Οι επιλογές για την νέα κυβέρνηση, το πολιτικό σοκ και οι αντιδράσεις των αγορών και των Βρυξελλών
Σχετικά Άρθρα
Άλωση εκ των έσω της Ευρώπης από τη Ρωσία – Η στρατηγική 2 σημείων, ο ρόλος της Ιταλίας και ο χρησμός Medvedev
Πρωτοφανές... Hedge funds έχουν ήδη στοιχηματίσει 39 δισ. στην κατάρρευση της Ιταλίας - Στο επίκεντρο και η Ελλάδα
Ιταλία: Η Giorgia Meloni στην πρώτη της προεκλογική ομιλία - «Είμαστε έτοιμοι να κυβερνήσουμε»
Οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις δίνουν μεγάλη πιθανότητα ότι ένας δεξιός συνασπισμός θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές στην Ιταλία που θα διεξαχθούν στις 25 Σεπτεμβρίου.
Θα μπορούσε με βάση τις δημοσκοπήσεις να έχουμε την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό της Ιταλίας — αλλά αν κερδίσει, θα είναι και η πρώτη αρχηγός της κυβέρνησης της οποίας το πολιτικό κόμμα δεν έχει ποτέ πλήρως απαρνηθεί το φασιστικό του παρελθόν, επισημαίνει σε άρθρο του στο Brookings Institute, ο Carlo Bastasin, Senior Fellow στο Foreign Policy Center για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.
Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της, η Meloni εναλλάσσονταν μεταξύ καθησυχαστικών και εξαιρετικά αμφιλεγόμενων δηλώσεων για την πολιτική της ατζέντα.
Επίσης, αναφέρθηκε διφορούμενα τον πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας Benito Mussolini ως μια προσωπικότητα που πρέπει να ερμηνευθεί σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο.
Οι εκλογές έρχονται σχεδόν 100 χρόνια μετά την πορεία του Mussolin στη Ρώμη που άνοιξε το δρόμο για την ανάληψη της εξουσίας από κόμμα του, αποκτώντας ένα σημαντικό πολιτικό συμβολισμό.
Η Ιταλία και τα κόμματα του αντι-κατεστημένου
Ωστόσο, από στατιστική άποψη, η άνοδος των «Αδελφών της Ιταλίας» )Fratelli d'Italia) δεν διαφέρει από αυτή όλων των άλλων ιταλικών αντισυστημικών κομμάτων από τη δεκαετία του 1990 και μετά.
O Bastasin επισημαίνει ότι οι τρέχουσες εξελίξεις - αν και τραυματικές για την πολιτική κουλτούρα της Ιταλίας - φαίνεται να είναι ένας νέος γύρος του ίδιου φαινομένου, με μεμονωμένα κόμματα να σηκώνονται ξαφνικά και να «καβαλάνε» το κύμα της λαϊκής αγανάκτησης, το ένα μετά το άλλο, στο πλαίσιο μιας διαρκούς κοινωνικής δυσαρέκειας.
Αυτά τα κύματα αγανάκτησης δεν έχουν σταματήσει από την αναζωπύρωση του αισθήματος κατά των πολιτικών στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Οι επιδόσεις
Επισημαίνεται ότι στις εκλογές του 2008 και του 2013, οι «Αδελφοι της Ιταλίας» κέρδισαν λιγότερο από το 2% των ψήφων και το 2018 έλαβα περίπου 4%.
Επί του παρόντος, τέσσερις εβδομάδες πριν από τις εκλογές, οι δημοσκοπήσεις δίνου περίπου το 24% στο κόμμα του Meloni.
Το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται μεθοδικά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Το 1994, το Forza Italia του Silvio Berlusconi, που ιδρύθηκε μόλις πέντε μήνες νωρίτερα, έγινε το πρώτο κόμμα με 21% των ψήφων
Η Lega συγκέντρωσε μόνο περίπου το 4% των ψήφων μεταξύ 2001 και 2006, αλλά εκτινάχθηκε πάνω από το 37% το 2019, λίγο μετά τις τελευταίες ευρωπαϊκές εκλογές.
Το Κίνημα Πέντε Αστέρων, που ιδρύθηκε το 2009, πήρε 25% μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα και 32% στις εκλογές του 2018.
Σύμφωνα με τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις, και τα τρία κόμματα που ξεκίνησαν ως κινήματα διαμαρτυρίας — Forza Italia, Lega και Κίνημα Πέντε Αστέρων — συγκεντρώνουν τώρα μόνο το ένα τρίτο της προηγούμενης μέγιστης υποστήριξής τους.
Αμέσως μετά την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών, τα ιταλικά κόμματα χάνουν την αξιοπιστία τους στα μάτια ενός εκλογικού σώματος που αναζητά συνεχώς την επόμενη κριτική φωνή ενάντια στο κατεστημένο πολιτικό σύστημα.
Οι υπερβολές μετατρέπονται έτσι ας απώλειες.
«Θα μπορούσε αυτό να συμβεί και με τη Μeloni το 2023;», διερωτάται ο Bastasin.
Θα γίνει η Ιταλία Πολωνία και Ουγγαρία;
Το ιταλικό πολιτικό μοτίβο των κομματων διαμαρτυρίας είναι μοναδικό ως προς την κλίμακά του, αλλά τα κόμματα διαμαρτυρίας είναι κοινό φαινόμενο στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία 20 με 30 χρόνια και δεν προέκυψαν όλα από τον πολιτικό ουρανό....
Η Πολωνία και η Ουγγαρία προσφέρουν σημαντικά σημεία αναφοράς.
Τα πιο δημοφιλή κόμματά τους — Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης Law and Justice (PiS) και Fidesz — έχουν καταφέρει να ελέγχουν την κυβέρνηση εδώ και αρκετά χρόνια, και εξακολουθούν να το κάνουν.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι κυβερνήσεις στη Βουδαπέστη και τη Βαρσοβία έχουν τροποποιήσει τους συνταγματικούς κανόνες και άλλες δημοκρατικές λειτουργίες των πολιτικών τους συστημάτων για να ενισχύσουν τον έλεγχό τους στη χώρα.
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Viktor Orban όρισε το νέο πολιτικό μοντέλο ως « μη φιλελεύθερη δημοκρατία» (illiberal democracy).
Οι αλλαγές στους θεσμούς
Ο Orbàn και η Meloni δηλώνουν έντονη αμοιβαία συμπάθεια και οι «Αδελφοί της Ιταλίας» είναι σύμμαχοι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το πολωνικό κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης
Δεδομένου του μεταφασιστικού πολιτιστικού περιβάλλοντος στο οποίο ενηλικιώθηκαν οι περισσότεροι από τους βασικούς ηγέτες του κόμματος, είναι θεμιτό να αναρωτηθεί κανείς εάν το «μη φιλελευθερο» μοντέλο είναι ο στόχος της Meloni, εάν πάρει την πρωθυπουργία, καθώς είναι ορατός ο κίνδυνος επακόλουθης μείωσης της υποστήριξης του κόμματός της από τους ψηφοφόρους.
Η αλλαγή του συντάγματος της Ιταλίας θα ήταν δυνατή μέσω κοινοβουλευτικής διαδικασίας εάν ο κυβερνών συνασπισμός συγκεντρώσει την πλειοψηφία των δύο τρίτων των εδρών στο κοινοβούλιο.
Σύμφωνα με τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις και τις εκτιμήσεις των εδρών, ο δεξιός συνασπισμός έχει μη αμελητέες πιθανότητες να κερδίσει μια τέτοια πλειοψηφία.
Το βάθος της πολιτική αλλαγής
Ωστόσο, ο περιορισμός των δημοκρατικών δικαιωμάτων σε μια προηγμένη κοινωνία και μια έντονα αποκεντρωμένη οικονομία δεν είναι εύκολος.
Η έλλειψη πολιτικής συναίνεσης στη Ιταλία κυοφορήθηκε στη δεκαετία του 1990 με μια έντονη κριτική του πολιτικού κατεστημένου, αλλά έχει αυξηθεί τα τελευταία 20 χρόνια στον απόηχο της απογοήτευσης των Ιταλών με τις εξελίξεις στην οικονομία.
Εκτός από την απαγόρευση των εκλογών, όσο και εάν κάποιος περιορίσει συνταγματικές δημοκρατικές εγγυήσεις, αν δεν επιτύχει οικονομική ανάπτυξη θα χάσει τις εκλογές όποτε και εάν αυτες γίνουν…
Οι όροι του κράτους δικαίου στο Ταμείο Ανάκαμψης
Η στροφή της Ιταλίας προς ένα πλήρως αυταρχικό πολιτικό σύστημα δεν θα ήταν συμβατή με την επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργεί τα πολιτικά όρια της πραγματικής δράσης της κυβέρνησης Meloni, επισημαίνεται στη μελέτη.
Ένας λόγος έγκειται στο γεγονός ότι η οικονομία της Ιταλίας διατηρείται στη ζωή από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξασφαλίζει μια σιωπηρή —και μερικές φορές ρητή— εγγύηση ότι η Ιταλία δεν θα χρεοκοπήσει ή δεν θα βγει από το ευρώ.
Η Επιτροπή της ΕΕ παρέχει στην ιταλική οικονομία ένα ουσιαστικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα - το NextGenerationEU (NG-EU), που ανέρχεται στο 11-12% του ΑΕΠ της Ιταλίας σε διάστημα πέντε ετών – ποσό που κανένας πολιτικός ηγέτης δεν θα μπορούσε να αρνηθεί.
Η βοήθεια εξαρτάται από τον σεβασμό και την τήρηση των δημοκρατικών προϋποθέσεων των συνθηκών της ΕΕ.
Στο πλαίσιο του προγράμματος NG-EU, οι μεταρρυθμίσεις και τα κίνητρα για επενδύσεις υπόκεινται σε εξαιρετικά αυστηρό έλεγχο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Δεν θα είναι εύκολο για τη Meloni να περιορίσει τα πολιτικά δικαιώματα ή να ασκήσει αυταρχικές πολιτικές και να συνεχίσει να λαμβάνει τα κονδύλια της ΕΕ.
Οι μεταφορές κονδυλίων στην Ουγγαρία, για παράδειγμα, καθυστερούν επί του παρόντος επειδή το καθεστώς του Orbàn δεν συμμορφώνεται.
Το σενάριο για έξοδο του την ΕΕ – H σύγκρουση
Χωρίς αμφιβολία, στο παρελθόν η Meloni δεν αντισταθηκε στον πειρασμό να απελευθερωθεί από τα ευρωπαικά πολιτικά δεσμά .
Το 2014, ο Meloni υποσχέθηκε «να δημιουργήσει μια πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τα άλλα ευρω-σκεπτικιστικά κινήματα για μια πρόταση που θα επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξαναγκαστεί σε μια συμφωνημένη και ελεγχόμενη διάλυση της ευρωζώνης».
Οι Αδελφοί της Ιταλίας προώθησαν την πρόταση στο κοινοβούλιο για «ελεγχόμενη διάλυση» της νομισματικής ένωσης ή, εναλλακτικά, για την έξοδο της Ιταλίας από το ευρώ.
Το 2018, το κόμμα ζήτησε να αφαιρεθούν όλες οι αναφορές στην ΕΕ στο ιταλικό σύνταγμα, προκειμένου να επικυρωθεί η υπεροχή του εθνικού δικαίου έναντι του ευρωπαϊκού δικαίου.’
Ισχυρή ρητορική που απεικονίζει την Ιταλία ως θύμα γερμανικής και γαλλικής εξουσίας έχει χαρακτηρίσει το κόμμα της Meloni την τελευταία δεκαετία.
Δεν έγινε ποτέ αναφορά στην αλληλεγγύη των Ευρωπαίων εταίρων το 2020, όταν η Ιταλία υποστηρίχθηκε γενναιόδωρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και της οικονομικής κρίσης.
Οι συμμαχίες εντός των τειχών
Μια έτερη πιθανότητα για την Meloni θα ήταν να συμμαχήσει με την Ουγγαρία και την Πολωνία σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και να κινηθεί ενάντια στο ευρωπαϊκό καταστημένο .
Αυτό το αντιευρωπαϊκό μέτωπο είναι θεωρητικά δυνατό και θα μπορούσε να στηρίξει μια εθνικιστική αφήγηση που θα επεκταθεί στη Γηραιά Ήπειρο.
Ωστόσο, τα πρακτικά αποτελέσματα θα ήταν φτωχά επειδή οι τρεις χώρες δεν θα μπορούσαν να εμποδίσουν τις άλλες.
Ο τρόπος με τον οποίο η ΕΕ αποφασίζει για την εξωτερική πολιτική μειώνει την πιθανότητα veto.
Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, για παράδειγμα, επιβάλλονται στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής Στρατηγικής (ΚΕΠΠΑ) στην οποία τα μέτρα εφαρμόζονται είτε σε επίπεδο ΕΕ είτε σε εθνικό επίπεδο.
Μέτρα όπως embargo όπλων ή περιορισμοί εισδοχής εφαρμόζονται απευθείας από τα κράτη μέλη, τα οποία είναι νομικά υποχρεωμένα να ενεργούν σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου ΚΕΠΠΑ.
Άλλες αποφάσεις για τη διακοπή ή τη μείωση των οικονομικών σχέσεων με τρίτη χώρα, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης κεφαλαίων και οικονομικών πόρων, εφαρμόζονται με τη χρήση κανονισμού που απαιτεί ειδική πλειοψηφία.
Τέτοιοι κανονισμοί είναι δεσμευτικοί και ισχύουν άμεσα σε όλη την ΕΕ.
Η Ιταλία, η Πολωνία και η Ουγγαρία δεν είναι αρκετά μεγάλες ώστε να σχηματίσουν μια μειοψηφία διαρκούς αρνησικυρίας.
Ενώπιον δύσκολων επιλογών
Αν δεν υπάρξει μια σκληρά φιλοφασιστική εκστρατεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά τις εκλογές - ένας παράγοντας που η πολιτική ανάλυση συχνά δυσκολεύεται να εξηγήσει - είναι πολύ πιθανό ότι, μόλις έρθει στην εξουσία, η Meloni θα ενστερνισθεί μια πιο συμβατική πολιτική γραμμή προς την Ευρώπη.
Μπορεί να μειώσει τις εκκλήσεις της για την εθνική κυριαρχία της Ιταλίας έναντι των ευρωπαϊκών υποχρεώσεων
Αλλά ακόμα κι αν ακούγεται λιγότερο ευρωσκεπτικιστική, η Meloni δεν θα καταφέρει απαραίτητα να αξιοποιήσει την αλληλεγγύη της Ευρώπης.
Η επιτυχία των χρηματοδοτικών προγραμμάτων της Ευρώπης εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα της διοικητικής εφαρμογής από την Ιταλία των μεταρρυθμίσεων και των επενδυτικών σχεδίων που συμφωνήθηκαν στο πρόγραμμα NG-EU.
Το ιστορικό των «Αδελφών της Ιταλίας» σε αυτό είναι πολύ φτωχό, όπως απέδειξε η φρικτή διαχείριση της δημαρχίας της Ρώμης μεταξύ 2008 και 2013.
Πρωτογενές πλεόνασμα τουλάχιστον 2%
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, ακόμη και στο καλύτερο σενάριο —δηλαδή, ακόμη κι αν όλα τα έργα NG-EU ενεργοποιηθούν αποτελεσματικά — η δυνητική ανάπτυξη της Ιταλίας μπορεί να φτάσει το 0,8% το πολύ.
Με τα ευρωπαϊκά επιτόκια σε μέσα ιστορικά επίπεδα, η κυβέρνηση της Ιταλίας θα πρέπει να συνεχίσει να καταγράφει πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα τουλάχιστον 2%, μόνο και μόνο για να διατηρήσει σταθερό τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ.
Σύμφωνα με τους Financial Times, τα hedge funds χτίζουν ήδη το μεγαλύτερο στοίχημα έναντι του ιταλικού χρέους από το 2008.
Θα καθησυχάσει τις αγορές;
Σε περίπτωση κρίσης χρέους, οι εκκλήσεις για επάνοδο του σημερινού απερχόμενου πρωθυπουργού Mario Draghi θα γίνουν πιο δυνατές.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Meloni πρέπει να κάνει τα πάντα για να καθησυχάσει τις αγορές.
Ωστόσο, για να αποφευχθεί μια τραυματική κρίση χρέους, κάθε χρόνο η ιταλική κυβέρνηση θα πρέπει να ζητά από τους Ιταλούς να παραδώσουν τουλάχιστον το 2% των στάσιμων εισοδημάτων τους στο κράτος — περισσότερα από όσα λαμβάνουν από το ίδιο το κράτος όσον αφορά τις υπηρεσίες και την πρόνοια.
Τριάντα χρόνια μαζικής αμφισβήτησης του πολιτικού συστήματος δύσκολα πρόκειται να εκλείψουν με τον κίνδυνο η Ιταλία να μετατραπεί σε μια πολιτική μαύρη τρύπα.. για όλη τη Δυση.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών