφορούν τονασφαλισμένο πληθυσμό για επικουρική ασφάλιση, δηλαδή τα δημογραφικά στοιχεία, η ανεργία και η εξέλιξη των μισθών τους.
2η Παράμετρος-Παροχή κατά τη συνταξιοδότηση
Κατά τη συνταξιοδότηση, για τον υπολογισμό της παροχής η συσσωρευμένη με την εικονική/νοητή απόδοση (μεταβολή της βάσης εισφορών) αξία των εισφορών, διαιρείται με κατάλληλο παράγοντα (ράντα) στον οποίο λαμβάνεται υπόψη το προσδόκιμο ζωής σύμφωνα με την ηλικία του συνταξιοδοτούμενου και ένα επιτόκιο προεξόφλησης ύψους 1,3%.
3η Παράμετρος- Αναπροσαρμογή των συντάξεων
Η αναπροσαρμογή των συντάξεων κατ΄έτος πραγματοποιείται με βάση την διαφορά της μεταβολής της βάσης εισφορών που αναλογεί στο έτος και του 1,3% (επιτόκιο προεξόφλησης ράντας κατά τη συνταξιοδότηση) ή με τον πληθωρισμό του έτους όποιο από τα δυο είναι μικρότερο (αναπροσαρμογή συντάξεων= min(μεταβολή βάσης εισφορών-1,3%, πληθωρισμός).
4η Παράμετρος- Αυτόματος μηχανισμός εξισορρόπησης
Εφαρμόζεται αυτόματα μηχανισμός εξισορρόπησης, (μη αναπροσαρμογή των συντάξεων εφόσον προκύπτουν ετήσια ελλείμματα), τα οποία καλύπτονται από την περιουσία.
Σύστημα Κεφαλαιοποίησης Καθορισμένων Εισφορών
Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα καθορισμένων εισφορών υπάγονται υποχρεωτικά όλοι οι νεοεισερχόμενοι και πρωτοασφαλιζόμενοι στην αγορά εργασίας από 1η Ιανουαρίου 2022, που θα ήταν σε κάθε περίπτωση ασφαλιστέοι για Επικουρική σύνταξη.
Επίσης κατά το 2023 μπορούν να υπάγονται εφόσον το επιθυμούν, όσοι θα είναι κάτω των 35 ετών, έχουν υποχρεωτική ασφάλιση και συμμετέχουν ήδη στο NDC σύστημα επικουρικής σύνταξης.
Επιπλέον μπορούν να υπάγονται από 1/1/2023 όσοι δεν έχουν υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση και είναι κάτω των 35 ετών το 2023, καθώς και νεοεισερχόμενοι αυτής της κατηγορίας από το 2023 και στο εξής, εφόσον το επιθυμούν.
Καλύπτονται οι ασφαλιστικοί κίνδυνοι του γήρατος, της αναπηρίας και του θανάτου και ως εκ τούτου θα καταβάλλονται συντάξεις γήρατος, συντάξεις αναπηρίας και συντάξεις επιβιωσάντων. Στο υπό μελέτη σύστημα διατηρούνται τα προβλεπόμενα ποσοστά εισφορών για τους μισθωτούς, καθώς και τα προβλεπόμενα ποσά για τους αυτοτελώς απασχολούμενους και ελεύθερους επαγγελματίες, στα επίπεδα του υφιστάμενου συστήματος.
ΠΙΝΑΚΑΣ: εμφανίζεται η εξέλιξη της περιουσίας στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα ως ποσοστό του ΑΕΠ για το βασικό σενάριο.
Καθώς ο αριθμός των ασφαλισμένων αυξάνεται με την πάροδο των ετών, αυξάνονται επίσης και οι ετήσιες εισφορές του συστήματος.
Επιπλέον, καθώς αυτό το σύστημα αρχίζει να ωριμάζει προς το τέλος της προβολής όσον αφορά την εμφάνιση νέων συνταξιούχων με βάση τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες παραμένουν χαμηλές για μεγάλο μέρος της περιόδου προβολής.
Ως αποτέλεσμα, σημαντικά περιουσιακά στοιχεία συσσωρεύονται σταδιακά τα οποία αποδίδουν και έσοδα επενδύσεων.
Σε όλα τα ανωτέρω αποτελέσματα, οι μακροοικονομικές παραδοχές (συμπεριλμβανομένου του ΑΕΠ) δεν επηρεάζονται από το εξεταζόμενο σενάριο και είναι αυτές των μακροοικονομικών παραδοχών για την περίοδο 2019-2070 με έτος βάσης 2019 του AWG/EPC.
Επιπτώσεις της μετάβασης στο νέο σύστημα-Μελέτη ΙΟΒΕ
Στη μελέτη για τις επιπτώσεις του νέου επικουρικού στην οικονομία το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι η μεταρρύθμιση θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του ΑΕΠ της χώρας, σε σύγκριση με το επίπεδο του ΑΕΠ στο ισχύον σύστημα.
Η εν λόγω αύξηση στο σενάριο βάσης εκτιμάται κατά 0,32% το 2032, 1,18% το 2042 και 6,55% το 2070.
Υπό το αισιόδοξο σενάριο (ΗΗΟ), το ΑΕΠ της χώρας ενισχύεται λόγω της μεταρρύθμισης κατά 0,48% το 2032, 1,73% το 2042 και 6,97% το 2070, σε σύγκριση με το επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας αν δεν υλοποιηθεί η μεταρρύθμιση (υπό το συντηρητικό σενάριο LLL, η ενίσχυση του ΑΕΠ είναι αντίστοιχα 0,14% το 2032, 0,67% το 2042 και 4,54% το 2070).
Από την ανάλυση ευαισθησίας αναδεικνύεται ότι οι επιδράσεις της μεταρρύθμισης στο ΑΕΠ απασχόλησης στη χώρα, σε σύγκριση με το επίπεδο απασχόλησης στη χώρα αν δεν είχε υλοποιηθεί η μεταρρύθμιση.
Στο σενάριο βάσης, η απασχόληση ενισχύεται κατά 0,08% το 2032, 0,18% το 2042 και 0,39% το 2070 λόγω της μεταρρύθμισης, σε σύγκριση με το επίπεδο απασχόλησης αν διατηρείτο το ισχύον σύστημα.
Υπό το αισιόδοξο σενάριο (HHO), η ενίσχυση της απασχόλησης φτάνει το 0,12% το 2032, το 0,25% το 2042 και το 0,53% το 2070, σε σύγκριση με τη διατήρηση του ισχύοντος συστήματος (υπό το συντηρητικό σενάριο LLL, η ενίσχυση της απασχόλησης είναι αντίστοιχα 0,05% το 2032, 0,12% το 2042 και 0,28% το 2070).
Σε σχέση με τις δημοσιονομικές επιδράσεις, αυτές διακρίνονται σε άμεσες και έμμεσες.
Η εφαρμογή της μεταρρύθμισης ενέχει άμεσο δημοσιονομικό κόστος σε ταμειακή βάση, αφού προκαλεί χρηματοδοτικό κενό, καθότι οι εισφορές των ασφαλισμένων με το νέο σύστημα πλέον κατευθύνονται σε επενδύσεις μέσω του ταμείου της νέας επικουρικής.
Παράλληλα, η τόνωση της εγχώριας ζήτησης αυξάνει τα δημόσια έσοδα από φορολογία και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.
Είναι σημαντικό ότι η εν λόγω ενίσχυση των εσόδων του Δημοσίου εκτιμάται ότι αντισταθμίζει πλήρως, σε πραγματικούς όρους, το ετήσιο δημοσιονομικό κενό που δημιουργεί η μεταρρύθμιση, με τη μείωση των εσόδων του Δημοσίου από ασφαλιστικές εισφορές, οι οποίες πλέον κατευθύνονται στο Νέο Ταμείο, ήδη από το 2032 στο σενάριο βάσης.
Τι δείχνει η μελέτη του ΟΔΔΗΧ
Ο ΟΔΔΗΧ εκτιμά ότι η επίδραση της μεταρρύθμισης στο δημόσιο χρέος τα πρώτα χρόνια θα είναι αμελητέα ενώ μακροπρόθεσμα θα επιδράσει θετικά λόγω της ενίσχυσης του ΑΕΠ.
Βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα (έως το 2030), ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αυξάνεται σε όλα τα σενάριο, κατά ένα αμελητέο ωστόσο ποσό.
Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ είναι υψηλότερος το 2030 (σε σύγκριση με το σενάριο χωρίς μεταρρύθμιση) κατά 0,3 – 0,4 μονάδες του ΑΕΠ.
Αυτό οφείλεται κυρίως στο ασθενέστερο προφίλ πρωτογενούς ισοζυγίου και στα 4 σενάρια (τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς – ως ποσοστό του ΑΕΠ – όρους).
Μακροπρόθεσμα, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ αποκλίνει μεταξύ των σεναρίων. Αυτό αντανακλά κυρίως την επίδραση στην πορεία του πρωτογενούς ισοζυγίου, το οποίο ξεκινά να βελτιώνεται σε όλα τα σενάρια εκτός από το «Απαισιόδοξο/Συντηρητικό» σενάριο. Η επίδραση του παρονομαστή (ΑΕΠ) επιδρά θετικά στο λόγο χρέους προς ΑΕΠ, καθώς η μεταρρύθμιση ενισχύει το ΑΕΠ.
Αντώνης Βασιλόπουλος
antonpaper@yahoo.com
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών