Τελευταία Νέα
Απόψεις - Άρθρα

H πτώχευση του φυσικού προσώπου μέσα από τον Ν. 4738/2020

tags :
H πτώχευση του φυσικού προσώπου μέσα από τον Ν. 4738/2020
Άρθρο της δικηγόρου Δ. Χατζηνικολή
Ο ν. 4738/2020, ο οποίος ψηφίστηκε στις 26.10.2020, αποτελεί ένα από τα πιο κομβικά νομοθετικά έργα των τελευταίων ετών, προκύπτει δε αυτό αν αναλογιστεί κανείς ότι κατά τη διάρκεια της ψήφισής του, δόθηκε το βήμα σε πληθώρα φορέων, συμπεριλαμβανομένης της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων, να τοποθετηθούν επί των διατάξεων και να εκφράσουν τους προβληματισμούς και τις  προτάσεις τους.
Γιατί όμως αυτός ο νόμος απασχόλησε τόσο πολύ , και φυσικά συνεχίζει να απασχολεί, τόσο την Πολιτεία και τους αρμόδιους φορείς – σημειώνεται ότι υπήρξε ουκ ολίγες φορές αντικείμενο πολιτικών αντιπαραθέσεων μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης- όσο και την κοινή γνώμη;
Αρχικά, διότι ο Νόμος αυτός αντικαθιστά όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών που υπάρχουν μέχρι σήμερα και διέπει συνολικά τη διευθέτηση του Ιδιωτικού Χρέους προς το Δημόσιο, τις Τράπεζες και τους λοιπούς ιδιώτες.
Καταργούνται έτσι όσα γνωρίζουμε για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και την προστασία της πρώτης κατοικίας, ο πτωχευτικός κώδικας καθώς και ο εξωδικαστικός μηχανισμός.
Αυτό που ωστόσο αποτέλεσε αντικείμενο μεγάλης πολιτικής αντιπαράθεσης, απασχολώντας περισσότερο από οτιδήποτε άλλο και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, είναι ότι ο νομοθέτης τόλμησε να αποδώσει για πρώτη φορά στα νομικά χρονικά, πτωχευτική ικανότητα σε όλα ανεξαιρέτως τα φυσικά πρόσωπα.  Πρόκειται για μια νομοθετική ρύθμιση, η οποία, ούσα εναρμονισμένη με την Ευρωπαϊκή Οδηγία, αλλάζει άρδην την επιχειρηματική, κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα και θα εξηγηθεί αμέσως κατωτέρω ο λόγος.
Μέχρι και σήμερα, γνωρίζουμε ότι πτωχευτική ικανότητα έχουν οι επιχειρήσεις, αλλά και τα φυσικά πρόσωπα τα οποία έχουν εμπορική ιδιότητα. Με τον νέο νόμο, θα μπορεί να πτωχεύει κάθε φυσικό πρόσωπο, είτε έχει εμπορική ιδιότητα είτε όχι. Τούτο, θα γίνεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα οικεία σημεία του Νόμου, μέσα από διαδικασίες που από μόνη την ανάγνωση των διατάξεων φαίνονται πράγματι απλοποιημένες και ταχείες, αλλά αυτό είναι κάτι που θα φανεί στην πράξη, με την εφαρμογή δηλαδή του Νόμου.
Αν σταθούμε στα πιο σημαντικά πρακτικά ζητήματα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένα μεγάλο διαδικαστικό μέρος πραγματοποιείται μέσα από ηλεκτρονικές ψηφιακές διαδικασίες.
Επισημαίνεται βέβαια ότι τα ηλεκτρονικά μέσα τα οποία προβλέπονται για τη διεκπεραίωση των διαδικασιών της πτώχευσης, με πρώτο το Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας, δεν έχουν ακόμη συσταθεί.
Αυτό αφήνει πολλά κενά στο να μπορέσει κάποιος μόνο μελετώντας το νομοθέτημα αυτό να κατανοήσει πλήρως τις διαδικασίες της πτώχευσης. Χαρακτηριστικό μάλιστα είναι ότι για να τεθεί σε εφαρμογή ο νόμος αυτός πρέπει να εκδοθούν δεκάδες υπουργικές αποφάσεις, γεγονός που δυσχεραίνει περισσότερο την κατανόηση των σχετικών διατάξεων.
Περαιτέρω προβλέπονται δύο διαφορετικές διαδικασίες πτώχευσης για τα φυσικά πρόσωπα (και για τις επιχειρήσεις),ανάλογα με την αξία της περιουσίας του οφειλέτη. Έτσι, εάν μεν η περιουσία του οφειλέτη ξεπερνά τις 350.000 ευρώ ακολουθείται η διαδικασία ενώπιον του αρμόδιου Πολυμελούς Πρωτοδικείου, ενώ εάν η αξία της περιουσίας είναι μικρότερη από 350.000€ η διαδικασία γίνεται ενώπιον του αρμόδιου Ειρηνοδικείου. Πρόκειται για τον θεσμό των πτωχεύσεων μικρού αντικειμένου, ο οποίος καίτοι υπάρχει και στον ισχύοντα σήμερα πτωχευτικό κώδικα, φαίνεται πως με τον νέο νόμο θα αποκτήσει σάρκα και οστά. Λοιπά διαδικαστικά ζητήματα είτε προβλέπονται επαρκώς στον νόμο, είτε επαφίονται στην πρόβλεψη σχετικής μελλοντικής υπουργικής απόφασης.
Θα αναρωτηθεί κάποιος όμως, γιατί η χορήγηση πτωχευτικής ικανότητας στα φυσικά πρόσωπα θεωρείται τόσο κομβικής σημασίας. Η απάντηση εδώ είναι διότι ο νομοθέτης απαλλάσσει τον οφειλέτη μετά την πτώχευσή του.

Πιο συγκεκριμένα:

Ο ν. 4738/2020 τιτλοφορείται «Ρύθμιση οφειλών και παροχή Δεύτερης Ευκαιρίας». Η «δεύτερη ευκαιρία» βασίζεται ακριβώς στη δυνατότητα απαλλαγής του οφειλέτη, τρία χρόνια μετά την κήρυξή του σε πτώχευση. Μάλιστα, εάν στην πτωχευτική περιουσία ανήκει και η πρώτη κατοικία του οφειλέτη, η οποία ξεκαθαρίζεται ότι πλέον δεν προστατεύεται νομοθετικά, τότε η απαλλαγή έρχεται μετά την πάροδο ενός μόλις έτους από την κήρυξη της πτώχευσης. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά: Ότι ο οφειλέτης ο οποίος βρίσκεται σε μόνιμη και γενική αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεών του, μπορεί, αφού πτωχεύσει και παρέλθουν τρία (3) ή ένα (1) έτος αναλόγως, να απαλλαγεί από όλα τα πτωχευτικά του χρέη και να ξεκινήσει από το μηδέν χωρίς τα χρέη αυτά, στα οποία δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί, εξ ου και πτώχευσε, να τον ακολουθούν σε όλη του τη ζωή και έπειτα να μετακυλήσουν στις επόμενες γενιές.
Ουσιαστικά ο νόμος επιχειρεί να αποβάλλει από την έννοια της πτώχευσης κάθε ίχνος κοινωνικού και οικονομικού στιγματισμού. Ξέρουμε πολύ καλά ότι σήμερα μια πτωχευμένη εταιρεία όσα χρόνια και αν περάσουν θα παραμένει μια εταιρεία που απέτυχε, πτώχευσε και σέρνει μαζί της οφειλές προηγούμενων ετών που την εμποδίζουν να κάνει μια νέα αρχή. Αυτό φαίνεται να μην ισχύει ως προς τα φυσικά πρόσωπα, τα οποία θα μπορούν να αλλάζουν σελίδα και να ξεκινάνε από την αρχή, με καθαρό ΑΦΜ, χωρίς να βαρύνονται από τις παλιές τους οικονομικές υποχρεώσεις. Αντιλαμβάνεται κανείς πόσο σημαντική είναι μια τέτοια πρόβλεψη για τους οφειλέτες στην Ελλάδα, μετά από δέκα χρόνια κρίσης και μνημονίων, αλλά και μετά την πανδημία του covid-19, η οποία κυριολεκτικά ισοπέδωσε τα πάντα.
Βέβαια, η απαλλαγή δεν επέρχεται άκριτα, αφού αφενός υπάρχει δυνατότητα άσκησης προσφυγής κατά της απαλλαγής, η οποία ελέγχεται από το αρμόδιο Δικαστήριο, και αφετέρου δεν επέρχεται για όλες τις οφειλές – και ορθώς συμβαίνει αυτό. Συγκεκριμένα, ο οφειλέτης δεν απαλλάσσεται μετά την πτώχευσή του για οφειλές που δημιουργήθηκαν μετά την αίτηση της πτώχευσης , οφειλές από δόλο ή βαρεία αμέλεια που οδήγησαν σε θάνατο ή σωματική βλάβη προσώπου , οφειλές από το αδίκημα της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες  και από οφειλές διατροφής.
Όπως όλα τα νομοθετικά έργα, έτσι και αυτό, εμπεριέχει διατάξεις που κρίνονται θετικά και αρνητικά. Δεν μπορεί όμως να αρνηθεί κάποιος, ότι η δυνατότητα απαλλαγής του οφειλέτη από όλα τα πτωχευτικά χρέη του, αποτελεί μια σπουδαία νομοθετική πρόβλεψη, η οποία πιθανολογείται ότι θα έχει μεγάλη πρακτική εφαρμογή.
Στα αρνητικά σημεία των διατάξεων που αφορούν κυρίως τα φυσικά πρόσωπα, επισημαίνεται ως πρώτο ότι η πρώτη κατοικία δεν προστατεύεται νομοθετικά. Χορηγείται μόνο μια «προστασία στέγης», προστασία δηλαδή από την έξωση του οφειλέτη από την κατοικία του, η οποία όμως δεν καταλαμβάνει όλους τους οφειλέτες αλλά μόνο αυτούς που χαρακτηρίζονται ως ευάλωτοι. Προβλέπεται έτσι, σε περίπτωση είτε πτώχευσης του οφειλέτη, είτε αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος του, η δυνατότητα να μεταβιβάζει την κατοικία του σε έναν Ιδιωτικό Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, να την μισθώνει από αυτόν για δώδεκα έτη και ύστερα να μπορεί να την επαναγοράσει, καταβάλλοντας ως τίμημα την αντικειμενική αξία που θα έχει το ακίνητο κατά τον χρόνο άσκησης του δικαιώματος επαναγοράς. Εκτός του ότι δεν προστατεύεται η πρώτη κατοικία, οι σχετικές με αυτήν διατάξεις κρίνονται προβληματικές διότι ακόμη και η δυνατότητα επαναγοράς αυτής γίνεται μέσω εξοντωτικών καταβολών, στις οποίες δύσκολα θα μπορεί να ανταπεξέλθει ένας οφειλέτης που ανήκει στην κατηγορία των ευάλωτων , ήτοι αυτών που εμφανίζουν ετήσιο εισόδημα 7.000€.
Ένα ακόμη αγκάθι του νόμου είναι ότι τα ετήσια εισοδήματα αποτελούν πτωχευτική περιουσία κατά το μέρος που ξεπερνούν τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, διάταξη η οποία προβλέφθηκε μεν για να καλύψει τους στρατηγικούς κακοπληρωτές και δολίως πτωχευμένους, πλην όμως απομακρύνει άλλους οφειλέτες από το να είναι παραγωγικοί κατά τη διάρκεια της πτώχευσης, αφού θα τους αποδίδεται μόνο το ποσό που κρίνεται εύλογο για τη διαβίωσή τους.
Τέλος, ο νόμος δε λαμβάνει καμία πρόνοια για τους συνοφειλέτες και τους εγγυητές. Χαρακτηριστικό είναι ότι τυχόν απαλλαγή του οφειλέτη, δε σημαίνει αυτόματα ότι απαλλάσσεται και ο εγγυητής του, ο οποίος για να τύχει της ίδιας μεταχείρισης με τον οφειλέτη, θα πρέπει μάλλον να πτωχεύσει και ο ίδιος(!).
Μένει να δούμε στην πράξη πως θα λειτουργήσει ο νόμος αυτός, η ισχύς του οποίου εκκινούσε την 01η -01-2021, πλην όμως, λόγω της πανδημίας και των συνεπειών αυτής, προτάθηκε με τροπολογία που κατατέθηκε στη Βουλή την 21η -12-2020, να παραταθεί για λίγους μήνες. Το σίγουρο είναι πως πρόκειται για ένα νομοθέτημα σταθμό για την ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους συνολικά, μέσα από τις διατάξεις του οποίου θα μεταβληθεί σημαντικά η οικονομική πραγματικότητα χιλιάδων οφειλετών.  

Image
Διοχάντη Χατζηνικολή
Εταίρος της Δικηγορικής Εταιρείας
«ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΩΤΗΡΙΑΔΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ»
 
www.bankingnews.gr

Ρoή Ειδήσεων

Σχόλια αναγνωστών

Δείτε επίσης