Η βαριά κληρονομιά του Henry Kissinger – Ο απίστευτα εύστοχος χρησμός για το μέλλον του κόσμου, που δεν αποκάλυψε ποτέ

Ο Henry Kissinger, σπουδαίος Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας, πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και μετρ της στρατηγικής, που πιστώθηκε με την καθιέρωση της άμβλυνσης της έντασης με τη Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1970, απεβίωσε σε ηλικία 100 ετών στο σπίτι του στο Kentr του Connecticut, στις 29 Νοεμβρίου 2023.
Αφήνει πίσω του μία αμφιλεγόμενη κληρονομιά, έχοντας συμβάλει σε πολλά κομβικά παγκόσμια γεγονότα.
Ο Henry Kissinger άσκησε μία ασυνήθιστη επιρροή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ για περισσότερα από 50 χρόνια, έχοντας υπηρετήσει ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας και υπουργός Εξωτερικών υπό τις κυβερνήσεις του Richard Nixon και του Jerald Ford.
Ακόμη και μετά την αποχώρησή του από τη δημόσια σκηνή, συνέχισε να είναι ενεργός στη διεθνή πολιτική, αναλαμβάνοντας το ρόλο του οξυδερκούς σχολιαστή και συμβούλου.

O χρησμός για το μέλλον του κόσμου που παίρνει σάρκα και οστά

«Στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, αντιλήφθηκα τις διεθνείς σχέσεις ως μια ουσιαστικά αντίπαλη σχέση μεταξύ των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης.
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, αναπτύχθηκε μια αντίληψη στρατηγικής σταθερότητας που θα μπορούσαν να εφαρμόσουν οι δύο χώρες, παρόλο που ο ανταγωνισμός τους συνεχιζόταν σε άλλους τομείς.
Ο κόσμος έχει αλλάξει δραματικά από τότε.
Ειδικότερα, στην αναδυόμενη πολυπολική τάξη, η Ρωσία θα πρέπει να εκληφθεί ως ουσιαστικό στοιχείο οποιασδήποτε νέας παγκόσμιας ισορροπίας, όχι πρωτίστως ως απειλή για τις ΗΠΑ», έλεγε με σπάνια σοφία ο γκουρού της διπλωματίας το 2016 προβλέποντας έγκαιρα το μέλλον του κόσμου.
Αν και υπηρέτησε τα αμερικανικά συμφέροντα μέχρι «τελευταίας ρανίδας» είχε εύστοχα διαβλέψει ότι το μέλλον είναι ο πολυπολικός κόσμος και όχι η ασθμαίνουσα μονοκρατορία των ΗΠΑ.
Μάλιστα ήταν από τους ελάχιστους Αμερικανούς πολιτικούς, που δεν εντόπιζε κάποια απειλή για τις ΗΠΑ σε έναν κόσμο με πολλά κέντρα εξουσίας.
Απλώς δεν το αποκάλυψε ποτέ.


Δικό του έργο η ύφεση στις σχέσεις ΗΠΑ - ΕΣΣΔ

Ήταν το 1968 που ο τότε εκλεγμένος πρόεδρος Richard Nixon επέλεξε τον Henry Kissinger για τη θέση του συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας. Κατά συνέπεια, από το 1969 έως το 1976 ο Kissinger είχε τον πρώτο ρόλο στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ υπό τους προέδρους Nixon και Ford.
Ο Kissinger πιστώνεται ότι πρωτοστάτησε στην πολιτική ύφεσης των ΗΠΑ με την ΕΣΣΔ, με το κύριο θέμα να επικεντρώνεται στις συνθήκες περιορισμού των όπλων μεταξύ των δύο πυρηνικών δυνάμεων.
Οι συνομιλίες για τον περιορισμό των στρατηγικών όπλων (SALT), που στόχευαν στον περιορισμό της κούρσας εξοπλισμών σε βαλλιστικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς ή διηπειρωτικούς οπλισμένους με πυρηνικά όπλα, κατέληξαν στην υπογραφή των SALT I και SALT II το 1972 και το 1979, αντίστοιχα.
Ο Kissinger διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην απομάκρυνση της στρατηγικής έντασης από την πλευρά της Ουάσιγκτον.
Αφού ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ronald Reagan διόρισε τον Kissinger στη Συμβουλευτική Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων τη δεκαετία του 1980, ο πρώτος και ο σοβιετικός ηγέτης Mikhail Gorbachev συνήψαν τη Συνθήκη Πυρηνικών Δυνάμεων Μέσης Βεληνεκούς (INF) το 1987.
Τον Ιανουάριο του 1989, ο Kissinger ταξίδεψε στις ΗΠΑ μαζί με τον Gorbachev για να συζητήσουν το θέμα της συνύπαρξης των δύο δυνάμεων καθώς και έναν οδικό χάρτη για την ένταξη της ΕΣΣΔ στην παγκόσμια οικονομία, τη δημιουργία νομικών και οικονομικών βάσεων για μελλοντική συνεργασία.
Ωστόσο, μόλις κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση το 1991, όλα αυτά τα σχέδια ακυρώθηκαν, με την Ουάσιγκτον να ξεκινά τη μονοπολική της προσπάθεια, που κυμαινόταν από υπερπόντιους πολέμους και αλλαγή καθεστώτων έως τη συνεχή επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά.


Η Ουκρανία και ο σεβασμός για τα σύνορα της Ρωσίας

Λίγο μετά το πραξικόπημα του Euromaidan τον Φεβρουάριο του 2014, το οποίο κορυφώθηκε με την ανατροπή της κυβέρνησης της Ουκρανίας και την αντικατάστασή του με ένα φιλοαμερικανικό, φιλοΝΑΤΟϊκό καθεστώς εχθρικό προς τη Ρωσία, ο Kissinger προειδοποίησε ότι δεν θα έπρεπε να επιτραπεί στο Κίεβο να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Το 2016, ο Kissinger έγραψε στο The National Interest για τη σημασία της αναγνώρισης των συμφερόντων ασφαλείας της Ρωσίας, λέγοντας: «Σε μια χώρα, στην οποία ξένοι στρατοί έχουν εισβάλει τόσο από Ανατολή όσο και από Δύση, η ασφάλεια θα πρέπει πάντα να έχει μια γεωπολιτική, καθώς και μια νομική βάση.
Όταν τα σύνορα ασφαλείας της μετακινούνται από τον Έλβα (Γερμανία) 1.000 μίλια ανατολικά προς τη Μόσχα, η αντίληψη της Ρωσίας για την παγκόσμια τάξη θα περιέχει μια αναπόφευκτη στρατηγική συνιστώσα. Η πρόκληση της περιόδου μας είναι να συγχωνεύσουμε τις δύο προοπτικές - τη νομική και τη γεωπολιτική - σε μια συνεκτική έννοια».
Ο Αμερικανός πολιτικός σημείωσε επίσης ότι οι ΗΠΑ απέτυχαν να λάβουν σοβαρά υπόψη τις προτάσεις της Ρωσίας για εγγυήσεις ασφαλείας στα τέλη του 2021, κάτι που θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για διαπραγματεύσεις.
Ο Kissinger συναντήθηκε με τον Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin σε περισσότερες από μία περιπτώσεις, λέγοντας ότι ο Ρώσος ηγέτης «πρέπει να θεωρείται ως χαρακτήρας από τα μυθιστορήματα του Fyodor Dostoyevsky, με όλες τις αντιφάσεις και τις αμφιβολίες για τους δικούς του ανθρώπους».


Είχε συνηθίσει την κριτική

Τον Μάιο, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ο Kissinger ζήτησε μια διπλωματική διευθέτηση στην Ουκρανία για να αποκατασταθεί το status quo ante bellum, δηλαδή η κατάσταση όπως ήταν πριν ξεκινήσει η Ρωσία τη στρατιωτική της ειδική επιχείρηση τον Φεβρουάριο.
Ο Kissinger δέχθηκε σφοδρή κριτική αφού πρότεινε η Ουκρανία να παραχωρήσει κάποια εδάφη στη Ρωσία για να επιτύχει μια ειρηνευτική συμφωνία καθώς ομιλούσε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Davos τον Μάιο του 2022. Είπε ότι αυτό θα ήταν το πιο ευνοϊκό σενάριο και ένα «ουσιαστικό επίτευγμα» για το ΝΑΤΟ.
Είπε στο The Spectator ότι υπάρχουν τρία πιθανά σενάρια για να τερματιστεί η κρίση στην Ουκρανία, που κυμαίνονται από το πάγωμα της τρέχουσας κατάστασης στο μέτωπο που η Ρωσία θα μπορούσε να θεωρήσει νίκη, έως ένα σενάριο σύμφωνα με το οποίο οι ΗΠΑ κάνουν μια προσπάθεια εκδίωξης της Ρωσίας από «όλα τα ουκρανικά εδάφη», η οποία θα διακινδύνευε την ολοκληρωτική αντιπαράθεση Ρωσίας-ΝΑΤΟ και τέλος, μια επιστροφή στην κατάσταση όπως ήταν τον Φεβρουάριο, δηλαδή την έναρξη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης.
Η τελευταία ήταν η προτιμώμενη επιλογή, σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ.
«Η Ουκρανία θα ανασυσταθεί με τη μορφή που είχε», είπε, πριν από την έναρξη της σύγκρουσης το 2014.
Όσο για την Ουκρανία, «θα επανεξοπλιστεί και θα συνδεθεί στενά με το ΝΑΤΟ, αν δεν γίνει μέλος του.
Τα υπόλοιπα θέματα θα μπορούσαν να αφεθούν σε μια διαπραγμάτευση», είπε τότε ο πρώην διπλωμάτης.
O Kissinger ο οποίος πίστευε στον «διάλογο με τη Ρωσία», ήταν έτοιμος να πετάξει στη Μόσχα για να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις με τον Ρώσο πρόεδρο.


Ζήτησε, για άλλη μια φορά, να επιλυθεί διπλωματικά η σύγκρουση στην Ουκρανία.
Η επιθυμία να γίνει η Ουκρανία μέλος του ΝΑΤΟ, κατά τη γνώμη του Kissinger, ήταν ένα σοβαρό λάθος.
Ωστόσο, σε μια συνέντευξη για τον Economist τον Μάιο, ο βετεράνος της Εξωτερικής Πολιτικής προειδοποίησε ότι η Δύση «εξόπλισε την Ουκρανία σε σημείο όπου θα είναι η καλύτερα οπλισμένη χώρα και με τη λιγότερο έμπειρη στρατηγική ηγεσία στην Ευρώπη», προσθέτοντας: «Έτσι, για την ασφάλεια της Ευρώπης, είναι καλύτερο να έχουμε την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, όπου δεν μπορεί να λάβει εθνικές αποφάσεις για εδαφικές διεκδικήσεις».
Καθώς οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ διοχέτευαν συνεχώς όπλα στο καθεστώς του Κιέβου, ενώ στόχευαν τη Ρωσία με αυτοκαταστροφικές κυρώσεις, ο Henry Kissinger προέτρεψε επανειλημμένα τους Ευρωπαίους ηγέτες να μη διακινδυνεύσουν τη θέση της Ρωσίας στην Ευρώπη.
Προειδοποίησε επίσης ότι η απουσία της Μόσχας σε μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων μετά το τέλος της σύγκρουσης στην Ουκρανία είναι απαράδεκτη.



Η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού

Καταξιωμένος ο Henry Kissinger για τα επιτεύγματά του στη διπλωματία, ο άνθρωπος που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ ειρήνης το 1973, έμεινε επίσης στην ιστορία ως ο υπουργός που δέχθηκε την πιο έντονη κριτική και κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου.
Ο Nixon διεξήγαγε την προεκλογική του εκστρατεία του με μια υπόσχεση να τερματίσει τον πόλεμο των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και ο Kissinger, ως σύμβουλός του για την εθνική ασφάλεια, κατέστρωσε ένα σχέδιο για τον τερματισμό της σύγκρουσης.
Πρότεινε να αποσυρθεί το Βόρειο Βιετνάμ από το Νότο και η υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ κυβέρνηση του Νοτίου Βιετνάμ να σχηματίσει συνασπισμό με το κομμουνιστικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο.
Ωστόσο, ο Kissinger, ο οποίος υποστήριζε τότε την «realpolitik» προοπτική των εθνικών συμφερόντων, υποστήριξε αργότερα την απόφαση του Nixon να πραγματοποιήσει μια 14μηνη εκστρατεία βομβαρδισμού στην Καμπότζη, που ξεκίνησε το 1969.
Η Καμπότζη χρησιμοποιήθηκε από τα στρατεύματα του Βορείου Βιετνάμ για βάσεις και αποθήκες προμηθειών.
Η εκστρατεία βομβαρδισμού κρατήθηκε μυστική και αποκαλύφθηκε από έναν πληροφοριοδότη.
Οι επιδρομές άφησαν πίσω τους περίπου 700.000 νεκρούς και σχεδόν 2 εκατομμύρια εκτοπισμένους.
Έφεραν επίσης στην εξουσία έναν φιλοαμερικανικό στρατηγό, τον Lon Nol το 1970.


Πραξικοπήματα και επιχείρηση Κόνδωρ

Αφού ο Kissinger έγινε υπουργός Εξωτερικών του Nixon το 1973 - θέση που διατήρησε και μετά την παραίτηση Nixon και την ανάληψη της προεδρίας από τον Ford - διαδραμάτισε καίριο ρόλο στη στρατιωτική ανατροπή της κυβέρνησης της Χιλής με μία τριετή προσπάθεια υπονόμευσης του Σοσιαλιστή προέδρου Salvador Allende.
Καθοδηγούμενοι από τους φόβους για ένα «καλά λειτουργικό σοσιαλιστικό πείραμα» που θα επικρατήσει στην περιοχή, ο Kissinger και ο Nixon εξουσιοδοτούν τη CIA να υπονομεύσει τη χώρα, φέρνοντας τη Χιλή σε κρίση.
Στη συνέχεια, ο στρατηγός Augusto Pinochet κατέλαβε την εξουσία και σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους κατά τη διάρκεια της 20χρονης βασιλείας του τρόμου.
Τρία χρόνια αργότερα, στην Αργεντινή, η Ουάσιγκτον υποστήριξε τη στρατιωτική ανατροπή της εκλεγμένης κυβέρνησης της Isabel Perón.
Ο Kissinger επίσης κατηγορηθεί ότι ήταν ο άνθρωπος πίσω από αυτό που ονομάστηκε Επιχείρηση Κόνδωρ. Πρόκειται για μια προσπάθεια της Χιλιανής χούντας και άλλων δεξιών δικτατοριών στη Νότια Αμερική που υποστηρίζονταν από την Ουάσιγκτον να φιμώσουν με τη βία κάθε διαφωνία.


Στο Πακιστάν, το 1970 και το 1971, ο Nixon και ο Kissinger υποστήριξαν τον πρόεδρο Yahya Khan στη γενοκτονική καταστολή των εθνικιστών της Βεγγάλης, με πολλές χιλιάδες θανάτους.
Το 1975, όταν ο πρόεδρος Suharto της Ινδονησίας σχεδίαζε μια εισβολή στο Ανατολικό Τιμόρ, το οποίο κατευθυνόταν προς την ανεξαρτησία αφού ήταν πορτογαλική αποικία, ο πρόεδρος Ford και ο τότε υπουργός Εξωτερικών του Kissinger συναντήθηκαν με τον Suharto.
Ο Ford φέρεται να είπε, «Θα καταλάβουμε και δεν θα σας πιέσουμε για το θέμα», ενώ ο Kissinger πρόσθεσε, «είναι σημαντικό ό,τι κι αν κάνετε να πετύχει γρήγορα».
Το αποτέλεσμα ήταν μια εισβολή στο Ανατολικό Τιμόρ που προκάλεσε περίπου 200.000 θανάτους. Η διπλωματία του Kissinger έχει επίσης κατηγορηθεί ότι ενέκρινε την εμπλοκή της CIA στην Αγκόλα και πυροδότησε έναν πόλεμο εκεί, και ότι παρέτεινε το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική.



Υποκλοπές

Ενώ απέφυγε το σκάνδαλο Watergate που κόστισε την προεδρία στον Nixon το 1974, ο Kissinger, «μολύνθηκε» από την επακόλουθη αποκάλυψη ότι είχε διατάξει το FBI να παρακολουθεί μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας.
Ο Nixon και ο Kissinger όπως αποκαλύφθηκε οδήγησαν το FBI να ξεκινήσει έρευνα για διαρροές και υποκλοπές, αφού οι New York Times δημοσίευσαν την ιστορία των άκρως απόρρητων βομβαρδισμών πάνω από την Καμπότζη.

www.bankingnews.gr