Οι κυρώσεις, το εμπάργκο και άλλα σκληρά μέτρα έχουν λάβει ιστορικές διαστάσεις κατά της Ρωσίας.
Όλος ο πλανήτης έχει εναντιωθεί – αν και όπως αποδεικνύει η πραγματικότητα όχι και όλος ο πλανήτης – στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ωστόσο η Ευρώπη φοβήθηκε να αποκλείσει το πετρέλαιο της Ρωσίας
Οι ηγέτες της ΕΕ υπαναχώρησαν από το σχέδιο να επιβάλλουν εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικού αργού και πετρελαϊκών προϊόντων, καθώς θεώρησαν ότι ο στόχος αυτός είναι ανέφικτος. Η επιβολή άμεσου εμπάργκο στα ορυκτά καύσιμα της Ρωσίας «από τη μια μέρα στην άλλη θα σήμαινε βύθιση της Γερμανίας και ολόκληρης της Ευρώπης σε ύφεση», προειδοποίησε ο καγκελάριος της Γερμανίας Olaf Scholz.
Οι εξαγωγές αργού και πετρελαϊκών προϊόντων της Ρωσίας στην Ευρώπη είναι καθοριστικές.
Η Ρωσία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου προς την Ευρώπη μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά, σύμφωνα με στοιχεία της British Petroleum.
Η Ρωσία παρείχε το 29% των εισαγωγών αργού στην Ευρώπη και το 51% των εισαγωγών προϊόντων πετρελαίου το 2019, πριν από την πανδημία («Στατιστική ανασκόπηση της παγκόσμιας ενέργειας», BP 2020).
Κανένας άλλος εμπορικός εταίρος δεν πλησίασε το μερίδιο της Ρωσίας, γεγονός που θα καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολη την αντικατάστασή του βραχυπρόθεσμα.
Έτσι, ακόμη και οι εικασίες για μια πιθανή απαγόρευση οδήγησαν τις τιμές του πετρελαίου πολύ υψηλότερα, κανένας πολιτικός στην Ευρώπη δεν είναι ικανός να πάρει αυτό το ρίσκο.
Νέα στρατηγική για το πετρέλαιο;
Ορισμένοι υποστηρικτές του εμπάργκο κατά της Ρωσίας πρότειναν ότι η ΕΕ θα μπορούσε να απαγορεύσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και στη συνέχεια να ενθαρρύνει τον αναπροσανατολισμό των διεθνών ροών για να ελαχιστοποιηθεί η απώλεια λόγω της αύξησης των τιμών.
Σε αυτό το σενάριο, το ρωσικό αργό πετρέλαιο λόγω κυρώσεων θα στρεφόταν προς την Κίνα και την Ινδία και οι χώρες αυτές θα απελευθέρωναν αργό από τη Μέση Ανατολή για να παραδοθεί σε διυλιστήρια στην Ευρώπη.
Το ρωσικό μαζούτ και τα αποστάγματα θα μπορούσαν να σταλούν στη Νότια Αμερική, την Αφρική και την Ασία, ενώ η Ευρώπη εισάγει προϊόντα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα, την Ινδία και τη Μέση Ανατολή.
Τα εμπόδια
Υπάρχουν όμως πολλά σοβαρά εμπόδια για να μπορέσει να υλοποιηθεί αυτός ο σχεδιασμός.
Για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές, οι διαδρομές ανεφοδιασμού θα γινόταν πολύ μεγαλύτερες, αυξάνοντας τον αριθμό των τον μιλίων φορτίου, αυξάνοντας τη ζήτηση για δεξαμενόπλοια και αυξάνοντας σημαντικά το κόστος μεταφοράς.
Το πιο σημαντικό, το αργό πετρέλαιο δεν μπορεί να επεξεργαστεί οπουδήποτε.
Τα περισσότερα διυλιστήρια είναι βελτιστοποιημένα για να λειτουργούν με συγκεκριμένες ποιότητες πετρελαίου.
Η ανταλλαγή ρωσικού και αργού πετρελαίου της Μέσης Ανατολής θα μείωνε την αποτελεσματικότητα, αυξάνοντας το κόστος και τις τιμές.
Ο αναπροσανατολισμός των ροών θα διατάρασσε τις μακροχρόνιες πελατειακές και συμβατικές σχέσεις.
Οι έμποροι πετρελαίου της Μέσης Ανατολής έχουν επενδύσει χρόνο και προσπάθεια δημιουργώντας μακροπρόθεσμες σχέσεις με διυλιστήρια στην Κίνα, την Ινδία και την υπόλοιπη Ασία.
Η Ασία θεωρείται ως η αναπτυσσόμενη αγορά του μέλλοντος, ενώ η Ευρώπη είναι η φθίνουσα αγορά του παρελθόντος, ειδικά με το σχέδιό της καθαρές μηδενικές εκπομπές.
Το να σπάσουν τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια και να εγκαταλείψουν τις κερδοφόρες αναπτυσσόμενες αγορές της Ασίας π.χ. τα κράτη του κόλπου για να προμηθεύσουν τα διυλιστήρια στην παρακμάζουσα Ευρώπη, πιθανώς μόνο για μερικούς μήνες ή χρόνια, δεν θα είχε κανένα στρατηγικό νόημα.
Ομοίως, τα διυλιστήρια της Βόρειας Αμερικής έχουν προσοδοφόρες αγορές στην Κεντρική και Νότια Αμερική και δεν θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν το ρωσικό πετρέλαιο.
Για τα διυλιστήρια στην Ασία, υπάρχει μικρό κίνητρο να διαταράξουν τις μακροπρόθεσμες σχέσεις με τους ασφαλείς προμηθευτές της Μέσης Ανατολής ώστε να εξαρτηθούν από Ρώσους εξαγωγείς, εάν αυτές οι εξαγωγές ενδέχεται να υπόκεινται αργότερα σε κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ.
Σύνθετο πάζλ
Οι ροές αργού πετρελαίου και προϊόντων σε όλο τον κόσμο σχηματίζουν ένα πυκνό διασυνδεδεμένο δίκτυο.
Ο αναγκαστικός επαναπρογραμματισμός των εξαγωγών της Ρωσίας μέσω κυρώσεων συνεπάγεται αλλαγές σε όλες τις άλλες σχέσεις προμηθευτών και πελατών.
Για εμπορικούς λόγους, οι περισσότεροι εξαγωγείς αργού και διυλιστήρια στέλνουν τα προϊόντα τους στην πλησιέστερη διαθέσιμη αγορά και αγοράζουν από την πλησιέστερη αγορά.
Μέχρι τώρα, η Ρωσία προμήθευε σε καθολικό βαθμό την Ευρώπη, που είναι ο πλησιέστερος σημαντικός εισαγωγέας, αν και οι ροές σταδιακά κατευθύνονταν προς την Ασία, την ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά, ακόμη και πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Λόγω της απόστασης, η Ευρώπη έχει αγοράσει το μεγαλύτερο μέρος του εισαγόμενου αργού και των προϊόντων της από τη Ρωσία και άλλες χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Η απόφαση για τον τερματισμό αυτών των ροών και της απεξάρτησης από το ρωσικό πετρέλαιο έρχεται πλέον σε σύγκρουση με εμπορικούς και γεωγραφικούς λόγους.
Μπορεί να επικρατήσουν οι πολιτικές στρατηγικές απεξάρτησης, αλλά είναι απίθανο αυτό να συμβεί σύντομα.
Το 2019, οι εξαγωγές της Ρωσίας στην Ευρώπη αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 6% του συνόλου του παγκόσμιου εμπορεύσιμου αργού και περισσότερο από το 8% του συνόλου των διεθνών προϊόντων της, σύμφωνα με στοιχεία της BP.
Ο επαναπρογραμματισμός ενός τέτοιου τεράστιου μεριδίου του παγκόσμιου εμπορίου σε διάστημα λίγων εβδομάδων ή μηνών θα δημιουργούσε μια τεράστια αναταραχή.
Το σχέδιο απεξάρτησης από το ρωσικό πετρέλαιο δεν λειτουργεί
Οι παγκόσμιες αγορές πετρελαίου ήταν ήδη οριακές πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, με τα αποθέματα να είναι κάτω από τον μέσο όρο της πενταετίας πριν από την πανδημία και να κινούνται χαμηλότερα.
Ακόμη και αν η επιβολή εμπάργκο ή άλλων κυρώσεων προκαλούσε μικρή μόνο μείωση των καθαρών εξαγωγών της Ρωσίας, για να στερήσει τη χώρα από έσοδα, θα εκτόξευε τις τιμές.
Τα προηγούμενα εμπάργκο που επιβλήθηκαν στο Ιράκ τη δεκαετία του 1990 και στο Ιράν και τη Βενεζουέλα τη δεκαετία του 2010 αντισταθμίστηκαν από επιπλέον προμήθειες από άλλους παραγωγούς, μειώνοντας τη συνολική επίδρασή τους στις τιμές.
Προς το παρόν, ούτε η Σαουδική Αραβία ούτε οι αμερικανικές εταιρείες σχιστόλιθου πετρελαίου φαίνονται πρόθυμες να αυξήσουν την παραγωγή για να αντισταθμίσουν τις προμήθειες από την Ρωσία και οι ΗΠΑ μέχρι στιγμής δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνίες για άρση των κυρώσεων από το Ιράν και τη Βενεζουέλα.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι κίνδυνοι για τις τιμές από τον αποκλεισμό των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου είναι πολύ υψηλοί οπότε έχουν εγκαταλείψει την ιδέα να απομακρυνθούν από το ρωσικό πετρέλαιο.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών