Σχετικά Άρθρα
ESMA: Προτείνει αναστολή διαπραγμάτευσης στις αγορές παραγώγων, για να αντιμετωπιστεί η αισχροκέρδεια στην ενέργεια
ΑΔΜΗΕ: Επιστροφή διακοψιμότητας και απόκριση ζήτησης σε β' φάση για τον περιορισμό της κατανάλωσης - Το εύλογο τίμημα
Οι πολλαπλοί στόχοι του ειδικού τέλους στο φυσικό αέριο - Γιατί υπάρχει έντονος αναβρασμός στην αγορά
Νέο πακέτο μέτρων για την κρίση στην Ενέργεια φέρνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Τι περιλαμβάνει
Ενώ πολλά νοικοκυριά αναρωτιούνται εάν θα έχουν τη δυνατότητα να αντέξουν οικονομικά να θερμάνουν τα σπίτια τους αυτό τον χειμώνα, οι ενεργειακές εταιρείες σημειώνουν κέρδη ρεκόρ. Εύλογα πολλές κυβερνήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση θέλουν φορολόγηση....
Είναι όμως αυτός ένας τρόπος για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις του πληθωρισμού και να γεμίσουν ξανά τα άδεια κρατικά ταμεία ή πρόκειται για άλλον έναν λαϊκισμό που στρεβλώνει την αγορά Ενέργειας;
Για αυτό το Μεγάλο Ζήτημα ερωτήθηκαν οι John H. Cochrane, Daniel Litvin, Yanis Varoufakis και Isabella M. Weber που κλήθηκαν να μιλήσουν για τα οφέλη ενός εφάπαξ φόρου στα «ουρανοκατέβατα» κέρδη του ενεργειακού τομέα.
John h. Cochrane (Hoover Institution)
Ο εφάπαξ «απροσδόκητος» φόρος είναι ένας επαναλαμβανόμενος πειρασμός.
Από τη δεκαετία του 1970 οι κυβερνήσεις κάνουν λόγο για τη λήψη τέτοιου είδους μέτρων κάθε φορά που οι τιμές στην ενέργεια αυξάνονται.
Ο φόρος φαίνεται να φέρνει χρήματα χωρίς να αποθαρρύνει την επένδυση, γιατί η επένδυση έχει ήδη γίνει.
Αλλά ένας τέτοιος φόρος είναι σαν ποτό που δίνεται σε αλκοολικό: αν εφαρμοστεί, θα παγιώσει τις προσδοκίες για τον επόμενο.
Το μήνυμα προς τους επενδυτές και τις ενεργειακές εταιρείες είναι σαφές.
Βάλτε χρήματα σήμερα.
Εάν οι τιμές αυξηθούν, θα φορολογήσουμε το «απροσδόκητο κέρδος».
Οι προτεινόμενοι φόροι της Κομισιόν είναι ακόμη πιο γελοίοι, επειδή αφορούν σε «πράσινες» τεχνολογίες όπως ηλιακούς συλλέκτες και ανεμογεννήτριες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι στα πρόθυρα να καταστρέψουν την ανάπτυξη νέων φαρμάκων με τις ίδιες κακές ιδέες.
Ο επόμενος χειμώνας θα είναι μακρύς…
Daniel Litvin (Critical Resource)
Ναι, να φορολογηθούν οι εταιρείες, αν γίνει προσεκτικά και με ισορροπημένο τρόπο.
Αλλά για τις κυβερνήσεις, αυτό είναι σαν να προσπαθούν να περπατήσουν σε τεντωμένο σκοινί με ισχυρούς ανέμους.
Οι ισχυροί άνεμοι είναι η σφοδρή πολιτική των φόρων στα έκτακτα κέρδη – τα οργισμένα επιχειρήματα και τα αντεπιχειρήματα που συνήθως συνοδεύουν τις κινήσεις επιβολής τους.
Από τη μια πλευρά, οι ψηφοφόροι εκνευρίζονται για την προφανή κερδοσκοπία των εταιρειών.
Από την άλλη, οι εταιρείες κραυγάζουν για αυτό που θεωρούν αυθαίρετες αρπαγές και διαμαρτύρονται ότι το κίνητρό τους να επενδύσουν θα υπονομευθεί.
Μέσα σε αυτές τις πολιτικές καταιγίδες, η χάραξη μιας καλά ισορροπημένης στρατηγικής δεν είναι εύκολο κατόρθωμα, αλλά αυτό πρέπει να κάνουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής.
Η υπόθεση των ουρανοκατέβατων φόρων στην Ευρώπη είναι ισχυρή.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει αύξηση στις τιμές της ενέργειας πολύ πέρα από αυτό που περίμεναν οι ενεργειακές εταιρείες όταν έκαναν τις αρχικές τους επενδύσεις.
Επιπλέον, δεδομένης της ανάγκης καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, η μείωση των κινήτρων για τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων να κάνουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις δεν είναι κακό μέτρο.
Ωστόσο, ένας υπερβολικά ακατέργαστος φόρος κινδυνεύει να αποτρέψει τις επενδύσεις που χρειάζονται βραχυπρόθεσμα.
Η Ευρώπη χρειάζεται εναλλακτικές για το ρωσικό φυσικό αέριο, προκειμένου να καταφέρει να κρατήσει τα φώτα αναμμένα και τα σπίτια ζεστά τα επόμενα χρόνια.
Οι ΑΠΕ και η πυρηνική ενέργεια θα αναπληρώσουν μόνο μερικές από τις άμεσες απώλειες.
Η ΕΕ προτείνει τώρα επίσης φόρους στις εταιρείες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Τέτοιες κινήσεις, που αποτρέπουν τις επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια, θα ήταν αντιπαραγωγικές τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
Υπάρχουν τρόποι επιβολής απροσδόκητων φόρων που μειώνουν αυτούς τους κινδύνους.
Για να διαφυλαχθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών, αυτοί οι φόροι πρέπει να γίνουν ευρέως κατανοητοί ως μια εφάπαξ απάντηση σε μια έκτακτη κατάσταση.
Και θα πρέπει να αντιστοιχούν μόνο στο ποσοστό των κερδών μιας εταιρείας που αντιπροσωπεύει ένα πραγματικό απροσδόκητο κέρδος.
Αλλά όλα αυτά είναι πιο εύκολο να ειπωθούν παρά να γίνουν.
Στο παρελθόν, οι κυβερνήσεις ακολούθησαν είτε μια υπερβολικά ελαφριά προσέγγιση στη φορολογία των φυσικών πόρων, επιτρέποντας ουσιαστικά στις εταιρείες να τυπώνουν χρήματα, είτε μια υπερβολικά βαριά προσέγγιση που αποθάρρυνε τις επενδύσεις.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπορεί να πλησιάσουν περισσότερο στο να επιτύχουν τη σωστή ισορροπία τώρα.
Το τεντωμένο σχοινί περιμένει.
Γιάνης Βαρουφάκης (Mέρα25)
Οι φόροι στα ουρανοκατέβατα κέρδη είναι υπερασπίσιμοι, καθώς οι αποδέκτες τους τα εισπράττουν λόγω της απόλαυσης μιας θέσης ισχύος στην αγορά.
Οι συνήθεις επικρίσεις για τη φορολογία, ως κρατική παρέμβαση που στρεβλώνει την αγορά και αποτρέπει τις επενδύσεις, δεν ισχύουν.
Κανείς δεν έχει πειστικά επιχειρήματα ενάντια σε έναν φόρο που επιβάλλεται σε μια εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας η οποία χρησιμοποιεί ηλιακή, αιολική ή υδροηλεκτρική ενέργεια, αλλά ξαφνικά πλημμυρίζει από μετρητά επειδή η τιμή του φυσικού αερίου έχει εκτοξευθεί στα ύψη.
Όμως, ενώ οι απροσδόκητοι φόροι είναι αναμφίβολα δικαιολογημένοι, η αποτελεσματικότητά τους είναι ύποπτη.
Γνωρίζουμε ότι οι εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας ανήκουν σε πολυεθνικές που μπορούν να συσκοτίζουν τα κέρδη τους μέσω πολύπλοκων ενδοομιλικών (ψευδών) συναλλαγών.
Γνωρίζουμε επίσης ότι, απρόθυμοι να αρκεστούν στα κέρδη από την ηλεκτρική ενέργεια, επιδίδονται σε συναλλαγές παραγώγων που μπορούν να εξαφανίσουν - ή φαίνεται να εξαφανίζουν - μεγάλο μέρος των κερδών τους σε περιόδους όπως αυτή.
Για αυτούς τους λόγους, οι απροσδόκητοι φόροι είναι απαραίτητοι αλλά ανεπαρκείς.
Οι κυβερνήσεις πρέπει να εμποδίσουν τα ουρανοκατέβατα κέρδη να φτάσουν σε αυτές τις εταιρείες, επιβάλλοντας πλαφόν στις τιμές χονδρικής σε παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας που δεν χρησιμοποιούν φυσικό αέριο.
Το πλαφόν πρέπει να αντικατοπτρίζει το μέσο κόστος τους, συν μια λογική καθαρή απόδοση.
Isabella M. Weber (UMass)
Κάποτε θεωρούνταν αίρεση η σύνδεση της αύξησης στις τιμές με τα κέρδη.
Όσοι από εμάς υποδεικνύουμε από πέρυσι τα απροσδόκητα κέρδη ως σημαντική κινητήρια δύναμη του πληθωρισμού, μας κορόιδευαν ότι δήθεν αγνοούσαμε τους βασικούς νόμους της οικονομίας.
Πλέον, ωστόσο, η ιδέα ότι τα κέρδη τροφοδοτούν τον πληθωρισμό έχει εξελιχθεί σε μια αξιοσέβαστη άποψη μεταξύ των εταιρειών…
Κεντρικοί τραπεζίτες όπως η αντιπρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Lael Brainard και η Isabel Schnabel, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, βραβευμένοι με Νόμπελ οικονομολόγοι όπως ο Paul Krugman, αναγνωρίζουν τη σύνδεση.
Αυτή λοιπόν η άποψη επικράτησε και θα μπορούσαμε να πούμε πως το ίδιο ισχύει και για την υποστήριξη ενός εφάπαξ φόρου στα απροσδόκητα κέρδη.
Η βρετανική κυβέρνηση έχει θεσπίσει φόρο για τους παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου ενώ η γερμανική κυβέρνηση σχεδιάζει να φορολογήσει «κέρδη» στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Και αν εξαρτιόταν από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Antonio Gutterres, θα ακολουθούσαν περισσότερες οικονομίες:
«Καλώ όλες τις ανεπτυγμένες οικονομίες», είπε πρόσφατα στη Γενική Συνέλευση, «να φορολογήσουν τα απροσδόκητα κέρδη των εταιρειών ορυκτών καυσίμων».
Αυτή είναι μια ευπρόσδεκτη αλλαγή.
Ενισχύει τη δυνατότητα κατανόησης του πληθωρισμού, υπερβαίνοντας μια καθαρά νομισματική ή μακροοικονομική προοπτική.
Όταν οι φόροι επί των απροσδόκητων κερδών χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση του πληθωρισμού, η συνέπεια είναι οι αυξήσεις των τιμών σε συγκεκριμένους σημαντικούς τομείς -αντί της υπερβολικά επεκτατικής δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής- να οδηγούν σε ευρύτερες αυξήσεις τιμών.
Τα υπερβολικά κέρδη σε μια πληθωριστική κρίση συνήθως προκαλούνται από συμφόρηση.
Εάν εμφανίζονται σε βασικούς τομείς, όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, οι υψηλότερες τιμές έχουν επιπτώσεις σε ολόκληρη την οικονομία.
Στη συνέχεια, άλλοι κλάδοι προσπαθούν να καλύψουν το αυξημένο κόστος τους ανεβάζοντας τις τιμές.
Ορισμένοι μπορεί ακόμη και να αυξήσουν τις τιμές πέρα από αυτό που χρειάζεται, χρησιμοποιώντας το υψηλότερο κόστος ως πρόσχημα για να ενισχύσουν τα κέρδη τους. Ακολουθούν, τελικά, προσαρμογές κλίμακας.
Όπως εξήγησα στην πρόσφατη κατάθεσή μου ενώπιον μιας επιτροπής του Κογκρέσου των ΗΠΑ, τα απροσδόκητα κέρδη σε βασικούς τομείς έχουν σοβαρές συνέπειες στη διανομή.
Οι εταιρείες πετρελαίου, οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και, τελικά, τα πλουσιότερα νοικοκυριά (τα οποία κατέχουν τα μεγαλύτερα μερίδια σε περιουσιακά στοιχεία ορυκτών καυσίμων) βρίσκονται στην πλευρά του νικητή.
Τα φτωχά νοικοκυριά, τα οποία ξοδεύουν το μεγαλύτερο μερίδιο του εισοδήματός τους στην ενέργεια, είναι τα θύματα.
Οι φόροι επί των απροσδόκητων κερδών μπορούν να λειτουργήσουν ως «διορθωτικά».
Ωστόσο, οι απροσδόκητοι φόροι είναι ένα μάλλον έμμεσο εργαλείο πολιτικής: οι επιχειρήσεις αποκτούν πλεονάζοντα κέρδη, μετά το κράτος πρέπει να τα κυνηγήσει, να εισπράξει τον φόρο και να διοχετεύσει τα έσοδα προς εκείνους που έχουν πληγεί από τις εκρήξεις των τιμών.
Όμως, η προσδοκία για αποτελεσματική φορολόγηση των απροσδόκητων κερδών μπορεί να οδηγήσει σε προσαρμογή της συμπεριφοράς εκ μέρους των επιχειρήσεων, έτσι ώστε να μειωθούν τα απροσδόκητα κέρδη.
Από την άλλη, τα πλαφόν κάνουν την ίδια δουλειά πιο άμεσα, επειδή εμποδίζουν τις εταιρείες να αποκομίσουν απροσδόκητα κέρδη εξαρχής.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν τα κέρδη συλλέγονται από ξένους παρόχους, όπως συμβαίνει με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο σε πολλές χώρες.
Τα κράτη δεν μπορούν να φορολογήσουν απροσδόκητα κέρδη στην αλλοδαπή.
Τα ανώτατα όρια τιμών θα μπορούσαν επίσης να έχουν θετικά αποτελέσματα.
Ο Guterres δικαίως ζητά από τις πλούσιες χώρες να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα που συγκεντρώνονται από τους απροσδόκητους φόρους για να βοηθήσουν τις φτωχές χώρες.
Αλλά ακόμα κι αν οι κυβερνήσεις επιβάλλουν τέτοιους φόρους, είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν τα έσοδα για να αποζημιώσουν τους ψηφοφόρους για απώλειες εισοδήματος που προκαλούνται από τον πληθωρισμό.
www.bankingnews
Σχόλια αναγνωστών