Όπως προειδοποιεί ο El-Erian, οι πρόσφατες εξελίξεις είναι ηχηρή υπενθύμιση ότι οι διαρθρωτικές πιέσεις δεν είναι παροδικές…
Η εμπορική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών επιταχύνει διαρθρωτικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία, μεταβάλλοντας όχι μόνο τις αγορές, αλλά και τις κυρίαρχες αφηγήσεις για το μέλλον της ανάπτυξης και της παγκοσμιοποίησης, σημειώνει ο κορυφαίος οικονομολόγος Mohamed El-Erian.
Παρότι τον τελευταίο καιρό έχει δοθεί έμφαση στη συχνά ακραία μεταβλητότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών, αυτό που απασχολεί εξίσου τον El-Erian είναι η ρευστότητα στο κυρίαρχο οικονομικό αφήγημα.
Όπως εξηγεί, η εμπιστοσύνη στον αμερικανικό οικονομικό εξαιρετισμό κορυφώθηκε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός τον Ιανουάριο, μόνο για να ακολουθήσει μια βίαιη μετατόπιση προς τη βαθιά απαισιοδοξία σχετικά με μια ενδεχόμενη ύφεση και τον κατακερματισμό της παγκόσμιας τάξης.
Σήμερα, η διάθεση φαίνεται να βρίσκεται σε μια συγκεχυμένη ενδιάμεση κατάσταση.
Οι αγορές αντανακλούν αυτές τις αλλαγές — τόσο ως προς το εύρος των κινήσεων όσο και σε επίπεδο ρήξεων με μακροχρόνιες ιστορικές συσχετίσεις.
Μόνο τους τελευταίους τρεις μήνες, ο δείκτης S&P υποχώρησε σχεδόν 20% από τα υψηλά του Φεβρουαρίου, για να ανακάμψει σχεδόν 14% τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες.
Ο δείκτης μεταβλητότητας VIX, γνωστός και ως «δείκτης φόβου», κατέγραψε έντονες διακυμάνσεις, ενώ οι αποδόσεις των 10ετών κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ κινήθηκαν εντός εύρους 0,80 ποσοστιαίων μονάδων.
Παράλληλα, η παραδοσιακή συσχέτιση ενός ισχυρού δολαρίου με χαμηλές αποδόσεις ομολόγων αντιστράφηκε — φαινόμενο που συνήθως υποδηλώνει αυξημένη αναζήτηση ασφαλών καταφυγίων σε περιόδους αναταραχής.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκάλεσε, τη δεύτερη εβδομάδα του Απριλίου, η απότομη πτώση της ρευστότητας σε ορισμένα τμήματα της αγοράς κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ — μια εξέλιξη που επισκίασε κάθε άλλη.
Για τον El-Erian, η αστάθεια της εμπορικής πολιτικής της Ουάσιγκτον αναγνωρίζεται ευρέως ως βασικός καταλύτης αυτών των εξελίξεων.
Η αμερικανική κυβέρνηση εναλλάσσει την εφαρμογή δασμών χωρίς ξεκάθαρη στρατηγική.
Εργαλείο αύξησης εσόδων
Είναι οι δασμοί εργαλείο αύξησης εσόδων και επαναπατρισμού παραγωγής, γεγονός που προϊδεάζει για μόνιμα υψηλούς συντελεστές;
Ή πρόκειται για μοχλό πίεσης ώστε να δημιουργηθεί ένα πιο δίκαιο διεθνές εμπορικό σύστημα — μια στρατηγική «κλιμάκωσης για αποκλιμάκωση»; Η ασάφεια αυτή τροφοδοτεί την αβεβαιότητα.
Η πολιτική αστάθεια συνδέεται, σύμφωνα με τον οικονομολόγο, και με την απότομη αλλαγή στο κυρίαρχο οικονομικό αφήγημα.
Η προηγούμενη πεποίθηση για διαρκή ανάπτυξη μέσω του αμερικανικού εξαιρετισμού αντικαταστάθηκε από φόβους ύφεσης και στασιμοπληθωρισμού.
Η εικόνα των ΗΠΑ ως ατμομηχανής της παγκόσμιας οικονομίας έχει επισκιαστεί από την αντίληψη μιας χώρας που πλέον σέρνεται πίσω.
Ακόμη και θεμελιώδεις βεβαιότητες —όπως ο ρόλος του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος— αμφισβητούνται.
«Μη με παρεξηγήσετε — η αστάθεια στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ έχει σίγουρα συμβάλει τόσο στη χρηματοοικονομική μεταβλητότητα όσο και στις εντυπωσιακές διακυμάνσεις του οικονομικού αφηγήματος», τονίζει ο El-Erian. «Όμως, αντί να τη δούμε ως κύρια αιτία, είναι πιο χρήσιμο να τη θεωρήσουμε επιταχυντή διαρθρωτικών αλλαγών που είναι πιθανό να διαρκέσουν».
Η αποτυχία μεμονωμένων κρατών να διασφαλίσουν σταθερή, συμπεριληπτική και βιώσιμη ανάπτυξη έχει υπονομεύσει την αξιοπιστία των παραδοσιακών εργαλείων οικονομικής διαχείρισης.
Την ίδια ώρα, οι υπερβολικά αποδοτικές αλλά εύθραυστες παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού καθιστούν την παγκόσμια οικονομία ευάλωτη σε επιβράδυνση και πληθωριστικές πιέσεις.
Παράλληλα, η χρόνια δημοσιονομική απειθαρχία και η υπερβολική εξάρτηση από τις κεντρικές τράπεζες έχουν επαναφέρει στο προσκήνιο τους λεγόμενους «φύλακες των ομολόγων» — τους επενδυτές που τιμωρούν τις δημοσιονομικά απείθαρχες κυβερνήσεις.
Όπως προειδοποιεί ο El-Erian, οι πρόσφατες εξελίξεις είναι ηχηρή υπενθύμιση ότι οι διαρθρωτικές πιέσεις δεν είναι παροδικές και ενδέχεται να μην είναι πλέον εφικτό να αντιμετωπιστούν ακόμα και με τις πιο τολμηρές καινοτομίες.
Ο κίνδυνος είναι να μη δούμε επιστροφή σε μια κατάσταση που θεωρούσαμε «κανονική», αλλά να οδεύσουμε προς άγνωστα και δυνητικά δυσάρεστα οικονομικά εδάφη.
Η απάντηση, καταλήγει, δεν μπορεί να είναι η αναμονή.
Οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά και οι επενδυτές οφείλουν να αντιμετωπίσουν τη σημερινή συγκυρία ως ένα κάλεσμα για άμεσες διορθωτικές παρεμβάσεις σε εθνικό επίπεδο και καλύτερα συντονισμένες διεθνείς λύσεις στα κοινά προβλήματα.
www.bankingnews.gr
Παρότι τον τελευταίο καιρό έχει δοθεί έμφαση στη συχνά ακραία μεταβλητότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών, αυτό που απασχολεί εξίσου τον El-Erian είναι η ρευστότητα στο κυρίαρχο οικονομικό αφήγημα.
Όπως εξηγεί, η εμπιστοσύνη στον αμερικανικό οικονομικό εξαιρετισμό κορυφώθηκε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός τον Ιανουάριο, μόνο για να ακολουθήσει μια βίαιη μετατόπιση προς τη βαθιά απαισιοδοξία σχετικά με μια ενδεχόμενη ύφεση και τον κατακερματισμό της παγκόσμιας τάξης.
Σήμερα, η διάθεση φαίνεται να βρίσκεται σε μια συγκεχυμένη ενδιάμεση κατάσταση.
Οι αγορές αντανακλούν αυτές τις αλλαγές — τόσο ως προς το εύρος των κινήσεων όσο και σε επίπεδο ρήξεων με μακροχρόνιες ιστορικές συσχετίσεις.
Μόνο τους τελευταίους τρεις μήνες, ο δείκτης S&P υποχώρησε σχεδόν 20% από τα υψηλά του Φεβρουαρίου, για να ανακάμψει σχεδόν 14% τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες.
Ο δείκτης μεταβλητότητας VIX, γνωστός και ως «δείκτης φόβου», κατέγραψε έντονες διακυμάνσεις, ενώ οι αποδόσεις των 10ετών κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ κινήθηκαν εντός εύρους 0,80 ποσοστιαίων μονάδων.
Παράλληλα, η παραδοσιακή συσχέτιση ενός ισχυρού δολαρίου με χαμηλές αποδόσεις ομολόγων αντιστράφηκε — φαινόμενο που συνήθως υποδηλώνει αυξημένη αναζήτηση ασφαλών καταφυγίων σε περιόδους αναταραχής.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκάλεσε, τη δεύτερη εβδομάδα του Απριλίου, η απότομη πτώση της ρευστότητας σε ορισμένα τμήματα της αγοράς κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ — μια εξέλιξη που επισκίασε κάθε άλλη.
Για τον El-Erian, η αστάθεια της εμπορικής πολιτικής της Ουάσιγκτον αναγνωρίζεται ευρέως ως βασικός καταλύτης αυτών των εξελίξεων.
Η αμερικανική κυβέρνηση εναλλάσσει την εφαρμογή δασμών χωρίς ξεκάθαρη στρατηγική.
Εργαλείο αύξησης εσόδων
Είναι οι δασμοί εργαλείο αύξησης εσόδων και επαναπατρισμού παραγωγής, γεγονός που προϊδεάζει για μόνιμα υψηλούς συντελεστές;
Ή πρόκειται για μοχλό πίεσης ώστε να δημιουργηθεί ένα πιο δίκαιο διεθνές εμπορικό σύστημα — μια στρατηγική «κλιμάκωσης για αποκλιμάκωση»; Η ασάφεια αυτή τροφοδοτεί την αβεβαιότητα.
Η πολιτική αστάθεια συνδέεται, σύμφωνα με τον οικονομολόγο, και με την απότομη αλλαγή στο κυρίαρχο οικονομικό αφήγημα.
Η προηγούμενη πεποίθηση για διαρκή ανάπτυξη μέσω του αμερικανικού εξαιρετισμού αντικαταστάθηκε από φόβους ύφεσης και στασιμοπληθωρισμού.
Η εικόνα των ΗΠΑ ως ατμομηχανής της παγκόσμιας οικονομίας έχει επισκιαστεί από την αντίληψη μιας χώρας που πλέον σέρνεται πίσω.
Ακόμη και θεμελιώδεις βεβαιότητες —όπως ο ρόλος του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος— αμφισβητούνται.
«Μη με παρεξηγήσετε — η αστάθεια στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ έχει σίγουρα συμβάλει τόσο στη χρηματοοικονομική μεταβλητότητα όσο και στις εντυπωσιακές διακυμάνσεις του οικονομικού αφηγήματος», τονίζει ο El-Erian. «Όμως, αντί να τη δούμε ως κύρια αιτία, είναι πιο χρήσιμο να τη θεωρήσουμε επιταχυντή διαρθρωτικών αλλαγών που είναι πιθανό να διαρκέσουν».
Η αποτυχία μεμονωμένων κρατών να διασφαλίσουν σταθερή, συμπεριληπτική και βιώσιμη ανάπτυξη έχει υπονομεύσει την αξιοπιστία των παραδοσιακών εργαλείων οικονομικής διαχείρισης.
Την ίδια ώρα, οι υπερβολικά αποδοτικές αλλά εύθραυστες παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού καθιστούν την παγκόσμια οικονομία ευάλωτη σε επιβράδυνση και πληθωριστικές πιέσεις.
Παράλληλα, η χρόνια δημοσιονομική απειθαρχία και η υπερβολική εξάρτηση από τις κεντρικές τράπεζες έχουν επαναφέρει στο προσκήνιο τους λεγόμενους «φύλακες των ομολόγων» — τους επενδυτές που τιμωρούν τις δημοσιονομικά απείθαρχες κυβερνήσεις.
Όπως προειδοποιεί ο El-Erian, οι πρόσφατες εξελίξεις είναι ηχηρή υπενθύμιση ότι οι διαρθρωτικές πιέσεις δεν είναι παροδικές και ενδέχεται να μην είναι πλέον εφικτό να αντιμετωπιστούν ακόμα και με τις πιο τολμηρές καινοτομίες.
Ο κίνδυνος είναι να μη δούμε επιστροφή σε μια κατάσταση που θεωρούσαμε «κανονική», αλλά να οδεύσουμε προς άγνωστα και δυνητικά δυσάρεστα οικονομικά εδάφη.
Η απάντηση, καταλήγει, δεν μπορεί να είναι η αναμονή.
Οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά και οι επενδυτές οφείλουν να αντιμετωπίσουν τη σημερινή συγκυρία ως ένα κάλεσμα για άμεσες διορθωτικές παρεμβάσεις σε εθνικό επίπεδο και καλύτερα συντονισμένες διεθνείς λύσεις στα κοινά προβλήματα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών