Στις 19 Οκτωβρίου 2025, οι Βολιβιανοί εξέλεξαν τον κεντρώο Rodrigo Paz, σηματοδοτώντας μια στροφή από τον 20χρονο σοσιαλιστικό έλεγχο του κόμματος MAS προς τον φιλελεύθερο καπιταλισμό και την ενίσχυση της τάξης και της ασφάλειας
Στις 19 Οκτωβρίου, οι Βολιβιανοί εξέλεξαν τον κεντρώο υποψήφιο Rodrigo Paz, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή στην πολιτική της Βολιβίας.
Μόλις δύο μήνες νωρίτερα, στις 17 Αυγούστου, οι Βολιβιανοί είχαν ψηφίσει κατά του κυβερνώντος σοσιαλιστικού κόμματος, Movimiento al Socialismo (MAS), μετά από δύο δεκαετίες ηγεσίας.
Το προεδρικό πεδίο πριν από τις εκλογές ήταν γεμάτο με γνωστά πρόσωπα, πολιτικές δυναστείες και διαπροσωπικό δράμα που θύμιζε ριάλιτι.
Τον Αύγουστο, οι ψηφοφόροι ήταν ενωμένοι στην καταδίκη της οικονομικής κακοδιαχείρισης υπό το MAS. Τώρα, αντιμετώπιζαν την πρόκληση να επιλέξουν τη νέα φιλοσοφία που θα καθοδηγούσε τη Βολιβία.
Καθώς η χώρα κατευθυνόταν σε δεύτερο γύρο, η συζήτηση μετατοπίστηκε στο αν οι μετριοπαθείς αλλαγές ή οι τολμηρές προσαρμογές προς τον ελεύθερο καπιταλισμό και την τήρηση της τάξης θα καθόριζαν την πολιτική της χώρας.
Επικίνδυνοι πειραματισμοί
Ο σοσιαλισμός κυριαρχεί στη Βολιβία από το 2006, όταν ο χαρισματικός Evo Morales έγινε ο πρώτος ιθαγενής πρόεδρος της χώρας. Το κόμμα του, MAS, ήταν μέρος του «ροζ κύματος», κατά το οποίο πολλοί σοσιαλιστικοί ηγέτες ήρθαν στην εξουσία στη Λατινική Αμερική τη δεκαετία του 2010.
Με τη βοήθεια του Υπουργού Οικονομικών Luis Arce, ο Morales αναθεώρησε το σύνταγμα, εθνικοποίησε βασικές βιομηχανίες και προσπάθησε να καταργήσει τους συνταγματικούς περιορισμούς θητειών.
Οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου επέτρεψαν στη Βολιβία και στο MAS μια «χρυσή εποχή». Τα κέρδη από την εθνικοποιημένη βιομηχανία φυσικού αερίου χρηματοδότησαν δημόσια έργα, βελτίωσαν την εκπαίδευση και μείωσαν την ακραία φτώχεια από 38% σε 12% υπό τον Morales.
Ωστόσο, με την πτώση των διεθνών τιμών του αερίου, μειώθηκαν και τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας. Το πλεόνασμα μετατράπηκε γρήγορα σε ελλειμματικό, και η «χρυσή εποχή» τελείωσε απότομα.
Το 2019, ο Evo Morales εξορίστηκε στο Μεξικό μετά από προσπάθεια για τέταρτη θητεία εν μέσω μαζικών διαδηλώσεων και αμφισβητούμενων εκλογών.
Ένα χρόνο αργότερα, ο πρώην Υπουργός Οικονομικών Luis Arce ανέλαβε τη θέση του Morales, και ο Morales επέστρεψε στη Βολιβία.
Τα τελευταία χρόνια, η οικονομική κατάσταση επιδεινώθηκε. Το 2024, το χρέος ξεπέρασε το 90% του ΑΕΠ και ο ετήσιος πληθωρισμός έφτασε το 25%.
Ο πρόεδρος Arce επέβαλε έλεγχο τιμών για να αντιμετωπίσει την αύξηση των τιμών, αλλά αυτό οδήγησε σε ελλείψεις και περιορισμένες επιλογές για τους Βολιβιανούς.
Ένας φοιτητής στο Universidad Privada Boliviana, Fabricio Antezana Duran, δήλωσε: «Πολλοί Βολιβιανοί πλέον δεν έχουν πρόσβαση σε κρέας και πρωτεΐνες. Τώρα η κύρια πηγή πρωτεΐνης είναι τα αυγά».
Οι αποκλεισμοί δρόμων από υποστηρικτές του Morales επιδείνωσαν την κρίση. Κατά την επιστροφή του το 2020, ο Morales ενίσχυσε την αναρχία και σαμποτάρισε τον Arce.
Στις εκλογές του Αυγούστου 2025, παρακολούθησε από το καταφύγιό του στο Chapare καθώς οι υποστηρικτές του επιτέθηκαν στον αριστερό υποψήφιο Andrónico Rodríguez για «ανυπακοή».
Κυριαρχία της Δεξιάς
Αυτή η πολιτική στροφή προς τα δεξιά είναι πλέον κοινό φαινόμενο στη Λατινική Αμερική.
Λιγότερο από δύο χρόνια πριν, η Αργεντινή αντιμετώπισε κρίση πληθωρισμού και εξέλεξε τον φιλελεύθερο οικονομολόγο Javier Milei. Η οικονομική ανάκαμψη της χώρας ενέπνευσε ένα κύμα φιλελεύθερων υποψηφίων στη Βολιβία.
Η νίκη του Paz σηματοδοτεί μια μετατόπιση από τον λαϊκισμό του σοσιαλισμού προς τον «καπιταλισμό για όλους». Η ιδιωτικοποίηση, η προσέλκυση διεθνών επενδύσεων και η ενίσχυση της ιδιωτικής περιουσίας αποτελούν πλέον μέρος της στρατηγικής για την επιστροφή της Βολιβίας στη διεθνή σκηνή.
Ο χαμένος υποψήφιος, Jorge «Tuto» Quiroga, υποστήριξε επίσης οικονομικές μεταρρυθμίσεις και ιδιωτικοποίηση φυσικών πόρων, ενώ ο Paz παρουσίασε μια πιο κεντρώα και μετριοπαθή προσέγγιση, αποφεύγοντας την υπερβολική εξάρτηση από δάνεια του ΔΝΤ.
Οι ψηφοφόροι επίσης υιοθέτησαν ρητορική επηρεασμένη από τον Πρόεδρο της Σαλβαδόρ Nayib Bukele, αναζητώντας αυστηρότερη επιβολή της τάξης.
Τόσο ο Paz όσο και ο Quiroga υποσχέθηκαν αυστηρά μέτρα, που περιλάμβαναν πιθανώς και τη σύλληψη του Morales, ο οποίος αντιμετωπίζει κατηγορίες για σεξουαλικά εγκλήματα.
Η νίκη του Rodrigo Paz σηματοδοτεί την απόρριψη του σοσιαλιστικού πειράματος στη Βολιβία και μια σαφή στροφή προς τον φιλελευθερισμό και την ενίσχυση της δημόσιας τάξης.
Η «ροζ παλίρροια» στη Λατινική Αμερική φαίνεται να φθίνει καθώς οι ψηφοφόροι αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες.
www.bankingnews.gr
Μόλις δύο μήνες νωρίτερα, στις 17 Αυγούστου, οι Βολιβιανοί είχαν ψηφίσει κατά του κυβερνώντος σοσιαλιστικού κόμματος, Movimiento al Socialismo (MAS), μετά από δύο δεκαετίες ηγεσίας.
Το προεδρικό πεδίο πριν από τις εκλογές ήταν γεμάτο με γνωστά πρόσωπα, πολιτικές δυναστείες και διαπροσωπικό δράμα που θύμιζε ριάλιτι.
Τον Αύγουστο, οι ψηφοφόροι ήταν ενωμένοι στην καταδίκη της οικονομικής κακοδιαχείρισης υπό το MAS. Τώρα, αντιμετώπιζαν την πρόκληση να επιλέξουν τη νέα φιλοσοφία που θα καθοδηγούσε τη Βολιβία.
Καθώς η χώρα κατευθυνόταν σε δεύτερο γύρο, η συζήτηση μετατοπίστηκε στο αν οι μετριοπαθείς αλλαγές ή οι τολμηρές προσαρμογές προς τον ελεύθερο καπιταλισμό και την τήρηση της τάξης θα καθόριζαν την πολιτική της χώρας.
Επικίνδυνοι πειραματισμοί
Ο σοσιαλισμός κυριαρχεί στη Βολιβία από το 2006, όταν ο χαρισματικός Evo Morales έγινε ο πρώτος ιθαγενής πρόεδρος της χώρας. Το κόμμα του, MAS, ήταν μέρος του «ροζ κύματος», κατά το οποίο πολλοί σοσιαλιστικοί ηγέτες ήρθαν στην εξουσία στη Λατινική Αμερική τη δεκαετία του 2010.
Με τη βοήθεια του Υπουργού Οικονομικών Luis Arce, ο Morales αναθεώρησε το σύνταγμα, εθνικοποίησε βασικές βιομηχανίες και προσπάθησε να καταργήσει τους συνταγματικούς περιορισμούς θητειών.
Οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου επέτρεψαν στη Βολιβία και στο MAS μια «χρυσή εποχή». Τα κέρδη από την εθνικοποιημένη βιομηχανία φυσικού αερίου χρηματοδότησαν δημόσια έργα, βελτίωσαν την εκπαίδευση και μείωσαν την ακραία φτώχεια από 38% σε 12% υπό τον Morales.
Ωστόσο, με την πτώση των διεθνών τιμών του αερίου, μειώθηκαν και τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας. Το πλεόνασμα μετατράπηκε γρήγορα σε ελλειμματικό, και η «χρυσή εποχή» τελείωσε απότομα.
Το 2019, ο Evo Morales εξορίστηκε στο Μεξικό μετά από προσπάθεια για τέταρτη θητεία εν μέσω μαζικών διαδηλώσεων και αμφισβητούμενων εκλογών.
Ένα χρόνο αργότερα, ο πρώην Υπουργός Οικονομικών Luis Arce ανέλαβε τη θέση του Morales, και ο Morales επέστρεψε στη Βολιβία.
Τα τελευταία χρόνια, η οικονομική κατάσταση επιδεινώθηκε. Το 2024, το χρέος ξεπέρασε το 90% του ΑΕΠ και ο ετήσιος πληθωρισμός έφτασε το 25%.
Ο πρόεδρος Arce επέβαλε έλεγχο τιμών για να αντιμετωπίσει την αύξηση των τιμών, αλλά αυτό οδήγησε σε ελλείψεις και περιορισμένες επιλογές για τους Βολιβιανούς.
Ένας φοιτητής στο Universidad Privada Boliviana, Fabricio Antezana Duran, δήλωσε: «Πολλοί Βολιβιανοί πλέον δεν έχουν πρόσβαση σε κρέας και πρωτεΐνες. Τώρα η κύρια πηγή πρωτεΐνης είναι τα αυγά».
Οι αποκλεισμοί δρόμων από υποστηρικτές του Morales επιδείνωσαν την κρίση. Κατά την επιστροφή του το 2020, ο Morales ενίσχυσε την αναρχία και σαμποτάρισε τον Arce.
Στις εκλογές του Αυγούστου 2025, παρακολούθησε από το καταφύγιό του στο Chapare καθώς οι υποστηρικτές του επιτέθηκαν στον αριστερό υποψήφιο Andrónico Rodríguez για «ανυπακοή».
Κυριαρχία της Δεξιάς
Αυτή η πολιτική στροφή προς τα δεξιά είναι πλέον κοινό φαινόμενο στη Λατινική Αμερική.
Λιγότερο από δύο χρόνια πριν, η Αργεντινή αντιμετώπισε κρίση πληθωρισμού και εξέλεξε τον φιλελεύθερο οικονομολόγο Javier Milei. Η οικονομική ανάκαμψη της χώρας ενέπνευσε ένα κύμα φιλελεύθερων υποψηφίων στη Βολιβία.
Η νίκη του Paz σηματοδοτεί μια μετατόπιση από τον λαϊκισμό του σοσιαλισμού προς τον «καπιταλισμό για όλους». Η ιδιωτικοποίηση, η προσέλκυση διεθνών επενδύσεων και η ενίσχυση της ιδιωτικής περιουσίας αποτελούν πλέον μέρος της στρατηγικής για την επιστροφή της Βολιβίας στη διεθνή σκηνή.
Ο χαμένος υποψήφιος, Jorge «Tuto» Quiroga, υποστήριξε επίσης οικονομικές μεταρρυθμίσεις και ιδιωτικοποίηση φυσικών πόρων, ενώ ο Paz παρουσίασε μια πιο κεντρώα και μετριοπαθή προσέγγιση, αποφεύγοντας την υπερβολική εξάρτηση από δάνεια του ΔΝΤ.
Οι ψηφοφόροι επίσης υιοθέτησαν ρητορική επηρεασμένη από τον Πρόεδρο της Σαλβαδόρ Nayib Bukele, αναζητώντας αυστηρότερη επιβολή της τάξης.
Τόσο ο Paz όσο και ο Quiroga υποσχέθηκαν αυστηρά μέτρα, που περιλάμβαναν πιθανώς και τη σύλληψη του Morales, ο οποίος αντιμετωπίζει κατηγορίες για σεξουαλικά εγκλήματα.
Η νίκη του Rodrigo Paz σηματοδοτεί την απόρριψη του σοσιαλιστικού πειράματος στη Βολιβία και μια σαφή στροφή προς τον φιλελευθερισμό και την ενίσχυση της δημόσιας τάξης.
Η «ροζ παλίρροια» στη Λατινική Αμερική φαίνεται να φθίνει καθώς οι ψηφοφόροι αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών