Ένας αιώνας κρίσεων - ΔΝΤ: Σε επίπεδα Β' Παγκοσμίου Πολέμου το δημόσιο χρέος - Τα χειρότερα έρχονται

Για περαιτέρω αύξηση του συνολικού δημοσίου χρέους προειδοποιεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), απευθύνοντας έκκληση στις χώρες -ειδικά τις ανεπτυγμένες- να βάλουν σε τάξη τα δημοσιονομικά τους.
Στη σχετική έκθεση Fiscal Monitor, το ΔΝΤ προβλέπει ότι το παγκόσμιο δημόσιο χρέος θα αυξηθεί φέτος κατά 2,8% του ΑΕΠ — υπερδιπλάσιο ποσοστό σε σχέση με τις προβλέψεις του 2024 — ξεπερνώντας το 95% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αν συνεχιστεί αυτή η τάση, το χρέος θα πλησιάσει το 100% ως το τέλος της δεκαετίας, ξεπερνώντας ακόμη και τα επίπεδα της πανδημίας COVID-19.
Όπω σχολιάζει το Ταμείο, μέσα σε ένα περιβάλλον έντονης αβεβαιότητας, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής βρίσκονται αντιμέτωποι με δύσκολα διλήμματα: χρέος, επιβραδυνόμενη ανάπτυξη και νέα, διαρκώς αυξανόμενα αιτήματα για δαπάνες.
Σημεθώνει δε πως οι ριζικές πολιτικές αλλαγές και κλιμακούμενες γεωοικονομικές εντάσεις με αιχμή τους δασμούς ΗΠΑ-Κίνας, έχουν αυξήσει τη μεταβλητότητα στις αγορές, επιδείνωσαν τις προοπτικές ανάπτυξης και αύξησαν τον κίνδυνο νέας κρίσης.
Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ το χρέος εκτοξεύεται παγκοσμίως, την ώρα που τα δημόσια οικονομικά πολλών χωρών ήδη πιέζονται, με μόνιμες ανάγκες δαπανών όπως η άμυνα να προστίθενται στο βάρος.

Μάλιστα, το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι, σε ένα δυσμενές σενάριο, το παγκόσμιο χρέος θα μπορούσε να εκτιναχθεί στο 117% του ΑΕΠ μέχρι το 2027 — το υψηλότερο επίπεδο από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν επιδεινωθούν οι εμπορικές συγκρούσεις ή συνεχιστεί η αποδυνάμωση της ανάπτυξης, οι αριθμοί μπορεί να εκτροχιαστούν ακόμη περισσότερο.
Η γεωπολιτική αστάθεια, οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες, η ανάγκη στήριξης ευάλωτων κοινωνικών ομάδων λόγω εμπορικών σοκ, όλα εντείνουν τις πιέσεις στα δημόσια ταμεία. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, μόνο η άνοδος της γεωοικονομικής αβεβαιότητας θα μπορούσε να προσθέσει επιπλέον 4,5% του ΑΕΠ στο δημόσιο χρέος μεσοπρόθεσμα.

Εν τω μεταξύ, οι αυστηρότερες χρηματοπιστωτικές συνθήκες, ειδικά στις ΗΠΑ, έχουν παγκόσμιο αντίκτυπο, ιδίως στις αναδυόμενες αγορές, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού και πιέζοντας τις τιμές πρώτων υλών. Σε πολλές χώρες, τα υψηλά επιτόκια περιορίζουν την ικανότητα για επενδύσεις και κοινωνική πολιτική, ενώ η μείωση της διεθνούς βοήθειας περιπλέκει τη θέση των φτωχότερων χωρών.



Σύνθετες δημοσιονομικές επιλογές

Μέσα σε αυτή την καταιγίδα, το μήνυμα είναι σαφές: οι χώρες πρέπει να «συμμαζέψουν το σπίτι τους». Αυτό σημαίνει δημοσιονομική υπευθυνότητα, ενίσχυση της εμπιστοσύνης και ελαχιστοποίηση της αβεβαιότητας.
Η μείωση του χρέους, η δημιουργία αποθεμάτων ασφαλείας και η αντιμετώπιση των δαπανών είναι οι βασικοί στόχοι. Κάθε χώρα όμως πρέπει να κινηθεί με βάση τις δικές της δυνατότητες και ιδιαιτερότητες.

Όπου υπάρχει στενότητα, απαιτούνται σταδιακά αλλά αξιόπιστα σχέδια εξυγίανσης, με έξυπνη αξιοποίηση των «αυτόματων σταθεροποιητών» όπως τα επιδόματα ανεργίας.
Κάθε νέα ανάγκη δαπανών πρέπει να συνοδεύεται από ισοδύναμα μέτρα. Όπου υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο, οι δαπάνες πρέπει να εντάσσονται σε σαφές μεσοπρόθεσμο σχέδιο.

Οι ανεπτυγμένες χώρες πρέπει να αναμετρηθούν με τη δημογραφική πρόκληση, μεταρρυθμίζοντας συντάξεις και υγεία, διευρύνοντας τη φορολογική βάση. Οι αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες χρειάζονται βελτιώσεις στη φορολογία για να αυξήσουν τα έσοδα. Οι φτωχές χώρες πρέπει να επιμείνουν στη δημοσιονομική προσαρμογή, συνοδευόμενη από έγκαιρη αναδιάρθρωση χρέους.

Παράλληλα, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να προάγει την ανάπτυξη. Μεταρρυθμίσεις σε συντάξεις και επιδοτήσεις ενέργειας μπορούν να ελευθερώσουν πόρους για επενδύσεις και κοινωνική προστασία.

Καθώς ο κόσμος αλλάζει ραγδαία, η πορεία γίνεται πιο δύσβατη. Για να αποφευχθούν τα χειρότερα, οι κυβερνήσεις πρέπει να επενδύσουν στην εμπιστοσύνη, στη δικαιοσύνη και στη σοφή διαχείριση πόρων.
Μόνο έτσι θα χτιστεί η ανθεκτικότητα και θα διασφαλιστεί βιώσιμη ανάπτυξη στις δύσκολες μέρες που έρχονται, καταλήγει το ΔΝΤ.


www.bankingnews.gr