Εκατό χρόνια Kissinger: Τα «μαθήματά» του για τον Πόλεμο και την Ειρήνη - Υψηλή θεωρία και θεμελιωμένος πραγματισμός

Στις 27 Μαΐου, ο Henry Kissinger πρόκειται να γιορτάσει τα 100ά γενέθλιά του, καθώς επίσης και μια μακρά ζωή βουτηγμένη στους δύο άκρως ανταγωνιστικούς κόσμους της διπλωματίας και των ιδεών.
Παρότι στην Ελλάδα δεν έχουμε ευχάριστες αναμνήσεις από τη δραστηριότητά του, αφού μάλλον έπαιξε αρνητικό ρόλο σε ό,τι αφορά τα εθνικά μας συμφέροντα, επ’ αφορμή πρόσφατης συνέντευξής του αξίζει μια αναφορά στο έργο του, όπως μνημονεύεται από την ιστοσελίδα γεωπολιτικού ενδιαφέροντος National Interest.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει το άρθρο, «φεύγοντας από τη ναζιστική Γερμανία, ο Kissinger έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1938 ως βιβλιομανής έφηβος, χωρίς κάποια προοπτική.
Τριάντα χρόνια αργότερα διηύθυνε την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, αρχικά ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας και μετά ως υπουργός Εξωτερικών δύο προέδρων, του Richard M. Nixon και του Gerald R. Ford.
Μοιράστηκε το Νόμπελ Ειρήνης το 1973.
Στα τέσσερα χρόνια του ως υπουργός Εξωτερικών βοήθησε να τερματιστεί ο πιο αμφιλεγόμενος πόλεμος της Αμερικής, χώρισε την Κίνα από τη Ρωσία (την ηγεμονική δύναμη που ώθησε τον ηγέτη της Κίνας στην εξουσία) και επαναδιαμόρφωσε τα όρια πολλών εθνικών κρατών.
Τα βιβλία του, που βρίθουν προσεκτικής έρευνας, συνεχίζουν να βρίσκονται στις λίστες των μπεστ σέλερ και να τραβούν την προσοχή ηγετών και στοχαστών σε όλο τον κόσμο.
Δεκαετίες μετά την αποχώρησή του από τα καθήκοντά του, συνεχίζει να τον συμβουλεύονται διευθυντικά στελέχη, υποψήφιοι για την προεδρία και, γενικότερα, κρατούντες.

Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών

Το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, υπό την προεδρία ενός άλλου σπουδαίου άνδρα, ενός πατριώτη και ενός από τους πιο πεφωτισμένους άνδρες του αμερικανικού κατεστημένου, του John Hamre, διοργάνωσε δεξίωση προς τιμήν του Kissinger για να γιορτάσει τα εξαιρετικά επιτεύγματά του.
Ο Hamre ξεκίνησε με την ανασκόπηση της ιστορίας και το αποτύπωμα του Kissinger σε αυτήν.
Πρώτον, υπήρξε ο πόλεμος του Βιετνάμ. Το Βιετνάμ βρισκόταν μπροστά από θανατηφόρο αδιέξοδο.
Η χρονιά ξεκίνησε με τη επίθεση Tet του North, την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες εντέλει κέρδισαν.
Μέχρι τον Σεπτέμβριο, οι Βιετκόνγκ έπαψαν να υφίστανται ως ξεχωριστή δύναμη.
Ωστόσο, αυτό δεν σήμαινε ότι τις Ηνωμένες Πολιτείες κέρδιζαν.
Ο στρατός του Βορείου Βιετνάμ γινόταν μια ολοένα και πιο θανατηφόρα δύναμη, με σοβιετικά άρματα μάχης, αεροσκάφη και αντιαεροπορικούς πυραύλους.
Όσο η ΕΣΣΔ και η Κίνα στήριζαν το Βιετνάμ, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούσαν να νικήσουν.
Το αδιέξοδο ήταν εμφανές και δίχασε την Αμερική.
Διαμαρτυρίες, τόσο κατά του πολέμου όσο και υπέρ (η υπέρ των στρατιωτών στο Central Park ήταν μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις στη δεκαετία του 1960), δίχασαν την Αμερική.
Στην τηλεόραση, οι Αμερικανοί είδαν να καίγεται η Σαϊγκόν και το Σιάτλ.
Ο λαός είχε κουραστεί από τον πόλεμο.
Ήταν ο Kissinger που ηγήθηκε των ειρηνευτικών συνομιλιών.
Ναι, το Νότιο Βιετνάμ κατέρρευσε το 1975.
Όμως, δύο χρόνια νωρίτερα, ο στρατός των ΗΠΑ μπόρεσε να κάνει μια ασφαλή και, πάνω από όλα, αξιοπρεπή αποχώρηση – σε αντίθεση με το τώρα, στο Αφγανιστάν, για παράδειγμα.
Στον Nixon οφείλουμε την περίφημη πολιτική της ύφεσης με τη Σοβιετική Ένωση.
Για πρώτη φορά, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΣΣΔ συμφώνησαν να επιβραδύνουν σημαντικά την κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών.
Ως αποτέλεσμα, αρκετές περιφερειακές συγκρούσεις αποκλιμακώθηκαν.
Ο πυρηνικός πόλεμος αποφεύχθηκε και σώθηκαν ζωές στη Νοτιοανατολική Ασία, τη νότια Αφρική και ανάμεσα στα νησιά του Ειρηνικού.
Για να ενισχύσει τη θέση της Αμερικής στην Ασία, η κυβέρνηση Nixon προσέγγισε διπλωματικά την ηπειρωτική Κίνα, από την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αποξενωθεί από το 1949, όταν οι κομμουνιστές είχαν κερδίσει τον έλεγχο.
Για να επισφραγίσει τη νέα σχέση, ο Nixon πραγματοποίησε ένα θεαματικό ταξίδι στο Πεκίνο τον Φεβρουάριο του 1972.
Μετά τις 6 Οκτωβρίου 1973, Ισραηλινοί αξιωματούχοι τηλεφώνησαν στον Kissinger και είπαν ότι έπρεπε να αντιμετωπίσουν μια εισβολή.
Οι αιγυπτιακές δυνάμεις επιτίθεντο στο όρος Σινά ενώ ο συριακός στρατός βρισκόταν στο βόρειο τμήμα του Ισραήλ.
Ο λεγόμενος τέταρτος Αραβοϊσραηλινός πόλεμος είχε αρχίσει.
Ο Nixon έστειλε τον Kissinger να διαπραγματευτεί με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τη Συρία - αυτή ήταν η περίφημη «διπλωματία της σαΐτας».
Στο τέλος, υπήρξε μια νέα και, αυτή τη φορά, διαρκής ειρήνη, που εξυπηρέτησε σημαντικά αμερικανικά συμφέροντα: σταμάτησε ο κύκλος των εισβολών και το εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου από τα αραβικά κράτη, ενώ καλλιεργήθηκε το έδαφος για μια ιστορική συνθήκη ειρήνης μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου (η Συμφωνία του Camp David στα χρόνια του Carter).
Ο Kissinger μπορεί να είναι ο μοναδικός νικητής του Νόμπελ Ειρήνης που εξασφάλισε περισσότερη ειρήνη μετά την κατάκτηση του βραβείου από ό,τι πριν.
Αυτές οι επιτυχίες τον καθιστούν διπλωμάτη τεραστίου αναστήματος.
Η ένταση και το εύρος αυτών των διπλωματικών πρωτοβουλιών και η επιτυχία τους -με την έννοια ότι όλες κατέληξαν σε συμφωνίες- δεν έχουν κανένα ανάλογο στην αμερικανική ιστορία, και ίσως κανένα ανάλογο στην ιστορία του Ισραήλ.
Με τα διπλωματικά θαύματά του, ο Kissinger επηρέασε τον ρου της παγκόσμιας Ιστορίας τον 20ό αιώνα.

Πολιτικό κλίμα

Ενώ ο Kissinger παραδέχεται ότι οι προφήτες έχουν «παθιασμένο όραμα», είπε ότι προτιμά τους πολιτικούς επειδή αναγνωρίζουν τις πραγματικότητες και μπορούν να διειδούν αξία..
Δυστυχώς, το τρέχον πολιτικό κλίμα δεν ενθαρρύνει την εμφάνιση ηγετών όπως ο Kissinger.
Το βιβλίο του, αφιερωμένο στην «ηγεσία», εξήγησε τη σημασία της οικοδόμησης συναίνεσης στα κύρια ζητήματα.
Δεν περιέχει tweet ή αναρτήσεις στο Facebook – άλλωστε τα social media δεν προσφέρονται ώστε ένας πολιτικός ηγέτης να αναπτύξει το όραμά του.
Αντίθετα, όπως γράφει ο Kissinger, οι ηγέτες δημιουργούνται από την προσεκτική μελέτη της ιστορίας.
Όλες οι δημοκρατίες νοσούν από την ίδια πάθηση: Μια πνευματικά φτωχή πολιτική τάξη που έχει εμμονή με τις δημοσκοπήσεις και τα κοινωνικά δίκτυα, παρά με ένα όραμα για τις κοινωνίες τους.
Αλλά αυτό είναι ένα πρόβλημα που θα πρέπει να εξετάσουν ακόμη και οι βραχυπρόθεσμοι στοχαστές: Πώς μπορεί να επιβιώσει ένας κόσμος δίχως ηγέτες που μπορούν να συνδυάσουν υψηλή θεωρία και θεμελιωμένο πραγματισμό, όπως κάνει ο Kissinger;».

www.bankingnews.gr