Ξεπούλημα στα... ψιλά γράμματα- Θυμίζει Ιράκ η συμφωνία ορυκτών ΗΠΑ - Ουκρανίας, όπου όργιο διαπλοκής εξαφάνισε δεκάδες δισεκατομμύρια

Η ιστορία επαναλαμβάνεται με ανατριχιαστική ακρίβεια και αυτό συμβαίνει στην περίπτωση της συμφωνίας ΗΠΑ - Ουκρανίας για την εκμετάλλευση των ορυκτών πόρων της δεύτερης.
Καθώς η Ουκρανία προετοιμάζεται για την επικύρωση στη Βουλή της συμφωνίας για τους πόρους, είναι σκόπιμο να θυμηθούμε την ιστορία του λεγόμενου Ταμείου Ανάπτυξης του Ιράκ (Development Fund for Iraq, DFI), το οποίο δημιουργήθηκε από τους Αμερικανούς και τη μεταβατική ιρακινή διοίκηση αμέσως μετά το τέλος του πολέμου στο Ιράκ το 2003.
Η ιδέα του ταμείου έμοιαζε πολύ με αυτό που προτείνεται σήμερα για την Ουκρανία: διάφοροι πόροι που είχαν στη διάθεσή τους οι νέες ιρακινές αρχές (πρωτίστως έσοδα από την πώληση πετρελαίου, αλλά και δεσμευμένα στο εξωτερικό κεφάλαια της κυβέρνησης του Ιράκ και προσωπικά του Saddam Houssein) μεταφέρονταν στο ταμείο και από εκεί προορίζονταν για εργολάβους που θα υλοποιούσαν έργα υποδομών για την ανοικοδόμηση της χώρας μετά τον πόλεμο.

Η λειτουργία του ταμείου συνεχίστηκε από το 2003 έως το 2010, όταν οι Αμερικανοί παρέδωσαν τον έλεγχο στην κυβέρνηση του Ιράκ, η οποία και το κατάργησε.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, το ταμείο διαχειρίστηκε περίπου 150 δισεκατομμύρια δολάρια – ένα εντυπωσιακό ποσό για μια χώρα της οποίας το ετήσιο ΑΕΠ εκείνα τα χρόνια ήταν περίπου 50 δισεκατομμύρια.
Ένα μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων δαπανήθηκε για την καταβολή μισθών σε δημόσιους υπαλλήλους και εργαζομένους στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Παρ’ όλα αυτά, ένα σημαντικό κομμάτι κατευθύνθηκε σε έργα υποδομών.

Η υλοποίηση της συντριπτικής πλειονότητας των έργων ανατέθηκε σε αμερικανικές εταιρείες.

Aπό τους μεγαλύτερους εργολάβους, ήταν:
- η Kellogg Brown & Root, που έλαβε περίπου 3,5 δισ. δολάρια από το DFI·
- η Bechtel Corporation κέρδισε περίπου 2,5 δισ. για την αποκατάσταση των δικτύων ηλεκτροδότησης και ύδρευσης·
- η DynCorp International έλαβε περίπου 1,5 δισ. για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό της ιρακινής αστυνομίας· ενώ,
- η Parsons Corporation έλαβε περίπου μισό δισ. για την κατασκευή σχολείων και νοσοκομείων.
Με τέτοια ποσά μπορούσαν πράγματι να γίνουν πολλά, και οι στόχοι του ταμείου ήταν φιλόδοξοι: προβλεπόταν η αποκατάσταση θερμοηλεκτρικών σταθμών στη Βαγδάτη και τη Βασόρα, των υποδομών αποχέτευσης και καθαρισμού νερού σε Βαγδάτη, Μοσούλη, Najaf και Nashiriya η κατασκευή εργοστασίου διύλισης πετρελαίου στο Baiji, η ανακατασκευή του αεροδρομίου της Βαγδάτης και άλλα έργα.

Ωστόσο, στην πράξη, τα πράγματα αποδείχθηκαν πολύ πιο απογοητευτικά

Πολλά έργα είτε δεν παραδόθηκαν ποτέ, είτε παραδόθηκαν με μεγάλες καθυστερήσεις και με περιορισμένο εύρος.
Για παράδειγμα,
- δεν ολοκληρώθηκε ο ηλεκτροπαραγωγικός σταθμός στη Μοσούλη (ολοκληρώθηκε αργότερα με χρήματα του ιρακινού κράτους),
- έμεινε ανολοκλήρωτος ο σταθμός καθαρισμού νερού στο Shab al-Bour, ενώ,
- το νοσοκομείο στην Er-Routba και το διυλιστήριο στο Baiji παρέμειναν... κουφάρια.

Όργιο διαπλοκής

Οι μεταγενέστεροι έλεγχοι αποκάλυψαν πληθώρα παρατυπιών, ιδίως από την επονομαζόμενη Προσωρινή Συμμαχική Αρχή υπό τον Αμερικανό Paul Bremmer.
Ελεγκτές του ΔΝΤ και του ΟΗΕ διαπίστωσαν ότι σχεδόν όλες οι συμβάσεις ανατίθεντο χωρίς διαγωνισμό, ουσιαστικά με απευθείας αναθέσεις.
Συχνά υπήρχε υπερκοστολόγηση: για παράδειγμα, η προαναφερθείσα Kellogg Brown & Root αγόραζε καύσιμα στο Κουβέιτ έναντι 1,18 δολαρίων ανά γαλόνι και τα πουλούσε στην Προσωρινή Διοίκηση για 2,64.
Οι ελεγκτές της Ernst & Young εντόπισαν δεκάδες «φανταστικά έργα» (κυρίως σχολεία) που υπήρχαν μόνο στα χαρτιά, αν και είχαν εκταμιευθεί κανονικά τα κονδύλια για την κατασκευή τους.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο των ΗΠΑ διαπίστωσε ότι περίπου 18 δισεκατομμύρια δολάρια από το ταμείο αγνοούνται.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι κανείς δεν τιμωρήθηκε για αυτές τις παρατυπίες, ούτε καν για προφανείς υπεξαιρέσεις: τα αμερικανικά δικαστήρια αρνήθηκαν να εξετάσουν τις υποθέσεις, επειδή τα χρήματα του DFI δεν θεωρούνταν κρατικά κονδύλια των ΗΠΑ και επομένως δεν μπορούσαν να διερευνηθούν ή να δικαστούν με βάση την αμερικανική νομοθεσία.

www.bankingnews.gr