Η μελέτη γονιδιωμάτων από σκελετικά λείψανα γατών σε Ασία, Ευρώπη και Μέση Ανατολή έδειξε ότι πολλά από τα παλαιά δείγματα που ταξινομούνταν ως «οικόσιτα» ήταν στην πραγματικότητα άγριες γάτες που ζούσαν κοντά στους ανθρώπους χωρίς να έχουν εξημερωθεί
Για πολλά χρόνια οι ερευνητές πίστευαν ότι η ιστορία εξημέρωσης της γάτας άρχισε πριν από περίπου 9.500 χρόνια στην Ανατολική Μεσόγειο, όταν οι πρώτοι αγρότες χρειάζονταν σύμμαχους ενάντια στα τρωκτικά. Η περίφημη ταφή ανθρώπου-γάτας στην Κύπρο είχε θεωρηθεί μάλιστα κομβική ένδειξη αυτής της στενής σχέσης.
Ωστόσο, νέες γενετικές αναλύσεις αλλάζουν εντυπωσιακά το σκηνικό.
Τι αποκαλύπτει το αρχαίο DNA
Η μελέτη γονιδιωμάτων από σκελετικά λείψανα γατών σε Ασία, Ευρώπη και Μέση Ανατολή έδειξε ότι πολλά από τα παλαιά δείγματα που ταξινομούνταν ως «οικόσιτα» ήταν στην πραγματικότητα άγριες γάτες που ζούσαν κοντά στους ανθρώπους χωρίς να έχουν εξημερωθεί. Η συνύπαρξη δεν σήμαινε και εξημέρωση — τουλάχιστον όχι ακόμη.
Η Βόρεια Αφρική στο προσκήνιο
Μια εκτεταμένη γενετική μελέτη 87 αρχαίων και σύγχρονων γατών αποκάλυψε ότι η Felis catus κατάγεται τελικά από τη Βόρεια Αφρική, με άμεσο πρόγονο την αφρικανική αγριόγατα Felis lybica lybica. Από εκεί, και με καταλύτη την εξάπλωση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας πριν από περίπου 2.000 χρόνια, οι γάτες διαδόθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη και βαθμιαία εξελίχθηκαν στους σημερινούς οικόσιτους πληθυσμούς.
Μια απρόσμενη ιστορία από την Κίνα
Παράλληλα, αρχαιολογικά ευρήματα από την Κίνα προσφέρουν μια δεύτερη, λιγότερο γνωστή εκδοχή. Πριν από 5.400 χρόνια, πολύ πριν εμφανιστούν εκεί οι οικόσιτες γάτες, οι άνθρωποι συμβίωναν με ένα διαφορετικό είδος: τη γάτα λεοπάρδαλη Prionailurus bengalensis. Η σχέση τους ήταν ωφελιμιστική — οι γάτες κυνηγούσαν τρωκτικά, οι άνθρωποι διατηρούσαν προστατευμένες τις σοδειές τους. Όμως το είδος αυτό δεν εξημερώθηκε ποτέ.
Οι γάτες λεοπάρδαλης παρέμειναν άγριες και επιφυλακτικές. Επιπλέον, κυνηγούσαν όχι μόνο παράσιτα αλλά και πουλερικά, κερδίζοντας στην Κίνα το παρατσούκλι «τίγρη που πιάνει κοτόπουλα». Με την αλλαγή των συστημάτων εκτροφής μετά τη δυναστεία Χαν, οι συγκρούσεις με τους ανθρώπους αυξήθηκαν, καθιστώντας την εξημέρωση αδύνατη.
Ένα παζλ που αρχίζει να ξεκαθαρίζει
Χάρη στο αρχαίο DNA, η ιστορία των οικόσιτων γατών μοιάζει πλέον λιγότερο με μια ευθεία γραμμή και περισσότερο με ένα πολύπλοκο δίκτυο αλληλεπιδράσεων ανθρώπου–αιλουροειδών σε διάφορες περιοχές. Όμως το συμπέρασμα είναι σαφές: η γάτα που γνωρίζουμε σήμερα έχει τις ρίζες της στη Βόρεια Αφρική, και η πορεία της δίπλα στους ανθρώπους ήταν μια μακρά, αργή και απολύτως… γατίσια διαδικασία.
www.bankingnews.gr
Ωστόσο, νέες γενετικές αναλύσεις αλλάζουν εντυπωσιακά το σκηνικό.
Τι αποκαλύπτει το αρχαίο DNA
Η μελέτη γονιδιωμάτων από σκελετικά λείψανα γατών σε Ασία, Ευρώπη και Μέση Ανατολή έδειξε ότι πολλά από τα παλαιά δείγματα που ταξινομούνταν ως «οικόσιτα» ήταν στην πραγματικότητα άγριες γάτες που ζούσαν κοντά στους ανθρώπους χωρίς να έχουν εξημερωθεί. Η συνύπαρξη δεν σήμαινε και εξημέρωση — τουλάχιστον όχι ακόμη.
Η Βόρεια Αφρική στο προσκήνιο
Μια εκτεταμένη γενετική μελέτη 87 αρχαίων και σύγχρονων γατών αποκάλυψε ότι η Felis catus κατάγεται τελικά από τη Βόρεια Αφρική, με άμεσο πρόγονο την αφρικανική αγριόγατα Felis lybica lybica. Από εκεί, και με καταλύτη την εξάπλωση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας πριν από περίπου 2.000 χρόνια, οι γάτες διαδόθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη και βαθμιαία εξελίχθηκαν στους σημερινούς οικόσιτους πληθυσμούς.
Μια απρόσμενη ιστορία από την Κίνα
Παράλληλα, αρχαιολογικά ευρήματα από την Κίνα προσφέρουν μια δεύτερη, λιγότερο γνωστή εκδοχή. Πριν από 5.400 χρόνια, πολύ πριν εμφανιστούν εκεί οι οικόσιτες γάτες, οι άνθρωποι συμβίωναν με ένα διαφορετικό είδος: τη γάτα λεοπάρδαλη Prionailurus bengalensis. Η σχέση τους ήταν ωφελιμιστική — οι γάτες κυνηγούσαν τρωκτικά, οι άνθρωποι διατηρούσαν προστατευμένες τις σοδειές τους. Όμως το είδος αυτό δεν εξημερώθηκε ποτέ.
Οι γάτες λεοπάρδαλης παρέμειναν άγριες και επιφυλακτικές. Επιπλέον, κυνηγούσαν όχι μόνο παράσιτα αλλά και πουλερικά, κερδίζοντας στην Κίνα το παρατσούκλι «τίγρη που πιάνει κοτόπουλα». Με την αλλαγή των συστημάτων εκτροφής μετά τη δυναστεία Χαν, οι συγκρούσεις με τους ανθρώπους αυξήθηκαν, καθιστώντας την εξημέρωση αδύνατη.
Ένα παζλ που αρχίζει να ξεκαθαρίζει
Χάρη στο αρχαίο DNA, η ιστορία των οικόσιτων γατών μοιάζει πλέον λιγότερο με μια ευθεία γραμμή και περισσότερο με ένα πολύπλοκο δίκτυο αλληλεπιδράσεων ανθρώπου–αιλουροειδών σε διάφορες περιοχές. Όμως το συμπέρασμα είναι σαφές: η γάτα που γνωρίζουμε σήμερα έχει τις ρίζες της στη Βόρεια Αφρική, και η πορεία της δίπλα στους ανθρώπους ήταν μια μακρά, αργή και απολύτως… γατίσια διαδικασία.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών