Οι μετοχές είναι πλέον τόσο υπερτιμημένες όσο το 1929, περισσότερο από το 1966 ή το 2000, αναφέρει ο Harry Dent
Αγρόν αγοράζουν οι επενδυτές καθώς οι μετοχές συνεχίζουν να ανεβαίνουν επί σειρά ετών, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ολοένα και μεγαλύτερες φούσκες, σημειώνει σε πρόσφατη ανάλυσή του ο γνωστός οικονομολόγος Harry Dent.
Στην πραγματικότητα, βρισκόμαστε σε μια εποχή στην οποία θα πρέπει να αναμένουμε φούσκες: βιώνουμε τον περίφημο 90ετή κύκλο, αναφέρει και προσθέτει:
«Σημαντικές φούσκες σχηματίστηκαν το 1835, το 1929 και τώρα, στις αρχές του 2025.
Αυτές οι υπερφούσκες εμφανίζονται, κατά μέσο όρο, κάθε 90 χρόνια.
Και αυτός ο κύκλος αποτελείται από δύο τεχνολογικούς κύκλους καινοτομίας διάρκειας 45 ετών.
Κάθε δεύτερος 45ετής κύκλος καινοτομίας οδηγεί σε φούσκες, ακριβώς όπως κάθε δεύτερος 39ετής γενεαλογικός κύκλος δημιουργεί μια γενιά που ευνοεί ριζικές καινοτομίες και μεγαλύτερες οικονομικές εκρήξεις.
Παραδείγματα αποτελούν η γενιά του Henry Ford με την ηλεκτρική ενέργεια, τους κινητήρες εσωτερικής καύσης και τα τηλέφωνα, που οδήγησε στη φούσκα της δεκαετίας του 1920, και η γενιά των Baby Boomers με τους μικροϋπολογιστές, τα iPhones, τα λειτουργικά συστήματα και το διαδίκτυο - που δημιούργησε τη μακροχρόνια φούσκα από το 1995 έως το 2024».
Το 1929, οι 45ετείς και 39ετείς κύκλοι ήταν περισσότερο ευθυγραμμισμένοι. Αυτό δεν συμβαίνει τώρα.
Ο 39ετής κύκλος έφτασε στο αποκορύφωμά του στα τέλη του 2007, ενώ ο 45ετής κύκλος θα έπρεπε να είχε κορυφωθεί στα τέλη του 2019.
Σύμφωνα με τον Dent, το παρακάτω γράφημα δείχνει ότι βιώνουμε κύκλους υπερτίμησης κάθε 40-60 χρόνια, ακριβώς όταν οι περισσότεροι επενδυτές πιστεύουν ότι η ανάπτυξη θα φτάσει σε ένα «μόνιμο επίπεδο ευημερίας», όπως είχε πει διάσημα ο οικονομολόγος Irving Fisher λίγο πριν από τη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή κατάρρευση στη σύγχρονη ιστορία το 1929.
Οι δείκτες είναι στο κόκκινο...
Σημειώνεται, ωστόσο, ότι μια σειρά από βασικούς δείκτες αποτίμησης βρίσκονται τώρα στο ίδιο επίπεδο με το 1929, υψηλότερα από το 1966 και από την πρώτη τεχνολογική φούσκα που κορυφώθηκε τον Μάρτιο του 2000.
Αυτοί οι δείκτες είναι: P/E, προσδοκώμενο P/E, Shiller CAPE, Τιμή προς Λογιστική Αξία, EV/EBITDA, Q Ratio και Κεφαλαιοποίηση Αγοράς προς ΑΕΠ (Buffett).
Όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος, στην κορυφή της αγοράς μεταξύ 1965-68, μόνο οι μετοχές των Nifty Fifty παρουσίαζαν φαινόμενα φούσκας.
Σήμερα, η υπερτίμηση είναι πιο διαδεδομένη, αν και εξακολουθεί να κυριαρχείται από τις επτά μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, τις "Magnificent 7".
Το 1929, ο τομέας αιχμής ήταν η αυτοκινητοβιομηχανία και οι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές (όπως οι εταιρείες GE και Westinghouse).
Ποιο είναι λοιπόν το πιο σημαντικό και απλό συμπέρασμα;
Οι υφέσεις ακολουθούν τις περιόδους οικονομικών φουσκών, ενώ οι παρατεταμένες υφέσεις, όπως αυτή της δεκαετίας του 1970, ακολουθούν κανονικούς κύκλους ανάπτυξης, όπως αυτός μεταξύ 1942 και 1968.
«Αναμένω μια τριετή ύφεση από το 2025 έως το 2027 – ίσως και μεγαλύτερη.
Αλλά, καθώς μόνο σε αυτή την εποχή οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις δημιούργησαν την πρώτη απολύτως τεχνητή φούσκα, μένει να δούμε πώς θα προσπαθήσουν να μετριάσουν την ύφεση.
Ή, ιδανικά, αν δεν τα καταφέρουν, ώστε οι ελεύθερες αγορές να μας απαλλάξουν από αυτήν τη φούσκα για πολλές δεκαετίες.
Ετοιμαστείτε για τη μεγαλύτερη κατάρρευση της ζωής μας, την οποία ελάχιστοι ειδικοί ή απλοί άνθρωποι βλέπουν να έρχεται» σημειώνει ο Harry Dent.
Η Ευρώπη πεθαίνει
Παράλληλα, σύμφωνα με τον γνωστό οικονομολόγο, η Ευρώπη πεθαίνει... Όπως επισημαίνει, «περίμενα να δω σημάδια αδυναμίας στην Ευρώπη, καθώς τα δημογραφικά στοιχεία είναι πολύ αδύναμα τα τελευταία χρόνια, και τα μέτρα στήριξης μετά την COVID δεν ήταν τόσο ισχυρά όσο στις ΗΠΑ, όπου υπήρξε δημοσιονομική και νομισματική ενίσχυση ύψους 11 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτός ο δείκτης δείχνει σημάδια πιθανής απότομης αναστροφής στην Ευρώπη, και ίσως είναι αυτή που θα ωθήσει τις ΗΠΑ σε μια πολυαναμενόμενη αποτοξίνωση, αντί για το αντίστροφο λόγω του “φαινομένου Trump”, το οποίο πιστεύω επίσης ότι δεν θα διαρκέσει πολύ».
Στο τέλος του περασμένου έτους, ο εν λόγω δείκτης προέβλεπε ότι οι μισθολογικές αυξήσεις θα έφταναν το 5,3% μέχρι το τέλος του 2024 - αλλά αυτό δεν συνέβη.
Τώρα, έχει υποχωρήσει στο 1,5% για το τέταρτο τρίμηνο του 2025, που είναι λίγο πάνω από το 1,4% που προβλεπόταν τον Δεκέμβριο.
Εάν αυτό επαληθευτεί, τότε οι μετοχές είναι πολύ υπερτιμημένες, σημειώνει οι οικονομολόγος.
www.bankingnews.gr
Στην πραγματικότητα, βρισκόμαστε σε μια εποχή στην οποία θα πρέπει να αναμένουμε φούσκες: βιώνουμε τον περίφημο 90ετή κύκλο, αναφέρει και προσθέτει:
«Σημαντικές φούσκες σχηματίστηκαν το 1835, το 1929 και τώρα, στις αρχές του 2025.
Αυτές οι υπερφούσκες εμφανίζονται, κατά μέσο όρο, κάθε 90 χρόνια.
Και αυτός ο κύκλος αποτελείται από δύο τεχνολογικούς κύκλους καινοτομίας διάρκειας 45 ετών.
Κάθε δεύτερος 45ετής κύκλος καινοτομίας οδηγεί σε φούσκες, ακριβώς όπως κάθε δεύτερος 39ετής γενεαλογικός κύκλος δημιουργεί μια γενιά που ευνοεί ριζικές καινοτομίες και μεγαλύτερες οικονομικές εκρήξεις.
Παραδείγματα αποτελούν η γενιά του Henry Ford με την ηλεκτρική ενέργεια, τους κινητήρες εσωτερικής καύσης και τα τηλέφωνα, που οδήγησε στη φούσκα της δεκαετίας του 1920, και η γενιά των Baby Boomers με τους μικροϋπολογιστές, τα iPhones, τα λειτουργικά συστήματα και το διαδίκτυο - που δημιούργησε τη μακροχρόνια φούσκα από το 1995 έως το 2024».
Το 1929, οι 45ετείς και 39ετείς κύκλοι ήταν περισσότερο ευθυγραμμισμένοι. Αυτό δεν συμβαίνει τώρα.
Ο 39ετής κύκλος έφτασε στο αποκορύφωμά του στα τέλη του 2007, ενώ ο 45ετής κύκλος θα έπρεπε να είχε κορυφωθεί στα τέλη του 2019.
Σύμφωνα με τον Dent, το παρακάτω γράφημα δείχνει ότι βιώνουμε κύκλους υπερτίμησης κάθε 40-60 χρόνια, ακριβώς όταν οι περισσότεροι επενδυτές πιστεύουν ότι η ανάπτυξη θα φτάσει σε ένα «μόνιμο επίπεδο ευημερίας», όπως είχε πει διάσημα ο οικονομολόγος Irving Fisher λίγο πριν από τη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή κατάρρευση στη σύγχρονη ιστορία το 1929.
Οι δείκτες είναι στο κόκκινο...
Σημειώνεται, ωστόσο, ότι μια σειρά από βασικούς δείκτες αποτίμησης βρίσκονται τώρα στο ίδιο επίπεδο με το 1929, υψηλότερα από το 1966 και από την πρώτη τεχνολογική φούσκα που κορυφώθηκε τον Μάρτιο του 2000.
Αυτοί οι δείκτες είναι: P/E, προσδοκώμενο P/E, Shiller CAPE, Τιμή προς Λογιστική Αξία, EV/EBITDA, Q Ratio και Κεφαλαιοποίηση Αγοράς προς ΑΕΠ (Buffett).
Όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος, στην κορυφή της αγοράς μεταξύ 1965-68, μόνο οι μετοχές των Nifty Fifty παρουσίαζαν φαινόμενα φούσκας.
Σήμερα, η υπερτίμηση είναι πιο διαδεδομένη, αν και εξακολουθεί να κυριαρχείται από τις επτά μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, τις "Magnificent 7".
Το 1929, ο τομέας αιχμής ήταν η αυτοκινητοβιομηχανία και οι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές (όπως οι εταιρείες GE και Westinghouse).
Ποιο είναι λοιπόν το πιο σημαντικό και απλό συμπέρασμα;
Οι υφέσεις ακολουθούν τις περιόδους οικονομικών φουσκών, ενώ οι παρατεταμένες υφέσεις, όπως αυτή της δεκαετίας του 1970, ακολουθούν κανονικούς κύκλους ανάπτυξης, όπως αυτός μεταξύ 1942 και 1968.
«Αναμένω μια τριετή ύφεση από το 2025 έως το 2027 – ίσως και μεγαλύτερη.
Αλλά, καθώς μόνο σε αυτή την εποχή οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις δημιούργησαν την πρώτη απολύτως τεχνητή φούσκα, μένει να δούμε πώς θα προσπαθήσουν να μετριάσουν την ύφεση.
Ή, ιδανικά, αν δεν τα καταφέρουν, ώστε οι ελεύθερες αγορές να μας απαλλάξουν από αυτήν τη φούσκα για πολλές δεκαετίες.
Ετοιμαστείτε για τη μεγαλύτερη κατάρρευση της ζωής μας, την οποία ελάχιστοι ειδικοί ή απλοί άνθρωποι βλέπουν να έρχεται» σημειώνει ο Harry Dent.
Η Ευρώπη πεθαίνει
Παράλληλα, σύμφωνα με τον γνωστό οικονομολόγο, η Ευρώπη πεθαίνει... Όπως επισημαίνει, «περίμενα να δω σημάδια αδυναμίας στην Ευρώπη, καθώς τα δημογραφικά στοιχεία είναι πολύ αδύναμα τα τελευταία χρόνια, και τα μέτρα στήριξης μετά την COVID δεν ήταν τόσο ισχυρά όσο στις ΗΠΑ, όπου υπήρξε δημοσιονομική και νομισματική ενίσχυση ύψους 11 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτός ο δείκτης δείχνει σημάδια πιθανής απότομης αναστροφής στην Ευρώπη, και ίσως είναι αυτή που θα ωθήσει τις ΗΠΑ σε μια πολυαναμενόμενη αποτοξίνωση, αντί για το αντίστροφο λόγω του “φαινομένου Trump”, το οποίο πιστεύω επίσης ότι δεν θα διαρκέσει πολύ».
Στο τέλος του περασμένου έτους, ο εν λόγω δείκτης προέβλεπε ότι οι μισθολογικές αυξήσεις θα έφταναν το 5,3% μέχρι το τέλος του 2024 - αλλά αυτό δεν συνέβη.
Τώρα, έχει υποχωρήσει στο 1,5% για το τέταρτο τρίμηνο του 2025, που είναι λίγο πάνω από το 1,4% που προβλεπόταν τον Δεκέμβριο.
Εάν αυτό επαληθευτεί, τότε οι μετοχές είναι πολύ υπερτιμημένες, σημειώνει οι οικονομολόγος.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών