Πετρέλαιο, χρυσός και... χάος στη Βενεζουέλα: Τι είναι το «δόγμα Μonroe», που ρισκάρει αναμέτρηση ΗΠΑ με Ρωσία, Κίνα στην Λατινική Αμερική

«Όταν έφυγα από την εξουσία, η Βενεζουέλα ήταν έτοιμη να καταρρεύσει.
Θα την είχαμε πάρει, θα είχαμε πάρει όλο αυτό το πετρέλαιο», είχε παραδεχθεί εύγλωττα ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump το 2023, ενώ αγωνιζόταν για μια δεύτερη θητεία στον Λευκό Οίκο και πλέον ηγείται της μεγαλύτερης στρατιωτικής μηχανής στην ιστορία. 
Σε μια εποχή όπου η Ουάσινγκτον ενεργεί απροκάλυπτα ως παγκόσμια αυτοκρατορία, το «Δόγμα Trump» για τη Λατινική Αμερική επαναφέρει μια ωμή πραγματικότητα: οι ΗΠΑ δεν θεωρούν πλέον απαραίτητο να δικαιολογούν τις επεμβάσεις τους με αναφορές σε “δημοκρατία” ή “ανθρώπινα δικαιώματα”, ενώ η επιρροή στις παγκόσμιες ενεργειακές ροές είναι κεντρικό στοιχείο της αμερικανικής στρατηγικής «full spectrum dominance».

Ένα νέο δόγμα ισχύος χωρίς προσχήματα

Το νέο δόγμα της Ουάσινγκτον είναι απλό: Υπάρχει μόνο ένας πραγματικός κυρίαρχος παγκοσμίως, και όλοι οι υπόλοιποι είναι υποτελείς.
Με αυτό το πρίσμα, η Βενεζουέλα — μια χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο και τεράστιο πλούτο σε χρυσό, κοβάλτιο, νικέλιο και βωξίτη — ΔΕΝ μπορεί, σύμφωνα με την αμερικανική στρατηγική, να παραμείνει ανεξάρτητη.
Ο έλεγχος των ενεργειακών πόρων ισοδυναμεί με παγκόσμια επιρροή.
Και η Βενεζουέλα, με την πολιτική του Hugo Chávez και του διαδόχου του Nicolás Maduro, τόλμησε να κάνει κάτι αδιανόητο για την Ουάσινγκτον: να εθνικοποιήσει το πετρέλαιο και να χρηματοδοτήσει κοινωνικά προγράμματα, αντί να παραδώσει τον πλούτο της σε πολυεθνικές.

Το βάθος της σύγκρουσης: Η Μπολιβαριανή Επανάσταση

Για να κατανοήσει κανείς την ένταση της τρέχουσας κρίσης, πρέπει να επιστρέψει στη Μπολιβαριανή Επανάσταση, το πολιτικό και κοινωνικό σχέδιο που εγκαινίασε ο Chávez από το 1999 και εφαρμόζεται έκτοτε και...
- προώθησε τη λατινοαμερικανική ολοκλήρωση μέσω του ALBA-TCP
- περιόρισε την αμερικανική επιρροή
- αναβάθμισε τη συνεργασία 
- με Κίνα (ολοκληρωμένη στρατηγική εταιρική σχέση),
- με Ρωσία (κύριο αμυντικό σύμμαχο),
- με Ιράν (αντι-ιμπεριαλιστική συμμαχία).
Όλους τους αντιπάλους των ΗΠΑ... Το αποκορύφωμα της «ανυπακοής» της 
Παράλληλα, κράτη όπως η Κολομβία, η Βραζιλία και το Μεξικό έχουν στηρίξει το Καράκας σε κρίσιμες στιγμές.
Επίσης, διαμόρφωσε νέους, αντιηγεμονικούς οργανισμούς όπως η CELAC
Για την Ουάσινγκτον, αυτή η πολιτική ανεξαρτησία δεν μπορούσε να γίνει ανεκτή.
Γι’ αυτό και οι ΗΠΑ επέβαλαν δεκάδες κύματα κυρώσεων, οικονομικό αποκλεισμό και πολλαπλές απόπειρες ανατροπής της κυβέρνησης Μαδούρο.

25 χρόνια... αποτυχημένης αλλαγής καθεστώτος

Η Μπολιβαριανή Επανάσταση δέχεται αδιάκοπη πίεση από τις ΗΠΑ εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα.
Το 2015, ο Barack Obama υπέγραψε ένα εκτελεστικό διάταγμα που χαρακτήριζε τη Βενεζουέλα «εξαιρετική απειλή» για την αμερικανική εθνική ασφάλεια — μια «νομική φαντασία», όπως το αποκάλεσε ο Jeffrey Sachs.
Παρά τις τιμωρητικές κυρώσεις που κατέστρεψαν την οικονομία, η Βενεζουέλα έχει αρχίσει να επιστρέφει σε ρυθμούς ανάπτυξης.
Αυτό ανάγκασε την Ουάσιγκτον να κλιμακώσει περαιτέρω.
Το AFP μιλά για «δραματική αύξηση της έντασης», ενώ η Reuters κατηγορεί το Καράκας πως «σχεδιάζει χάος» σε περίπτωση αμερικανικής επίθεσης.
Ο πρόεδρος Nicolás Maduro απαντά: η χώρα δεν πρόκειται να παραδοθεί.
Υπόσχεται «παρατεταμένη αντίσταση» και αντίποινα.

Από τον οικονομικό πόλεμο στο στρατιωτικό ρίσκο

Με την εκλογή Trump, το πλαίσιο έγινε ακόμη πιο επιθετικό, με αφορμή τα ναρκωτικά:
η CIA διεξάγει επιχειρήσεις που πλέον ανακοινώνονται σχεδόν επίσημα,
η Ουάσινγκτον μιλά για “στρατηγική ανάσχεση” της Βενεζουέλας,
και το Πεντάγωνο έχει αναπτύξει τεράστια στρατιωτική δύναμη στην Καραϊβική.
Στις 11 Νοεμβρίου, το μεγαλύτερο αεροπλανοφόρο στον κόσμο, το USS Gerald R. Ford, εισήλθε στην περιοχή συνοδευόμενο από αντιτορπιλικά, μαχητικά και drones — μια στρατιωτική ισχύς υπερβολικά μεγάλη για «καταπολέμηση ναρκωτικών», όπως ισχυρίζονται οι ΗΠΑ.
Την ίδια στιγμή, περισσότεροι από 15.000 Αμερικανοί στρατιώτες βρίσκονται σε ετοιμότητα.

Αυξανόμενες απώλειες από επιθέσεις των ΗΠΑ – Μηδενικά αποτελέσματα στα ναρκωτικά

Οι αμερικανικές επιθέσεις σε μικρά σκάφη που υποτίθεται ότι εμπλέκονται σε διακίνηση ναρκωτικών έχουν προκαλέσει πάνω από 75 θανάτους, από τη Βενεζουέλα έως το Μεξικό.
Και όμως, ούτε ένα γραμμάριο ναρκωτικών δεν έχει κατασχεθεί.
Αντίθετα, η Βενεζουέλα:
- έχει κατασχέσει 64 τόνους ναρκωτικών
- χωρίς να σκοτώσει κανέναν, όπως σημειώνει το Orinoco Tribune.
Η Maria Zakharova του ρωσικού ΥΠΕΞ σχολιάζει σκωπτικά:
«Αφού οι ΗΠΑ θυμήθηκαν ξαφνικά ότι τα ναρκωτικά είναι κακό, ίσως να κυνηγήσουν πρώτα τους εγκληματίες μέσα στην ίδια τους την ελίτ.»

Τεράστια αμερικανική ναυτική παρουσία στην Καραϊβική

Στις 11 Νοεμβρίου, το μεγαλύτερο αεροπλανοφόρο στον κόσμο, το USS Gerald R. Ford, κατέφθασε στην Καραϊβική μαζί με στρατιωτικό στολίσκο. Προηγουμένως είχαν ήδη αναπτυχθεί:
αντιτορπιλικά,
μαχητικά αεροσκάφη,
drones,
χιλιάδες στρατιώτες.
Η Washington Post σχολιάζει ότι το επίπεδο πυρός που συγκεντρώθηκε «φαίνεται υπερβολικό» για επιχειρήσεις κατά ναρκωτικών.
Η Βενεζουέλα βρίσκεται σε μέγιστο στρατιωτικό συναγερμό, ενώ:
εκατομμύρια πολίτες έχουν ενταχθεί στη λαϊκή πολιτοφυλακή,
έχουν γίνει δεκτές διεθνείς ταξιαρχίες, ο Maduro έχει κηρύξει κατάσταση «εξωτερικής ταραχής» με ειδικές εξουσίες.

Η αντιπολίτευση σε αποσύνθεση – Η κοινωνία συσπειρώνεται

Η ακροδεξιά αντιπολίτευση, που ανοιχτά καλεί σε εισβολή των ΗΠΑ, είναι πλέον πλήρως απομονωμένη — μόλις 3% των πολιτών υποστηρίζει τέτοιο αίτημα.
Η María Corina Machado έχει φτάσει στο σημείο να ισχυριστεί ότι ο Maduro «νόθευσε τις αμερικανικές εκλογές του 2020 κατά του Trump».
Ακόμη και το αντιπολιτευόμενο Caracas Chronicles τη χαρακτηρίζει «ασταθή».

Ακόμη και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ μιλούν για παρανομία

Η Washington Post παραδέχεται ότι η αμερικανική στρατηγική είναι «παράνομη».
Ειδικοί του ΟΗΕ προειδοποιούν ότι οι επιθέσεις σε πλοία στη θάλασσα συνιστούν «διεθνή εγκλήματα».
Ακόμα και Δημοκρατικοί στο Κογκρέσο βρίσκονται σε ανοιχτή σύγκρουση με τον Trump επειδή δεν ενημερώνονται και δεν βλέπουν τα πλήρη βίντεο των εξωδικαστικών δολοφονιών.
Παρά τις διαφωνίες, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί συμφωνούν σε ένα σημείο:
Θέλουν αλλαγή καθεστώτος στη Βενεζουέλα.
Διαφωνούν μόνο στο αν πρέπει να γίνει «νόμιμα».
Σύμφωνα με τους New York Times, οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης αναλύουν τους κινδύνους που εμπεριέχουν αυτές οι ενέργειες.
Παράλληλα, το Υπουργείο Δικαιοσύνης εξετάζει νομικές αιτιολογήσεις για τις στρατιωτικές αυτές επιλογές, με στόχο να δικαιολογηθεί η μονομερής δράση του προέδρου χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου για χρήση στρατιωτικής δύναμης.
Σύμφωνα με πηγές των Times, οι νομικές αιτιολογήσεις πιθανότατα θα βασίζονται στην κατηγορία ότι ο Maduro και ανώτεροι αξιωματούχοι συνεργάζονται με το Cartel de los Soles, το οποίο η κυβέρνηση Trump έχει χαρακτηριστεί ως «ναρκωτρομοκρατική» οργάνωση.
Υπό αυτή την αιτιολογία, το Υπουργείο Δικαιοσύνης θα μπορούσε να θεωρήσει τον Maduro δίκαιο στρατιωτικό στόχο, παρακάμπτοντας τις απαγορεύσεις των ΗΠΑ για τη δολοφονία ξένων ηγετών.

Σενάριο χάους και διάλυσης

Η Wall Street Journal θέτει εύλογα το ερώτημα: «Τι θα συμβεί αν αποσταθεροποιήσουν το καθεστώς αλλά δεν καταφέρουν να το ανατρέψουν;»
Η απάντηση, σύμφωνα με τους Medea Benjamin και Nicolas J. S. Davies, είναι ξεκάθαρη: χάος, αιματοχυσία και κόλαση, όπως συνέβη:
στο Ιράκ,
στη Σερβία,
στο Αφγανιστάν,
στην Αϊτή,
στη Λιβύη,
στη Συρία,
στην Υεμένη.

Μια Λατινική Αμερική βαθιά κατακερματισμένη

Σύμφωνα με το Foreign Policy, η Λατινική Αμερική ζει το μεγαλύτερο επίπεδο κατακερματισμού των τελευταίων 50 ετών:
η UNASUR έχει «διαλυθεί»,
η CELAC θεωρείται «ανίσχυρη»,
ο OAS ακύρωσε τη σύνοδό του.
Το Responsible Statecraft σημειώνει ότι η περιφερειακή συνοχή βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο δεκαετιών, καθώς οι ΗΠΑ αντικαθιστούν τις περιφερειακές συμμαχίες με διμερείς συμφωνίες υπό την ηγεμονία τους.
Άρα, το πεδιο πρόσφορο για μια στρατηγική «χάους και διάλυσης» από τον Trump.

Το συμπέρασμα: Το «Δόγμα Donroe» του Trump απέναντι στο όραμα της ειρήνης

Αυτό είναι το νέο δόγμα Trump, αποτελεί μια στρατηγική ανοιχτής επιθετικότητας και ελέγχου στη Λατινική Αμερική, όπου η Βενεζουέλα λειτουργεί ως σύμβολο αντίστασης.
Ο ίδιος φέρεται να είναι λιγότερο ενθουσιασμένος για μια κλιμάκωση, καθώς φοβάται δύο πράγματα: Τον κίνδυνο για τις ζωές Αμερικανών στρατιωτών και τον φόβο αποτυχίας, η οποία θα ήταν ταπεινωτική.
Η ρητορική του για τη Βενεζουέλα έχει μεταβληθεί τις τελευταίες εβδομάδες - από το να υπονοεί τον Οκτώβριο ότι η στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ θα μπορούσε να εξελιχθεί από την εξόντωση φερόμενων εμπόρων ναρκωτικών σε σκάφη, σε πλήγματα σε στόχους στη ξηρά, μέχρι την δήλωσή του αυτή την εβδομάδα σε συνέντευξή του στο 60 Minutes, ότι αμφιβάλλει για το αν οι ΗΠΑ βαδίζουν προς πόλεμο με τη Βενεζουέλα.
«Αμφιβάλλω», δήλωσε χαρακτηριστικά.
«Δεν το νομίζω, αλλά μας έχουν αντιμετωπίσει πολύ άσχημα, όχι μόνο στα ναρκωτικά — έχουν ρίξει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στη χώρα μας, που δεν θέλαμε».

Εναλλακτικές - Εντός και εκτός

Εντός...
...μια εναλλακτική πρόταση, θα εκφραζόταν μέσω:
της CELAC και της «Ζώνης Ειρήνης»,
του ALBA-TCP ως μοντέλου ανάπτυξης αμοιβαίου οφέλους, παραμένει το αντίβαρο στην αυτοκρατορική στρατηγική της Ουάσιγκτον.
Συσπείρωση των κρατών: Τόσο ο πρόεδρος της Κολομβίας όσο και ο πρώην πρόεδρος της Βολιβίας τόνισε σε ανακοίνωσή του πως όλα τα κράτη θα στοιχηθούν δίπλα στην Βενεζουέλα αν χρειαστεί. 

Εκτός... Ρωσία
Η Ρωσία, παρακολουθεί στενά την κατάσταση στη Βενεζουέλα, η οποία διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα αργού πετρελαίου στον κόσμο και είναι πάνω από διπλάσια σε μέγεθος από το Ιράκ.
Ο Maduro φέρεται να έχει ζητήσει στρατιωτική βοήθεια από τη Μόσχα.
Δεν είναι σαφές εάν η Ρωσία — η οποία ήδη έχει αρκετά μέτωπα με τον πόλεμο στην Ουκρανία — σκοπεύει να ενισχύσει τις άμυνες της Βενεζουέλας.
Η προμήθεια όπλων σε μια χώρα εντός της σφαίρας επιρροής των ΗΠΑ θα μπορούσε να αποτελέσει αντίβαρο στην εμπλοκή της Δύσης στην Ουκρανία.

Εκτός... και Κίνα
Η Κίνα και η Βενεζουέλα εγκαινίασαν νέα απευθείας θαλάσσια εμπορική γραμμή, που συνδέει το λιμάνι Tianjin με τα κύρια λιμάνια της Βενεζουέλας στην Καραϊβική.
Η απευθείας εμπορική γραμμή μεταξύ Tianjin και των λιμανιών της Βενεζουέλας δεν είναι απλώς μια οικονομική συμφωνία: σε μια στιγμή όπου η Ουάσινγκτον —και συγκεκριμένα ο πρόεδρος Donald Trump— επαναφέρει στο τραπέζι το ενδεχόμενο στρατιωτικής επέμβασης στη χώρα με πρόσχημα την “αποκατάσταση της δημοκρατίας”, η νέα γραμμή Κίνας–Βενεζουέλας δεν εξυπηρετεί μόνο το εμπόριο, αλλά επαναχαράζει σφαίρες επιρροής.
Η Κίνα μέσω της θαλάσσιας συνεργασίας δημιουργεί όχι μόνο εμπορικούς δεσμούς, αλλά και ένα δίχτυ στρατηγικής προστασίας γύρω από έναν από τους στενότερους συμμάχους της στη Λατινική Αμερική.
Η νέα διαδρομή μειώνει κόστος και χρόνο μεταφοράς, επιτρέποντας στη Βενεζουέλα να εξασφαλίζει κρίσιμες εισαγωγές και να εξάγει πετρέλαιο, μεταλλεύματα και τρόφιμα με λιγότερη εξάρτηση από τα δίκτυα που ελέγχουν οι ΗΠΑ.
Άλλωστε η Κίνα, χρειάζεται ενεργειακή ασφάλεια — και η Βενεζουέλα διαθέτει από τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου παγκοσμίως, οπότε η συμφωνία λειτουργεί σαν μήνυμα:
«Αν η Ουάσινγκτον κινηθεί επιθετικά, θα συγκρουστεί με τα κινεζικά συμφέροντα».

www.bankingnews.gr