Από την 10ετία του χάους… στην 10ετία της ανάπτυξης για τις ελληνικές τράπεζες

Την 10ετία που παρήλθε 2010 με 2019 η Ελλάδα υποχρεώθηκε σε οικονομική μεταμόρφωση, 3 μνημόνια, χιλιάδες αναφορές για Grexit και δισεκατομμύρια κεφάλαια που είτε με την μορφή των μηχανισμών στήριξης, είτε με τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών οι ευρωπαίοι επέδειξαν την έμπρακτη υποστήριξη τους στην Ελλάδα.
Ξεχνάμε ότι η Ελλάδα ζήτησε την βοήθεια του ΔΝΤ και η Ελλάδα ζήτησε τα δάνεια των ευρωπαίων και έναντι όλων αυτών εφαρμόστηκαν 3 σκληρά μνημόνια αλλά αποδείχθηκαν ένας μηχανισμός προσαρμογής σε μια νέα πραγματικότητα της οικονομίας και της κοινωνίας.
Στο διάστημα αυτής της 10ετίας πολλές κυβερνήσεις άλλαξαν, η οικονομία πέρασε πολλά συστημικού τύπου σοκ, ένα ιστορικών διαστάσεων PSI+ ανέκοψε την ορμή του χρέους αλλά με κόστος… οι ελληνικές τράπεζες χρεοκόπησαν και μαζί και οι επενδυτές στο χρηματιστήριο. 
Αποφεύγουμε στην Ελλάδα να πούμε τι ακριβώς συνέβη αλλά χρειάστηκε να επενδυθούν 44,5 δισεκ. κεφάλαια στις ελληνικές τράπεζες για να μπορέσουν να καλύψουν ένα διπλό σοκ από το haircut στα ομόλογα και από την δραματική αύξηση των NPEs των μη εξυπηρετουμένων ανοιγμάτων που έφθασαν στα 106 δισεκ. ευρώ.
Συνέβησαν πολλά, υιοθετήθηκαν σωστές, λάθος και δυστυχώς ορισμένες φορές εγκληματικές πολιτικές εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος αλλά και του ιδιωτικού συμφέροντος.

Τι μέλλει γενέσθαι;

Το βασικό όμως διακύβευμα του αφιερώματος του bankingnews είναι τι μέλλει γενέσθαι στις τράπεζες, στην οικονομία, στο χρηματιστήριο;
Συνήθως οι ιστορικοί κύκλοι έχουν διάρκεια 600 χρόνια και οι μικροκύκλοι της οικονομίας 10 με 12 χρόνια.
Τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης των κεντρικών τραπεζών και η πανδημία που έφερε βιβλικών διαστάσεων κρίση αλλά και παρέμβαση με επιθετικά δημοσιονομικά κίνητρα αλλοίωσαν την αέναη διαδοχή των μικροκύκλων της οικονομίας από ανάκαμψη σε επιβράδυνση και το αντίθετο.
Μόνο το 2020 τα δημοσιονομικά και νομισματικά κίνητρα ήταν 22 τρισεκ. δολάρια περισσότερα από το ΑΕΠ των ΗΠΑ.
Μόνο το 2020 έφθασαν οι κεντρικές τράπεζες να έχουν ισολογισμό 26-27 τρισεκ. δολάρια και η ιστορία επαναλαμβάνεται.
Η συνταγή ήταν απλή, δώσε χρήμα αθρόα για να επιβραδύνεις την ύφεση αλλά το κόστος αυτής της κατά τα άλλα πειραματικής συνταγής είναι έκρηξη δημοσιονομικών ελλειμμάτων και χρέους παγκοσμίως.
Η περίοδος επιστροφής στην κανονικότητα δεν θα έχει σεισάχθεια χρεών αλλά θα είναι μια περίοδος προσαρμογής όπου το παγκόσμιο σύστημα θα πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ βιώσιμης ανάπτυξης και αποπληρωμής των χρεών και κάλυψης των δημοσιονομικών δαπανών.
Οι απόψεις περί διαγραφής χρεών της Πανδημίας ή μετατροπής σε αέναης λήξης ομόλογα είναι ηθικός κίνδυνος, αποτελούν μέρος ενός moral hazard που δεν χρειάζεται η κανονικότητα.

Οι ελληνικές τράπεζες

Οι ελληνικές τράπεζες από την άβυσσο, πλέον αρχίζουν να βλέπουν φως.
Το 2021 και 2022 το NPEs ratio o δείκτης που μας δείχνει πόσα προβληματικά ανοίγματα έχουν οι τράπεζες σε σχέση με το σύνολο των δανείων τους θα μειωθεί σε μονοψήφιο ποσοστό.
Στην Ευρώπη ο μέσος όρος NPEs είναι 3,8% και στην Ελληνικές Τράπεζες πριν λίγα χρόνια ήταν έως και 55%.
Μεγάλη βελτίωση και αυτή θα πρέπει να αποδοθεί στην στήριξη του κράτους με τις τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις και τον Ηρακλή 1 και Ηρακλή 2.
Όμως η επιστροφή των τραπεζών στην κανονικότητα μετά από ένα Γολγοθά 10 ετών έχει αφήσει σοβαρές παρενέργειες.

• Τα δάνεια συρρικνώθηκαν σε χαμηλά 14 ετών

Η πιστωτική συρρίκνωση θα συνεχιστεί και το 2021

• Τα κεφάλαια μεταβλήθηκαν τόσες φορές που πλέον το 70% έως 90% των κεφαλαίων των τραπεζών είναι αναβαλλόμενος φόρος DTC δηλαδή κεφάλαια χαμηλής ποιότητας.
• Οι πηγές εσόδων συρρικνώθηκαν.

Με εξαίρεση λίγες περιπτώσεις, έφυγαν από τα βαλκάνια, πούλησαν θυγατρικές, οι ελληνικές τράπεζες πούλησαν τα ασημικά τους και ουσιαστικά έχουν αποδυναμώσει τους ισολογισμούς τους.

• Στο μέλλον η κερδοφορία με όρους P/E δηλαδή χρηματιστηριακή αξία προς κέρδη και με όρους P/BV δηλαδή χρηματιστηριακή αξία προς λογιστική αξία (κεφάλαια) θα προσδιορίζουν την… αξία των τραπεζών.
• Οι τράπεζες έστω και εν μέσω ισχνών πηγών κερδοφορίας ποντάρουν σε ROΕ το 2022, δηλαδή απόδοση ιδίων κεφαλαίων σε μέσους όρους 8% με 10% όπερ σημαίνει κοντά στα 2 δισεκ. ευρώ κέρδη.
• Οι τράπεζες χρηματιστηριακά θα πηγαίνουν καλύτερα… στο μέλλον… η χρηματιστηριακή τους αποτίμηση από τα 8,5 δισεκ. – με την Πειραιώς μετά την αύξηση – δυνητικά θα φθάσει στα 12 με 14 δισεκ. ευρώ για να διαμορφώσει μια σχέση P/Ε 6 ή 7…
• Όμως οι τράπεζες θα πρέπει να επιλύσουν το ζήτημα του DTC της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης ώστε χρηματιστηριακά να μπορούν να διανείμουν μέρισμα και να αποκτήσουν μεγαλύτερη αξία.

Το DTC ανέρχεται σε 15,5 δισεκ. σε σύνολο 22,5 δισεκ. κεφάλαια στις ελληνικές τράπεζες, όταν σε όλες τις τράπεζες της Ευρώπης τουλάχιστον στις 400 μεγαλύτερες το DTC ανέρχεται στα 108 δισεκ. και από αυτά τα 15,5 δισεκ. βρίσκονται στην Ελλάδα.

• Οι τράπεζες στην Ελλάδα θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν την οικονομία όχι όμως με όρους της 10ετίας 2001 με 2009 ήταν μια περίοδος ακραίας παροχής ρευστότητας, οι τράπεζες χορηγούσαν 35 δισεκ. δάνεια κάθε χρόνο… αυτή η περίοδος ήταν λάθος, δημιούργησε ένα τραπεζικό σύστημα με ισολογισμούς Φραγκεστάιν.

• Οι ελληνικές τράπεζες στο μέλλον θα πρέπει να διαθέτουν

-Ισχυρά κεφάλαια με το DTC κάτω από το 30% των ιδίων τους κεφαλαίων
-Κεφάλαια που μετά την πλήρη εφαρμογή της Βασιλείας ΙΙΙ και το IFRS 9 θα είναι ικανά να στηρίξουν βιώσιμη ανάπτυξη ισολογισμών
-Ισολογισμούς διάφανους και καθαρούς αλλά και εμπλουτισμένους με νέα assets υψηλού περιθωρίου κέρδους.
-Κερδοφορία που θα έχει πρόσημο αναπτυξιακό, θα προέρχεται από την θετική παρέμβαση των τραπεζών στην εθνική οικονομία και η διανομή μερίσματος θα είναι η επιβράβευση της εμπιστοσύνης των μετόχων στις τράπεζες.
-Μειούμενη έως την πλήρη αποεπένδυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τις ελληνικές τράπεζες με τρόπο ώστε να διασφαλιστεί το δημόσιο συμφέρον.
Δεν μπορεί οι ΗΠΑ να μας διδάσκουν τον τρόπο, ειδικά την περίοδο 2009 - 2011...  και εδώ στην Ελλάδα να κάνουμε τα δικά μας παιχνίδια.

Το μέλλον των τραπεζών έχει γίνει πιο θετικό, υπάρχει φως και φαίνεται το φως είναι ορατό και οι διοικήσεις διαδραμάτισαν ρόλο σε αυτή την προσπάθεια, έχουμε τεχνοκρατικές διοικήσεις, στο παρελθόν είχαμε τεχνοκράτες με κοινωνικές αναφορές και σήμερα έχουμε περισσότερο τεχνοκράτες που επίσης κάνουν καλή δουλειά.
Όμως μετά από μια μακρά περίοδο σκότους, όταν τα μάτια μας απότομα έρχονται στο έντονο φως τυφλωνόμαστε… η περίοδος προσαρμογής χρειάζεται να είναι προσεκτική και το παρελθόν να μας διδάξει ώστε να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη…

Πέτρος Λεωτσάκος Διευθυντής bankingnews
www.bankingnews.gr