Munchau: Γιατί η απόφαση του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου προκαλεί ανησυχίες για το μέλλον της Ευρωζώνης

Στο τέλος, το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο έκανε κάτι υπέρ των Ευρωπαίων πολιτών.
Η απόφασή του υπογραμμίζει την τοξική ιδέα ότι η Ευρωζώνη μπορεί να βασίζει πάντα την επιβίωσή της στους κεντρικούς τραπεζίτες της και στον ενθουσιασμό τους να ωθήσουν τους νόμους της ΕΕ στα όριά τους, γράφει ο γνωστός αρθρογράφος των Financial Times, Wolfgang Munchau. 
Το δικαστήριο ισχυρίστηκε ότι η ΕΚΤ παραβίασε τις αρμοδιότητές της και το γερμανικό Σύνταγμα.
Η αρχική γερμανική έκδοση της απόφασης φτάνει 110 σελίδες, ενώ η αγγλική μετάφραση ξεπερνά τις 90 και πολλές τεχνικές λεπτομέρειες μένουν ακόμη άγνωστες.
Σύμφωνα με τον αρθογράφο,  δεν είναι δυνατόν για την ΕΚΤ να πληροί τα κριτήρια του δικαστηρίου για τη συμμόρφωση του προγράμματος αγορών με το νόμο, εκτός εάν αλλάξει ορισμένες από τις παραμέτρους του. Η ΕΚΤ θα αγοράσει στο μέλλον περιουσιακά στοιχεία και θα παρέχει πόρους έκτακτης ανάγκης.
Ωστόσο η κεντρική τράπεζα θα διατηρήσει μακροπρόθεσμα λιγότερα περιουσιακά στοιχεία στον ισολογισμό της ως συνέπεια αυτής της απόφασης.
Στην ενότητα 212 της απόφασης, το δικαστήριο δηλώνει ότι η έλλειψη προκαθορισμένης στρατηγικής εξόδου αυξάνει τους κινδύνους.
Στην ενότητα 235 υποχρεώνει την Bundesbank, τη γερμανική κεντρική τράπεζα, να «διασφαλίσει ότι τα ομόλογα που έχουν ήδη αγοραστεί. . . και διατηρούνται στο χαρτοφυλάκιό της πωλούνται με βάση - πιθανώς μακροπρόθεσμη – στρατηγική».
Νωρίτερα υποστηρίζει ότι το απόθεμα των 2 τρισ. ευρώ στον ισολογισμό της ΕΚΤ συνιστά κίνδυνο που παραβιάζει τις αρμοδιότητες των εθνικών κοινοβουλίων.
Όπως εκτιμά ο Munchau,η  ΕΚΤ θα προσπαθήσει να απαντήσει σε όλες, ή ακόμη και στις περισσότερες, ανησυχίες του δικαστηρίου.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται κάποιες νομικές διατυπώσεις, όπως «προφανές» ή «αναλογικό».
Αυτό που είναι προφανές σε έναν νομικό μπορεί να μην είναι προφανές στους υπόλοιπους από εμάς - και το αντίστροφο.
Η έννοια της αναλογικότητας είναι ιδιαίτερης σημασίας στο γερμανικό συνταγματικό δίκαιο.
Απαιτεί από την κυβέρνηση και τους βουλευτές να διασφαλίσουν ότι η πολιτική δεν υπερβαίνει τα όρια των αρμοδιοτήτων και λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα όλων των μερών.
Το δικαστήριο τείνει να καταθέτει την αξιολόγησή του σχετικά με την αναλογικότητα με αυστηρούς όρους.
Όμως, στη φύση της νομισματικής πολιτικής αυτό είναι δύσκολο.
Η ΕΚΤ δεν υπόκειται φυσικά στη γερμανική νομοθεσία. Ως θεσμικό όργανο της ΕΕ απαντά στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αλλά αυτή η απόφαση είναι δεσμευτική για το Bundesbank.
Αμφιβάλλω ότι ο Jens Weidmann, ο πρόεδρός της, θα θέλει να απευθυνθεί προς τους Γερμανούς δικαστές με μια επιφανειακή απάντηση, επισημαίνει ο αρθογράφος.
Η απόφαση επιτρέπει στους Γερμανούς να συμμετέχουν στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων μόνοι για άλλους τρεις μήνες, εκτός εάν βρουν τρόπο να συμμορφωθούν.
Θεωρητικά, η ΕΚΤ θα μπορούσε να προχωρήσει χωρίς τη Γερμανία. Αλλά αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει διάλυση της ευρωζώνης.
Από την απόφαση του 1993 που υποστηρίζει τη νομιμότητα της συνθήκης του Μάαστριχτ, το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο έχει γίνει πιο ριζοσπαστικό.
Αλλά απέφευγε την πλήρη αντιπαράθεση, μέχρι την περασμένη εβδομάδα.
Θεωρώ ότι η πιο ανησυχητική πτυχή αυτής της απόφασης είναι ο ισχυρισμός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο παραβίασε επίσης τις αρμοδιότητές του εγκρίνοντας την αγορά ομολόγων και έχει υπερβεί, «τα όρια των αρμοδιοτήτων του», (ultra vires).
Αυτό το μέρος της απόφασης θέτει βαθιά ανησυχητικά ζητήματα για τη σχέση μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της.
Tο γερμανικό δικαστήριο αποδέχεται την αρχή ότι το δίκαιο της ΕΕ υπερισχύει του εθνικού δικαίου για τομείς που αναγνωρίζουν συγκεκριμένα ότι εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ωστόσο, διατηρεί το δικαίωμα να αποφασίσει εάν η ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο λειτουργούν εντός ή εκτός των νομικών αρμοδιοτήτων τους. Θέτει ένα ανησυχητικό προηγούμενο.
Η πιο έξυπνη απάντηση σε αυτήν την απόφαση θα ήταν η ΕΕ να αντιμετωπίσει τα προβλήματα στην ηγεσία της Ευρωζώνης: έλλειψη σύγκλισης μεταξύ Βορρά και Νότου, διατηρησιμότητα του χρέους και το πιο σημαντικό τώρα, η έκδοση κοινού ομολόγου για τη χρηματοδότηση ενός ταμείου ανάκαμψης.
Το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο δεν μπορεί να εμποδίσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προχωρήσει στο πρόγραμμα πανδημίας ύψους  1 τρισ. ευρώ.
Αλλά είναι σημαντικό αυτό το χρέος να είναι εγγυημένο από την ΕΕ και όχι από τα κράτη μέλη, επειδή άλλα εθνικά δικαστήρια ενδέχεται να εγείρουν ενστάσεις.
Οι συζητήσεις για το μέλλον του ευρώ μόλις ξεκίνησαν. Οι υποστηρικτές της ιδέας πως η ΕΚΤ μπορεί να κάνει τα πάντα, οφείλουν να καταλάβουν ότι αυτή η μάχη χάθηκε την προηγούμενη εβδομάδα.