Mε χρέος 34 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, οι ΗΠΑ και ο κόσμος οδεύουν προς νέα οικονομική κρίση…
Ξεπέρασαν τα 34 τρισεκατομμύρια δολάρια οι εκκρεμείς οικονομικές υποχρεώσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ, περίπου στο 123% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας, γεγονός που αποτελεί ιστορικό ρεκόρ…
Εύλογα, λοιπόν, οι ανά τον κόσμο οικονομολόγοι διερωτώνται αν συγκεντρώνει πιθανότητες το σενάριο να ξεσπάσει μια νέα οικονομική κρίση.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τον Milton Ezrati, επικεφαλής οικονομολόγο της Vested, οι εκκρεμείς οικονομικές υποχρεώσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης ανέρχονται πλέον σε περίπου 34 τρισεκατομμύρια δολάρια, περίπου το 123% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας.
Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου, το έλλειμμα θα ξεπεράσει το 1,5 τρισεκ. δολ. ετησίως τα επόμενα χρόνια, μεταξύ 6-7% του ΑΕΠ.
Παρότι αυτή η ροή «κόκκινου μελανιού» υπόσχεται να αυξήσει τον τεράστιο σωρό των ανεξόφλητων χρεών, η Ουάσιγκτον φαίνεται να εξετάζει συνεχώς την πιθανή ζημιά που συνεπάγεται αυτή η αυξητική τάση.
Οι προοπτικές δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές.
Η άποψη του trader…
Υπάρχουν ορισμένοι —στην Ουάσιγκτον ασφαλώς, αλλά και στη Wall Street και στον ακαδημαϊκό κόσμο— που απορρίπτουν τέτοιες ανησυχίες.
Ουσιαστικά, οι αναλυτές αυτοί υιοθετούν αυτό το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί «άποψη του trader».
Το αγοραστικό κοινό φαίνεται να αντιμετωπίζει καλά τη ροή των νέων κρατικών υποχρεώσεων.
Η Wall Street απορροφά όλα όσα έχει να προσφέρει κάθε δημοπρασία του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ.
Τα επιτόκια και οι αποδόσεις του χρέους του αμερικανικού Δημοσίου δεν δείχνουν πως οι επενδυτές φοβούνται.
Το δεκαετές ομόλογο, για παράδειγμα, πωλείται επί του παρόντος με απόδοση ελαφρώς πάνω από το 4% - λίγο μόνον υψηλότερα από τον πληθωρισμό.
Αν υπήρχε λόγος να φοβούνται, υποστηρίζουν αυτοί οι αισιόδοξοι, οι αγοραστές θα απαιτούσαν πολύ υψηλότερα επιτόκια, ίσως πιο κοντά στο 8%, yield που απαιτείται στα junk ομόλογα, όπου πράγματι δικαιολογημένος φόβος.
Όσοι δε έχουν αυτήν την προοπτική θα μπορούσαν να υποδείξουν την Ιαπωνία, όπου το δημόσιο χρέος ανέρχεται στο 263% του ΑΕΠ και δεν έχει σημειωθεί καμία αναταραχή - τουλάχιστον όχι ακόμη.
Όσο παρήγορο κι αν είναι αυτό το σκεπτικό, μπορεί να ισχύει, μπορεί και όχι.
Έχει νόημα μόνο αν υποθέσει κανείς ότι οι αγοραστές ομολόγων θα παραμείνουν όπως είναι σήμερα επ' αόριστον.
Ωστόσο, η προθυμία των επενδυτών να αγοράσουν αμερικανικό χρέος με διαχειρίσιμα επιτόκια δεν είναι ούτε σταθερή ούτε αξιόπιστη, διότι θα εξαρτηθεί από το γεγονός ότι η πραγματική οικονομία έχει τη δυνατότητα να επεκταθεί αρκετά για να υποστηρίξει τις εκκρεμείς υποχρεώσεις.
Με άλλα λόγια, θα εξαρτηθεί από το εάν το εθνικό εισόδημα και ο πλούτος θα μπορούν να συμβαδίζουν με το βάρος του χρέους.
Στη συνέχεια, το ζήτημα του χρέους καταλήγει σε θέμα σχετικής προοπτικής ανάπτυξης.
Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχουν εχέγγυα.
Μια άλλη χώρα
Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα, μια αξιόπιστα ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία, ας πούμε μια καλά διαχειριζόμενη αναπτυσσόμενη οικονομία, θα μπορούσε εύκολα να φέρει ένα σχετικά βαρύ φορτίο χρέους.
Η ταχεία πραγματική ανάπτυξη, ίσως σε διψήφια επίπεδα ετησίως, θα υποσχόταν να ωθήσει ανοδικά γρήγορα τα εισοδήματα και τα κρατικά έσοδα, ώστε τέτοιου είδους υποχρεώσεις να καλυφθούν γρήγορα.
Εφόσον το χρέος αντικατοπτρίζει τις δαπάνες και τις φορολογικές πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για την προώθηση της ανάπτυξης, οι επενδυτές —τόσο οι εγχώριοι όσο και οι ξένοι—θα αγόραζαν εγχώρια ομόλογα, γνωρίζοντας ότι θα αποπληρωθούν.
Αυτό συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1790, όταν ο υπουργός Οικονομικών Alexander Hamilton μπορούσε να υποσχεθεί μιας ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία και να πουλήσει γρήγορα αμερικανικό χρέος στην Ευρώπη.
Ωστόσο, η σημερινή αμερικανική οικονομία δεν βρίσκεται ούτε στο πρώιμο στάδιο της ταχείας ανάπτυξής της ούτε τυγχάνει ιδιαίτερα καλής διαχείρισης.
Τα ελλείμματα και το χρέος ξεπερνούν την οικονομία.
Ο προϋπολογισμός επιβαρύνεται κατά κύριο λόγο από δαπάνες για Κοινωνική Ασφάλιση, Medicare, Medicaid, με ελάχιστα στοιχεία του να προωθούν την ανάπτυξη.
Στην καλύτερη περίπτωση, η πραγματική οικονομία θα αναπτύσσεται μόλις με 3% περίπου ετησίως.
Αν όχι αύριο ή την επόμενη μέρα, αυτές οι θλιβερές τάσεις θα υπονομεύσουν την προθυμία των επενδυτών να διατηρήσουν στα χαρτοφυλάκιά τους το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ.
Τα πρώτα σημάδια και οι… δηλητηριώδεις επιλογές
Τα πρώτα σημάδια ότι έρχεται μια τέτοια μέρα θα εμφανιστούν όταν οι αποδόσεις των ομολόγων του αυξηθούν σε σχέση με άλλα είδη χρέους.
Εάν οι επενδυτές αρχίσουν να υποψιάζονται ότι υπάρχει ανεπαρκής πραγματική ουσία πίσω από τα ομόλογα, θα απαιτήσουν υψηλότερες αποδόσεις, όπως συμβαίνει σήμερα στα junk ομόλογα.
Αυτό το γεγονός θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τον αμερικανικό προϋπολογισμό αυξάνοντας τα έξοδα εξυπηρέτησης του χρέους.
Καθώς αυτή η πίεση εντείνεται, η Ουάσιγκτον θα έχει τέσσερις επιλογές, και καμία από αυτές δεν θα είναι ευχάριστη.
Η πρώτη και λιγότερο εύγευστη είναι η χρεοκοπία.
Ένα τέτοιο γεγονός θα κατέστρεφε τις χρηματοπιστωτικές αγορές και θα βύθιζε την οικονομία σε ύφεση.
Δεύτερον, η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να μειώσει τις δαπάνες για να σταματήσει τη «ροή του κόκκινου μελανιού» με σκοπόνα πείσει τους πάντες ότι έχει θέσει τα οικονομικά της σε καλύτερο δρόμο.
Μια τέτοια απάντηση, ωστόσο, εγκυμονεί επιπλοκές.
Επειδή στον προϋπολογισμό κυριαρχούν οι δαπάνες για την άμυνα και τα δικαιώματα, τα περισσότερα από αυτά που μπορεί να περικόψει η κυβέρνηση χωρίς πολιτικό και κοινωνικό κίνδυνο θα προέλθει από αυτό το μικρό μέρος των σημερινών δαπανών που προωθεί την ανάπτυξη.
Μια τέτοια ενέργεια μπορεί να πείσει τους αγοραστές ομολόγων ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί περαιτέρω.
Η τρίτη επιλογή της Ουάσιγκτον θα ήταν να αυξήσει τους φόρους.
Αυτό θα μπορούσε να ανακόψει την αύξηση του χρέους…
Από την άλλη, τυχόν διευρυμένη φορολογική επιβάρυνση θα κάνει τους επενδυτές να πιστέψουν πως η ανάπτυξη θα υποφέρει.
Ως αποτέλεσμα η Ουάσιγκτον θα επωμιστεί μεγαλύτερο βάρος… και το χρέος θα κινδυνέψει να γίνει επαχθές.
Τέταρτη και τελευταία επιλογή που έχει η Ουάσιγκτον είναι ο πληθωρισμός…
Μειώνοντας την πραγματική αγοραστική δύναμη του υπάρχοντος χρέους, θα το κάνει να φαίνεται πιο διαχειρίσιμο (κάτι ανάλογο εφαρμόζεται στην Ελλάδα)
Μια τέτοια πολιτική, ωστόσο, θα επιβάρυνε σε μεγάλο βαθμό τους πολίτες και θα διέβρωνε σημαντικά την επενδυτική εμπιστοσύνη.
Επιμύθιο
Σύμφωνα με τον Milton Ezrati, η μοναδική ελπίδα για να αντιμετωπιστούν οι προαναφερθείσες άσχημες προοπτικές είναι η Ουάσιγκτον να δράσει τώρα, προτού εξαφανιστεί η εμπιστοσύνη και αναπτυχθεί έντονη πίεση.
Οι περικοπές δαπανών και οι συνετές φορολογικές προσαρμογές θα βοηθούσαν.
Όμως, δεδομένου ότι τα θεμελιώδη μεγέθη του χρέους εξαρτώνται από την ανάπτυξη και τις προοπτικές της, μια καλύτερη πολιτική θα αναπροσανατόλιζε τις δαπάνες και τις φορολογικές προτεραιότητες περισσότερο προς την προώθηση της ανάπτυξης από ό,τι σήμερα.
Τα συνεχή βήματα για τον έλεγχο του πληθωρισμού θα καθησυχάσουν όσους χρηματοδοτούν το χρέος των ΗΠΑ ότι τα περιουσιακά τους στοιχεία θα προσφέρουν ασφαλή πραγματική αγοραστική δύναμη. Προβαίνοντας σε τέτοιες ρυθμίσεις τώρα, προτού η πίεση γίνει έντονη, οι απαραίτητες μετατοπίσεις θα μπορούσαν να γίνουν σταδιακά και έτσι να προκαλέσουν μικρότερες αναταραχές.
Ο Milton Ezrati είναι συντάκτης στο The National Interest και επικεφαλής οικονομολόγος της Vested, εταιρείας επικοινωνίας με έδρα τη Νέα Υόρκη.
Τα τελευταία του βιβλία είναι το Thirty Tomorrows: The Next Three Decades of Globalization, Demographics, and How We Will Live and Bite-Sized Investing.
www.bankingnews.gr
Εύλογα, λοιπόν, οι ανά τον κόσμο οικονομολόγοι διερωτώνται αν συγκεντρώνει πιθανότητες το σενάριο να ξεσπάσει μια νέα οικονομική κρίση.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τον Milton Ezrati, επικεφαλής οικονομολόγο της Vested, οι εκκρεμείς οικονομικές υποχρεώσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης ανέρχονται πλέον σε περίπου 34 τρισεκατομμύρια δολάρια, περίπου το 123% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της χώρας.
Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου, το έλλειμμα θα ξεπεράσει το 1,5 τρισεκ. δολ. ετησίως τα επόμενα χρόνια, μεταξύ 6-7% του ΑΕΠ.
Παρότι αυτή η ροή «κόκκινου μελανιού» υπόσχεται να αυξήσει τον τεράστιο σωρό των ανεξόφλητων χρεών, η Ουάσιγκτον φαίνεται να εξετάζει συνεχώς την πιθανή ζημιά που συνεπάγεται αυτή η αυξητική τάση.
Οι προοπτικές δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές.
Η άποψη του trader…
Υπάρχουν ορισμένοι —στην Ουάσιγκτον ασφαλώς, αλλά και στη Wall Street και στον ακαδημαϊκό κόσμο— που απορρίπτουν τέτοιες ανησυχίες.
Ουσιαστικά, οι αναλυτές αυτοί υιοθετούν αυτό το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί «άποψη του trader».
Το αγοραστικό κοινό φαίνεται να αντιμετωπίζει καλά τη ροή των νέων κρατικών υποχρεώσεων.
Η Wall Street απορροφά όλα όσα έχει να προσφέρει κάθε δημοπρασία του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ.
Τα επιτόκια και οι αποδόσεις του χρέους του αμερικανικού Δημοσίου δεν δείχνουν πως οι επενδυτές φοβούνται.
Το δεκαετές ομόλογο, για παράδειγμα, πωλείται επί του παρόντος με απόδοση ελαφρώς πάνω από το 4% - λίγο μόνον υψηλότερα από τον πληθωρισμό.
Αν υπήρχε λόγος να φοβούνται, υποστηρίζουν αυτοί οι αισιόδοξοι, οι αγοραστές θα απαιτούσαν πολύ υψηλότερα επιτόκια, ίσως πιο κοντά στο 8%, yield που απαιτείται στα junk ομόλογα, όπου πράγματι δικαιολογημένος φόβος.
Όσοι δε έχουν αυτήν την προοπτική θα μπορούσαν να υποδείξουν την Ιαπωνία, όπου το δημόσιο χρέος ανέρχεται στο 263% του ΑΕΠ και δεν έχει σημειωθεί καμία αναταραχή - τουλάχιστον όχι ακόμη.
Όσο παρήγορο κι αν είναι αυτό το σκεπτικό, μπορεί να ισχύει, μπορεί και όχι.
Έχει νόημα μόνο αν υποθέσει κανείς ότι οι αγοραστές ομολόγων θα παραμείνουν όπως είναι σήμερα επ' αόριστον.
Ωστόσο, η προθυμία των επενδυτών να αγοράσουν αμερικανικό χρέος με διαχειρίσιμα επιτόκια δεν είναι ούτε σταθερή ούτε αξιόπιστη, διότι θα εξαρτηθεί από το γεγονός ότι η πραγματική οικονομία έχει τη δυνατότητα να επεκταθεί αρκετά για να υποστηρίξει τις εκκρεμείς υποχρεώσεις.
Με άλλα λόγια, θα εξαρτηθεί από το εάν το εθνικό εισόδημα και ο πλούτος θα μπορούν να συμβαδίζουν με το βάρος του χρέους.
Στη συνέχεια, το ζήτημα του χρέους καταλήγει σε θέμα σχετικής προοπτικής ανάπτυξης.
Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχουν εχέγγυα.
Μια άλλη χώρα
Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα, μια αξιόπιστα ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία, ας πούμε μια καλά διαχειριζόμενη αναπτυσσόμενη οικονομία, θα μπορούσε εύκολα να φέρει ένα σχετικά βαρύ φορτίο χρέους.
Η ταχεία πραγματική ανάπτυξη, ίσως σε διψήφια επίπεδα ετησίως, θα υποσχόταν να ωθήσει ανοδικά γρήγορα τα εισοδήματα και τα κρατικά έσοδα, ώστε τέτοιου είδους υποχρεώσεις να καλυφθούν γρήγορα.
Εφόσον το χρέος αντικατοπτρίζει τις δαπάνες και τις φορολογικές πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για την προώθηση της ανάπτυξης, οι επενδυτές —τόσο οι εγχώριοι όσο και οι ξένοι—θα αγόραζαν εγχώρια ομόλογα, γνωρίζοντας ότι θα αποπληρωθούν.
Αυτό συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1790, όταν ο υπουργός Οικονομικών Alexander Hamilton μπορούσε να υποσχεθεί μιας ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία και να πουλήσει γρήγορα αμερικανικό χρέος στην Ευρώπη.
Ωστόσο, η σημερινή αμερικανική οικονομία δεν βρίσκεται ούτε στο πρώιμο στάδιο της ταχείας ανάπτυξής της ούτε τυγχάνει ιδιαίτερα καλής διαχείρισης.
Τα ελλείμματα και το χρέος ξεπερνούν την οικονομία.
Ο προϋπολογισμός επιβαρύνεται κατά κύριο λόγο από δαπάνες για Κοινωνική Ασφάλιση, Medicare, Medicaid, με ελάχιστα στοιχεία του να προωθούν την ανάπτυξη.
Στην καλύτερη περίπτωση, η πραγματική οικονομία θα αναπτύσσεται μόλις με 3% περίπου ετησίως.
Αν όχι αύριο ή την επόμενη μέρα, αυτές οι θλιβερές τάσεις θα υπονομεύσουν την προθυμία των επενδυτών να διατηρήσουν στα χαρτοφυλάκιά τους το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ.
Τα πρώτα σημάδια και οι… δηλητηριώδεις επιλογές
Τα πρώτα σημάδια ότι έρχεται μια τέτοια μέρα θα εμφανιστούν όταν οι αποδόσεις των ομολόγων του αυξηθούν σε σχέση με άλλα είδη χρέους.
Εάν οι επενδυτές αρχίσουν να υποψιάζονται ότι υπάρχει ανεπαρκής πραγματική ουσία πίσω από τα ομόλογα, θα απαιτήσουν υψηλότερες αποδόσεις, όπως συμβαίνει σήμερα στα junk ομόλογα.
Αυτό το γεγονός θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τον αμερικανικό προϋπολογισμό αυξάνοντας τα έξοδα εξυπηρέτησης του χρέους.
Καθώς αυτή η πίεση εντείνεται, η Ουάσιγκτον θα έχει τέσσερις επιλογές, και καμία από αυτές δεν θα είναι ευχάριστη.
Η πρώτη και λιγότερο εύγευστη είναι η χρεοκοπία.
Ένα τέτοιο γεγονός θα κατέστρεφε τις χρηματοπιστωτικές αγορές και θα βύθιζε την οικονομία σε ύφεση.
Δεύτερον, η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να μειώσει τις δαπάνες για να σταματήσει τη «ροή του κόκκινου μελανιού» με σκοπόνα πείσει τους πάντες ότι έχει θέσει τα οικονομικά της σε καλύτερο δρόμο.
Μια τέτοια απάντηση, ωστόσο, εγκυμονεί επιπλοκές.
Επειδή στον προϋπολογισμό κυριαρχούν οι δαπάνες για την άμυνα και τα δικαιώματα, τα περισσότερα από αυτά που μπορεί να περικόψει η κυβέρνηση χωρίς πολιτικό και κοινωνικό κίνδυνο θα προέλθει από αυτό το μικρό μέρος των σημερινών δαπανών που προωθεί την ανάπτυξη.
Μια τέτοια ενέργεια μπορεί να πείσει τους αγοραστές ομολόγων ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί περαιτέρω.
Η τρίτη επιλογή της Ουάσιγκτον θα ήταν να αυξήσει τους φόρους.
Αυτό θα μπορούσε να ανακόψει την αύξηση του χρέους…
Από την άλλη, τυχόν διευρυμένη φορολογική επιβάρυνση θα κάνει τους επενδυτές να πιστέψουν πως η ανάπτυξη θα υποφέρει.
Ως αποτέλεσμα η Ουάσιγκτον θα επωμιστεί μεγαλύτερο βάρος… και το χρέος θα κινδυνέψει να γίνει επαχθές.
Τέταρτη και τελευταία επιλογή που έχει η Ουάσιγκτον είναι ο πληθωρισμός…
Μειώνοντας την πραγματική αγοραστική δύναμη του υπάρχοντος χρέους, θα το κάνει να φαίνεται πιο διαχειρίσιμο (κάτι ανάλογο εφαρμόζεται στην Ελλάδα)
Μια τέτοια πολιτική, ωστόσο, θα επιβάρυνε σε μεγάλο βαθμό τους πολίτες και θα διέβρωνε σημαντικά την επενδυτική εμπιστοσύνη.
Επιμύθιο
Σύμφωνα με τον Milton Ezrati, η μοναδική ελπίδα για να αντιμετωπιστούν οι προαναφερθείσες άσχημες προοπτικές είναι η Ουάσιγκτον να δράσει τώρα, προτού εξαφανιστεί η εμπιστοσύνη και αναπτυχθεί έντονη πίεση.
Οι περικοπές δαπανών και οι συνετές φορολογικές προσαρμογές θα βοηθούσαν.
Όμως, δεδομένου ότι τα θεμελιώδη μεγέθη του χρέους εξαρτώνται από την ανάπτυξη και τις προοπτικές της, μια καλύτερη πολιτική θα αναπροσανατόλιζε τις δαπάνες και τις φορολογικές προτεραιότητες περισσότερο προς την προώθηση της ανάπτυξης από ό,τι σήμερα.
Τα συνεχή βήματα για τον έλεγχο του πληθωρισμού θα καθησυχάσουν όσους χρηματοδοτούν το χρέος των ΗΠΑ ότι τα περιουσιακά τους στοιχεία θα προσφέρουν ασφαλή πραγματική αγοραστική δύναμη. Προβαίνοντας σε τέτοιες ρυθμίσεις τώρα, προτού η πίεση γίνει έντονη, οι απαραίτητες μετατοπίσεις θα μπορούσαν να γίνουν σταδιακά και έτσι να προκαλέσουν μικρότερες αναταραχές.
Ο Milton Ezrati είναι συντάκτης στο The National Interest και επικεφαλής οικονομολόγος της Vested, εταιρείας επικοινωνίας με έδρα τη Νέα Υόρκη.
Τα τελευταία του βιβλία είναι το Thirty Tomorrows: The Next Three Decades of Globalization, Demographics, and How We Will Live and Bite-Sized Investing.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών