O ανταγωνισμός που τροφοδοτεί η ανοδική πορεία της Κίνας, οι ανανεωμένες φιλοδοξίες της Ρωσίας, οι ταλαντευόμενες και ανταγωνιστικές σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ, καθιστούν επιτακτική την ανεύρεση τρόπων στενότερης συνεργασίας μεταξύ των δυτικών χωρών
Για ιστορικούς λόγους, η Ευρώπη εδώ και πολύ καιρό κατοικούσε στη στρατηγική σκιά των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες ηγούνται για δεκαετίες στην πορεία της παγκοσμιοποίησης και στην ταχεία επέκταση της οικονομικής ευημερίας, όμως, η παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων μετατοπίζεται ταχύτατα, αφήνοντας την Ευρώπη όλο και πιο εκτεθειμένη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδιαίτερα η Γερμανία, έχει ακόμη δρόμο μέχρι να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να ανταπεξέλθει στην πρόκληση που θέτει η υποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την παγκόσμια ηγεσία.
Όμως, δεδομένου του νέου ανταγωνισμού που τροφοδοτεί η ανοδική πορεία της Κίνας, μαζί με τις ανανεωμένες φιλοδοξίες της μεγάλης δύναμης της Ρωσίας, καθιστά επιτακτική την ανεύρεση τρόπων στενότερης συνεργασίας μεταξύ των δυτικών χωρών, ώστε η Ευρώπη να ανακτήσει το ρόλο της στον κόσμο, καλύπτοντας το κενό που αφήνει η αμερικανική υποχώρηση χωρίς να κινδυνεύει να υποβαθμιστεί εκ νέου από την ισχύ της Κίνας.
Αυτό υποστηρίζουν σε κοινή θέση που υπογράφουν ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Sigmar Gabriel και ο Michael Huether μέλος του Προεδρείου του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου θέτοντας πέντε ζητήματα ζωτικής σημασίας, που πρέπει να αντιμετωπίσει για να επιτύχει η ΕΕ το σκοπό της.
Το πρώτο είναι η σχέση της Γερμανίας με τις ΗΠΑ, η οποία τώρα αντιμετωπίζει συνθήκες έντονης πίεσης.
Ο «ελέφαντας στην αίθουσα» (το προφανές πρόβλημα που κάνουμε τα στραβά μάτια) είναι η αποτυχία της Γερμανίας να αυξήσει τις ετήσιες αμυντικές της δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ, όπως συμφωνήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ το 2014 στην Ουαλία.
Για προφανείς ιστορικούς λόγους, η Γερμανία διστάζει να γίνει η de facto στρατιωτική δύναμη της Ευρώπης.
Για να μπορέσει να εκπληρώσει τη δέσμευσή της αυτή στις δαπάνες, θα πρέπει κατανείμει 80 δισεκ. ευρώ ετήσια στην Άμυνα, ποσό που είναι κατά 46 δισεκ. ευρώ περισσότερα, από όσα δαπανά η Γαλλία.
Παρόλα αυτά, προκειμένου να είναι εντάξει στο ρόλο της εντός της συμμαχίας, χωρίς να εγείρει φόβους στην Ανατολική Ευρώπη, η Γερμανία θα μπορούσε να δαπανήσει 1,5% του ΑΕΠ της στο υλικοτεχνική υποδομή και προσωπικό, και ένα επιπλέον 0,5% για τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ στη Βαλτική και στην Πολωνία. Αυτό θα ενίσχυε ταυτόχρονα την ικανότητα των χωρών των ανατολικών κρατών να υπερασπιστούν τον εαυτό τους έναντι μιας ενδεχόμενης ρωσικής επίθεσης και να καταδείξουν την προθυμία της Γερμανίας να αναλάβει περισσότερες ευθύνες.
Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα είναι οι σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ.
Οι άμεσες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αμερική και η Ευρώπη έχουν αλλάξει τα τελευταία 70 χρόνια.
Πρόσφατα, η Ρωσία επέκτεινε τη σφαίρα επιρροής της στην Κριμαία, την ανατολική Ουκρανία και την Αζοφική Θάλασσα και η Κίνα έχει αρχίσει να ενισχύει την οικονομική και τεχνολογική κυριαρχία στην Ευρασία.
Παράλληλα, οι δυτικές δημοκρατίες αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τις διαταραχές που προκαλούνται από την παγκοσμιοποίηση, την μετανάστευση, την τεχνολογία και την κλιματική αλλαγή.
Μέσα από την επιδείνωση της οικονομικής ασφάλειας και της κοινωνικής συνοχής, τα λαϊκίστικα και εθνικιστικά κινήματα εκμεταλλεύτηκαν τις ανησυχίες των ψηφοφόρων, υπόσχονται να υπερασπιστούν την πατρίδα ενάντια στις κοσμοπολίτικες ελίτ και τους πολυμερείς θεσμούς που στήριξαν την πολιτική και την οικονομία από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. δημιούργησε ευημερία, μείωσε τη φτώχεια και άνοιξε νέες ευκαιρίες ανάπτυξης σε όλο τον κόσμο.
Αλλά χωρίς την υποστήριξη της Δύσης, αυτό το σύστημα δεν μπορεί να διατηρηθεί. Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα για να ανοίξουμε νέες δυνατότητες για την παγκόσμια τάξη είναι η παγκοσμιοποίηση της κοινωνίας των πολιτών και να υπενθυμίσουμε στους ανθρώπους και τις κοινότητες ότι το κράτος εξακολουθεί να είναι σε θέση να ενεργήσει αποτελεσματικά.
Αυτό ξεκινά με αύξηση των επενδύσεων στην εκπαίδευση, την έρευνα και τις υποδομές, με ισορροπία μεταξύ της διασυνοριακής συνεργασίας και του σεβασμού των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων.
Αυτό μας φέρνει στο...
Εδώ, η επιδίωξη μιας ισορροπημένης πολιτικής από την ΕΕ δημιούργησε τριβές στο πλαίσιο της διατλαντικής συμμαχίας, όπως εξηγείται από τις εντάσεις στο σχέδιο Nord Stream 2, ένα κοινό σχέδιο ρωσογερμανικού αγωγού.
Σύμφωνα με τη γερμανική κυβέρνηση, ο Nord Stream 2 είναι θεμελιωδώς ένα οικονομικό ζήτημα, ως μεγάλο έργο ωστόσο, γερμανικές, γαλλικές και άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν επενδύσει πολλά.
Σε κάθε περίπτωση, θα ήταν σοβαρό πολιτικό λάθος να παρέμβουμε στην ιδιωτική ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου.
Η απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου επέτρεψε πράγματι την τεράστια επέκταση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης.
Από τη μία πλευρά όμως, οι εταιρείες, ακολουθώντας τα σήματα της αγοράς, θα πρέπει να αποφασίσουν από ποιον αγοράζουν το φυσικό τους αέριο.
Από την άλλη πλευρά ωστόσο, οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να αγνοήσουν τις απειλές για την πολιτική ανεξαρτησία των γειτονικών χωρών όπως η Ουκρανία, η οποία παρακάμπτει το Nord Stream 2.
Εν ολίγοις, ένας καλύτερος τρόπος για την εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης θα ήταν να επεκταθεί και να εμβαθυνθεί περαιτέρω η ευρωπαϊκή υποδομή φυσικού αερίου, ενώ παράλληλα θα δημιουργηθούν περισσότεροι τερματικοί σταθμοί για το υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Έτσι, καμία χώρα - είτε πρόκειται για κράτος μέλος είτε για εταίρο - δεν θα μπορούσε να κρατηθεί όμηρος ως αποτέλεσμα της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια.
Το τέταρτο ζήτημα είναι η Κίνα, η οποία κατέστησε σαφές ότι επιδιώκει αναθεώρηση της διεθνούς ισορροπίας ισχύος.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Trump προκάλεσε ορθώς την Κίνα για το εμπόριο.
Δεν μπορεί να υπάρξει «θεμιτό εμπόριο» όταν μια χώρα που δεν παίζει με τους ίδιους κανόνες με όλους τους άλλους, να οργανώνει τα δύο πέμπτα της παγκόσμιας οικονομίας.
Η Κίνα επιχορηγεί τις βιομηχανίες της, περιορίζει την πρόσβαση στις αγορές της και παραβιάζει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Επιπλέον, το μοντέλο της Κίνας του αυταρχικού κρατικού καπιταλισμού δημιουργεί μια διπλή πρόκληση, διότι αντιπροσωπεύει τόσο τον οικονομικό ανταγωνισμό όσο και ένα εναλλακτικό πολιτικό μοντέλο.
Ως εκ τούτου, η ΕΕ και η Αμερική πρέπει επειγόντως να επινοήσουν σαφείς, αμοιβαία συμφωνημένους κανόνες για την αντιμετώπιση της Κίνας.
Το πέμπτο σημαντικό θέμα είναι ο ρόλος της Ευρώπης στον ευρύτερο κόσμο.
Εάν η Ευρώπη δεν ξυπνήσει με την πραγματικότητα της νέας σινοαμερικανικής αντιπαλότητας, θα βρεθεί σε δεινή γεωπολιτική θέση.
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν ήδη σημάδια της φθίνουσας παγκόσμιας βαρύτητας της Ευρώπης.
Οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις στην ευρωπαϊκή περιφέρεια αποφασίζονται όλο και περισσότερο από άλλες δυνάμεις, καθώς η Ευρώπη δεν διαδραματίζει κανέναν διακριτό ρόλο στο ψήφισμά τους.
Η απροθυμία της Ευρώπης να ισχυριστεί έχει ιστορική διάσταση.
Για βάσιμους λόγους, η ΕΕ έχει μακρά διαμονή κάτω από την ομπρέλα ασφαλείας των ΗΠΑ, ενώ η Ένωση παραμένει στο περιθώριο.
Αλλά αυτή η γεωπολιτική αντίληψη της Ευρώπης είναι ένα αμερικανικό τεχνούργημα, βασισμένο στο Σχέδιο Μάρσαλ.
Όπως ο πρώην γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Hastings Ismay, το διάλεξε, στόχος του ΝΑΤΟ ήταν «να κρατήσει τους Ρώσους έξω (σ.σ. από την Ευρώπη), τους Αμερικανούς μέσα (σ.σ. στην Ευρώπη) και τους Γερμανούς κάτω (σ.σ. υπό έλεγχο)».
Πολλά έχουν αλλάξει από τη δεκαετία του 1950.
Σήμερα, εμείς οι Ευρωπαίοι μόλις αρχίζουμε σιγά-σιγά να κατανοούμε ότι πρέπει να προσαρμοστούμε στις γεωπολιτικές πραγματικότες του εικοστού πρώτου αιώνα.
Η εποχή του Ατλαντικού αντικαθίσταται από την εποχή του Ειρηνικού.
Οι Ευρωπαίοι δεν πρέπει να έχουν ψευδαισθήσεις ότι όλα θα αποδειχθούν από μόνα τους.
Τώρα είναι η στιγμή να συγκεντρωθούμε το θάρρος και τη θέληση να αναλάβουμε την ευθύνη για τα στρατηγικά μας συμφέροντα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδιαίτερα η Γερμανία, έχει ακόμη δρόμο μέχρι να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να ανταπεξέλθει στην πρόκληση που θέτει η υποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την παγκόσμια ηγεσία.
Όμως, δεδομένου του νέου ανταγωνισμού που τροφοδοτεί η ανοδική πορεία της Κίνας, μαζί με τις ανανεωμένες φιλοδοξίες της μεγάλης δύναμης της Ρωσίας, καθιστά επιτακτική την ανεύρεση τρόπων στενότερης συνεργασίας μεταξύ των δυτικών χωρών, ώστε η Ευρώπη να ανακτήσει το ρόλο της στον κόσμο, καλύπτοντας το κενό που αφήνει η αμερικανική υποχώρηση χωρίς να κινδυνεύει να υποβαθμιστεί εκ νέου από την ισχύ της Κίνας.
Αυτό υποστηρίζουν σε κοινή θέση που υπογράφουν ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Sigmar Gabriel και ο Michael Huether μέλος του Προεδρείου του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου θέτοντας πέντε ζητήματα ζωτικής σημασίας, που πρέπει να αντιμετωπίσει για να επιτύχει η ΕΕ το σκοπό της.
Το πρώτο είναι η σχέση της Γερμανίας με τις ΗΠΑ, η οποία τώρα αντιμετωπίζει συνθήκες έντονης πίεσης.
Για προφανείς ιστορικούς λόγους, η Γερμανία διστάζει να γίνει η de facto στρατιωτική δύναμη της Ευρώπης.
Για να μπορέσει να εκπληρώσει τη δέσμευσή της αυτή στις δαπάνες, θα πρέπει κατανείμει 80 δισεκ. ευρώ ετήσια στην Άμυνα, ποσό που είναι κατά 46 δισεκ. ευρώ περισσότερα, από όσα δαπανά η Γαλλία.
Παρόλα αυτά, προκειμένου να είναι εντάξει στο ρόλο της εντός της συμμαχίας, χωρίς να εγείρει φόβους στην Ανατολική Ευρώπη, η Γερμανία θα μπορούσε να δαπανήσει 1,5% του ΑΕΠ της στο υλικοτεχνική υποδομή και προσωπικό, και ένα επιπλέον 0,5% για τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ στη Βαλτική και στην Πολωνία. Αυτό θα ενίσχυε ταυτόχρονα την ικανότητα των χωρών των ανατολικών κρατών να υπερασπιστούν τον εαυτό τους έναντι μιας ενδεχόμενης ρωσικής επίθεσης και να καταδείξουν την προθυμία της Γερμανίας να αναλάβει περισσότερες ευθύνες.
Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα είναι οι σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ.
Οι άμεσες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αμερική και η Ευρώπη έχουν αλλάξει τα τελευταία 70 χρόνια.
Πρόσφατα, η Ρωσία επέκτεινε τη σφαίρα επιρροής της στην Κριμαία, την ανατολική Ουκρανία και την Αζοφική Θάλασσα και η Κίνα έχει αρχίσει να ενισχύει την οικονομική και τεχνολογική κυριαρχία στην Ευρασία.
Παράλληλα, οι δυτικές δημοκρατίες αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τις διαταραχές που προκαλούνται από την παγκοσμιοποίηση, την μετανάστευση, την τεχνολογία και την κλιματική αλλαγή.
Μέσα από την επιδείνωση της οικονομικής ασφάλειας και της κοινωνικής συνοχής, τα λαϊκίστικα και εθνικιστικά κινήματα εκμεταλλεύτηκαν τις ανησυχίες των ψηφοφόρων, υπόσχονται να υπερασπιστούν την πατρίδα ενάντια στις κοσμοπολίτικες ελίτ και τους πολυμερείς θεσμούς που στήριξαν την πολιτική και την οικονομία από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. δημιούργησε ευημερία, μείωσε τη φτώχεια και άνοιξε νέες ευκαιρίες ανάπτυξης σε όλο τον κόσμο.
Αλλά χωρίς την υποστήριξη της Δύσης, αυτό το σύστημα δεν μπορεί να διατηρηθεί. Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα για να ανοίξουμε νέες δυνατότητες για την παγκόσμια τάξη είναι η παγκοσμιοποίηση της κοινωνίας των πολιτών και να υπενθυμίσουμε στους ανθρώπους και τις κοινότητες ότι το κράτος εξακολουθεί να είναι σε θέση να ενεργήσει αποτελεσματικά.
Αυτό ξεκινά με αύξηση των επενδύσεων στην εκπαίδευση, την έρευνα και τις υποδομές, με ισορροπία μεταξύ της διασυνοριακής συνεργασίας και του σεβασμού των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων.
Αυτό μας φέρνει στο...
Τρίτο ζήτημα: Ρωσία.
Εδώ, η επιδίωξη μιας ισορροπημένης πολιτικής από την ΕΕ δημιούργησε τριβές στο πλαίσιο της διατλαντικής συμμαχίας, όπως εξηγείται από τις εντάσεις στο σχέδιο Nord Stream 2, ένα κοινό σχέδιο ρωσογερμανικού αγωγού.
Σύμφωνα με τη γερμανική κυβέρνηση, ο Nord Stream 2 είναι θεμελιωδώς ένα οικονομικό ζήτημα, ως μεγάλο έργο ωστόσο, γερμανικές, γαλλικές και άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν επενδύσει πολλά.
Σε κάθε περίπτωση, θα ήταν σοβαρό πολιτικό λάθος να παρέμβουμε στην ιδιωτική ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου.
Η απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου επέτρεψε πράγματι την τεράστια επέκταση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης.
Από τη μία πλευρά όμως, οι εταιρείες, ακολουθώντας τα σήματα της αγοράς, θα πρέπει να αποφασίσουν από ποιον αγοράζουν το φυσικό τους αέριο.
Από την άλλη πλευρά ωστόσο, οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να αγνοήσουν τις απειλές για την πολιτική ανεξαρτησία των γειτονικών χωρών όπως η Ουκρανία, η οποία παρακάμπτει το Nord Stream 2.
Εν ολίγοις, ένας καλύτερος τρόπος για την εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης θα ήταν να επεκταθεί και να εμβαθυνθεί περαιτέρω η ευρωπαϊκή υποδομή φυσικού αερίου, ενώ παράλληλα θα δημιουργηθούν περισσότεροι τερματικοί σταθμοί για το υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Έτσι, καμία χώρα - είτε πρόκειται για κράτος μέλος είτε για εταίρο - δεν θα μπορούσε να κρατηθεί όμηρος ως αποτέλεσμα της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια.
Το τέταρτο ζήτημα είναι η Κίνα, η οποία κατέστησε σαφές ότι επιδιώκει αναθεώρηση της διεθνούς ισορροπίας ισχύος.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Trump προκάλεσε ορθώς την Κίνα για το εμπόριο.
Δεν μπορεί να υπάρξει «θεμιτό εμπόριο» όταν μια χώρα που δεν παίζει με τους ίδιους κανόνες με όλους τους άλλους, να οργανώνει τα δύο πέμπτα της παγκόσμιας οικονομίας.
Η Κίνα επιχορηγεί τις βιομηχανίες της, περιορίζει την πρόσβαση στις αγορές της και παραβιάζει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Επιπλέον, το μοντέλο της Κίνας του αυταρχικού κρατικού καπιταλισμού δημιουργεί μια διπλή πρόκληση, διότι αντιπροσωπεύει τόσο τον οικονομικό ανταγωνισμό όσο και ένα εναλλακτικό πολιτικό μοντέλο.
Ως εκ τούτου, η ΕΕ και η Αμερική πρέπει επειγόντως να επινοήσουν σαφείς, αμοιβαία συμφωνημένους κανόνες για την αντιμετώπιση της Κίνας.
Το πέμπτο σημαντικό θέμα είναι ο ρόλος της Ευρώπης στον ευρύτερο κόσμο.
Εάν η Ευρώπη δεν ξυπνήσει με την πραγματικότητα της νέας σινοαμερικανικής αντιπαλότητας, θα βρεθεί σε δεινή γεωπολιτική θέση.
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν ήδη σημάδια της φθίνουσας παγκόσμιας βαρύτητας της Ευρώπης.
Οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις στην ευρωπαϊκή περιφέρεια αποφασίζονται όλο και περισσότερο από άλλες δυνάμεις, καθώς η Ευρώπη δεν διαδραματίζει κανέναν διακριτό ρόλο στο ψήφισμά τους.
Η απροθυμία της Ευρώπης να ισχυριστεί έχει ιστορική διάσταση.
Για βάσιμους λόγους, η ΕΕ έχει μακρά διαμονή κάτω από την ομπρέλα ασφαλείας των ΗΠΑ, ενώ η Ένωση παραμένει στο περιθώριο.
Αλλά αυτή η γεωπολιτική αντίληψη της Ευρώπης είναι ένα αμερικανικό τεχνούργημα, βασισμένο στο Σχέδιο Μάρσαλ.
Όπως ο πρώην γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Hastings Ismay, το διάλεξε, στόχος του ΝΑΤΟ ήταν «να κρατήσει τους Ρώσους έξω (σ.σ. από την Ευρώπη), τους Αμερικανούς μέσα (σ.σ. στην Ευρώπη) και τους Γερμανούς κάτω (σ.σ. υπό έλεγχο)».
Πολλά έχουν αλλάξει από τη δεκαετία του 1950.
Σήμερα, εμείς οι Ευρωπαίοι μόλις αρχίζουμε σιγά-σιγά να κατανοούμε ότι πρέπει να προσαρμοστούμε στις γεωπολιτικές πραγματικότες του εικοστού πρώτου αιώνα.
Η εποχή του Ατλαντικού αντικαθίσταται από την εποχή του Ειρηνικού.
Οι Ευρωπαίοι δεν πρέπει να έχουν ψευδαισθήσεις ότι όλα θα αποδειχθούν από μόνα τους.
Τώρα είναι η στιγμή να συγκεντρωθούμε το θάρρος και τη θέληση να αναλάβουμε την ευθύνη για τα στρατηγικά μας συμφέροντα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών