Κάθε χώρα λειτουργεί με μοντέλα που καταρρέουν, χωρίς όμως οι υπεύθυνοι να αντιλαμβάνονται ότι οι υποκείμενες παραδοχές αυτών των μοντέλων δεν ανταποκρίνονται πλέον στην πραγματικότητα
Ένα πρόσφατο άρθρο περιγράφει την κατάρρευση του κυρίαρχου γεωπολιτικού μοντέλου του «ανερχόμενοι μεγαλοδύναμοι δημιουργούν συγκρούσεις»: The Stagnant Order and the End of Rising Powers (Foreign Affairs, paywalled).
Η βασική ιδέα είναι ότι οι θεμελιώδεις παράγοντες των «ανερχόμενων δυνάμεων»—δημογραφία και αύξηση παραγωγικότητας—δεν υποστηρίζουν πλέον τη μεγαλομανία της παγκόσμιας κυριαρχίας.
Αντίθετα, η δημογραφία έχει ήδη καταστεί ένα βαρίδι για όλες τις υπάρχουσες δυνάμεις και παρά τις ατελείωτες διακηρύξεις ότι η τεχνολογία θα ενισχύσει την παραγωγικότητα, η πραγματικότητα είναι ότι η αύξηση της παραγωγικότητας έχει «παγώσει» για δεκαετίες. Η «ανάπτυξη» είναι πλέον αποτέλεσμα της επέκτασης του χρέους, όχι της αύξησης της παραγωγικότητας.
Αυτό το δυναμικό δεν περιορίζεται μόνο σε γεωπολιτικά μοντέλα: όλα τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται για την εξήγηση και τον έλεγχο του κόσμου καταρρέουν.
Οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, όλα καταρρέουν επειδή είναι κατασκευές που συγκροτήθηκαν σε εποχές που δεν αντιστοιχούν στην παρούσα πραγματικότητα.
Εγγενείς αδυναμίες
Τα μοντέλα καταρρέουν λόγω δύο περιορισμών που χαρακτηρίζουν όλα τα μοντέλα:
- Όλα τα μοντέλα είναι αυτοαναφορικά: Εκπαιδεύονται (δηλαδή παράγουν ανάλυση) με βάση έναν περιορισμένο φάσμα μετρικών που θεωρούνται ικανές να συνοψίσουν τον εξαιρετικά πολύπλοκο «πραγματικό κόσμο».
Το μοντέλο είναι τυφλό στο δικό του αυτοαναφορικό feedback loop και στους περιορισμούς των μετρικών που χρησιμοποιεί για να παράξει τα αποτελέσματά του.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η αυτοαναφορά παραμορφώνει τα αποτελέσματα, με την ανάλυση και τις αποφάσεις που βασίζονται σε αυτή να καταλήγουν σε μια «φαντασίωση»: το μοντέλο παράγει αποτελέσματα για το πώς λειτουργεί ο κόσμος, τα οποία έχουν απομακρυνθεί τόσο από την αυθεντική κατανόηση που τελικά πρόκειται για ψευδαισθήσεις, οι οποίες θεωρούνται «πραγματικές» από εκείνους που ελέγχουν το μοντέλο.
- Οι μετρήσεις που χρησιμοποιούνται αφήνουν εκτός τεράστιες πτυχές της πραγματικότητας: Ωστόσο, αυτό που λείπει δεν είναι ρητά αναγνωρισμένο, καθώς βασίζεται σε όσα θεωρούνται «γνωστά». Αυτές οι υποθέσεις αποτελούν κρυμμένα όρια του μοντέλου, καθώς εμείς διαχειριζόμαστε μόνο ό,τι μετράμε.
Η κατάρρευση των κυρίαρχων μοντέλων είναι εμφανής παντού, αλλά ίσως πιο επώδυνα στην οικονομία, η οποία έχει εξελιχθεί στο κυρίαρχο μοντέλο για το πώς λειτουργεί ο κόσμος λόγω της κυριαρχίας των στατιστικών μοντέλων χρηματοδότησης και των πολιτικών που αυτά παράγουν.
«Συστημική αδικία»
Όλα τα υπάρχοντα οικονομικά μοντέλα είναι προϊόντα περασμένων εποχών.
Τα οικονομικά μοντέλα του 19ου αιώνα—όλα βασισμένα στην υποκειμενική παραδοχή ότι οι πόροι ήταν ατελείωτοι—τροποποιήθηκαν στη δεκαετία του 1930 σε Κεϋνσιανές φαντασιώσεις που εξακολουθούν να βασίζονται σε ατελείωτους πόρους: ας πληρώσουμε τους ανθρώπους με φρέσκο τυπωμένο «χρήμα» για να σκάβουν τρύπες και να τις γεμίζουν.
Αυτό υποθέτει ατελείωτους πόρους για να ξοδευτούν σε σκάψιμο και γέμισμα τρυπών, σα να είναι αυτό παραγωγική χρήση της εργασίας και των πόρων.
Αυτή η φαντασίωση εξακολουθεί να είναι το κυρίαρχο παράδειγμα: οι πόροι είναι ατελείωτοι επειδή είμαστε έξυπνοι και πάντα θα υπάρχει υποκατάστατο για οτιδήποτε εξαντλείται, οπότε η «λύση» είναι να τυπώσουμε «χρήμα» για να πληρώσουμε τους ανθρώπους να σκάβουν τρύπες και να τις γεμίζουν.
Το «πρόβλημα» είναι η «ανάπτυξη» της κατανάλωσης, οπότε αν «λύσουμε» αυτό το πρόβλημα ενισχύοντας την κατανάλωση με οποιοδήποτε μέσο, εισερχόμαστε σε μια «Ουτοπία του Ποντικιού», έναν τεχνητό κόσμο ατελείωτης αφθονίας.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι όλα τα μοντέλα έχουν εγγενή όρια και καταλήγουν να δημιουργούν ψευδαισθήσεις, αλλά εκείνοι που ελέγχουν τα μοντέλα εξαρτώνται από αυτά για να διατηρήσουν την εξουσία τους, και έτσι είναι τυφλοί στην αποτυχία του μοντέλου τους να παρακολουθήσει τον πραγματικό κόσμο και να παράγει αυθεντική κατανόηση.
Οπότε μας λένε ότι όλα είναι καλά γιατί το ΑΕΠ και η χρηματιστηριακή αγορά αυξάνονται, και αφού έχουμε πολλά φυσικά αέρια για να τροφοδοτήσουμε τα κέντρα δεδομένων AI, μπαίνουμε σε μια «Ουτοπία του Ποντικιού» ατελείωτης αφθονίας.
Το γεγονός ότι όλα αυτά είναι φαντασιώσεις χάνεται για εκείνους που κρατιούνται από τα καταρρέοντα μοντέλα ως μέσα για να διατηρήσουν την εξουσία τους.
Ότι οι φαντασιώσεις είναι βιώσιμες
Ότι οι κάτοικοι της «Ουτοπίας του Ποντικιού» δεν επικεντρώνονται στο πώς το φυσικό αέριο και η τεχνητή νοημοσύνη θα κάνουν την Ουτοπία ακόμη πιο ουτοπική, χάνεται στη τρέχουσα κατάρρευση των μοντέλων: οι αντικοινωνικές συμπεριφορές επιταχύνονται λόγω της τεχνητής φύσης και της εκμεταλλευτικής δομής της «Ουτοπίας του Ποντικιού», αλλά αυτές οι πραγματικότητες δεν μετριούνται και έτσι δεν υπάρχουν στις ψευδαισθήσεις των μοντέλων.
Όλα τα κυρίαρχα μοντέλα καταρρέουν ταυτόχρονα, και καμία χώρα δεν είναι αθώα από τις συνέπειες, καθώς κάθε χώρα λειτουργεί με μοντέλα που καταρρέουν χωρίς εκείνοι που ελέγχουν τα μοντέλα να κατανοούν ότι οι υποκείμενες παραδοχές τους δεν ανταποκρίνονται πλέον στην πραγματικότητα.
www.bankingnews.gr
Η βασική ιδέα είναι ότι οι θεμελιώδεις παράγοντες των «ανερχόμενων δυνάμεων»—δημογραφία και αύξηση παραγωγικότητας—δεν υποστηρίζουν πλέον τη μεγαλομανία της παγκόσμιας κυριαρχίας.
Αντίθετα, η δημογραφία έχει ήδη καταστεί ένα βαρίδι για όλες τις υπάρχουσες δυνάμεις και παρά τις ατελείωτες διακηρύξεις ότι η τεχνολογία θα ενισχύσει την παραγωγικότητα, η πραγματικότητα είναι ότι η αύξηση της παραγωγικότητας έχει «παγώσει» για δεκαετίες. Η «ανάπτυξη» είναι πλέον αποτέλεσμα της επέκτασης του χρέους, όχι της αύξησης της παραγωγικότητας.
Αυτό το δυναμικό δεν περιορίζεται μόνο σε γεωπολιτικά μοντέλα: όλα τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται για την εξήγηση και τον έλεγχο του κόσμου καταρρέουν.
Οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, όλα καταρρέουν επειδή είναι κατασκευές που συγκροτήθηκαν σε εποχές που δεν αντιστοιχούν στην παρούσα πραγματικότητα.
Εγγενείς αδυναμίες
Τα μοντέλα καταρρέουν λόγω δύο περιορισμών που χαρακτηρίζουν όλα τα μοντέλα:
- Όλα τα μοντέλα είναι αυτοαναφορικά: Εκπαιδεύονται (δηλαδή παράγουν ανάλυση) με βάση έναν περιορισμένο φάσμα μετρικών που θεωρούνται ικανές να συνοψίσουν τον εξαιρετικά πολύπλοκο «πραγματικό κόσμο».
Το μοντέλο είναι τυφλό στο δικό του αυτοαναφορικό feedback loop και στους περιορισμούς των μετρικών που χρησιμοποιεί για να παράξει τα αποτελέσματά του.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η αυτοαναφορά παραμορφώνει τα αποτελέσματα, με την ανάλυση και τις αποφάσεις που βασίζονται σε αυτή να καταλήγουν σε μια «φαντασίωση»: το μοντέλο παράγει αποτελέσματα για το πώς λειτουργεί ο κόσμος, τα οποία έχουν απομακρυνθεί τόσο από την αυθεντική κατανόηση που τελικά πρόκειται για ψευδαισθήσεις, οι οποίες θεωρούνται «πραγματικές» από εκείνους που ελέγχουν το μοντέλο.
- Οι μετρήσεις που χρησιμοποιούνται αφήνουν εκτός τεράστιες πτυχές της πραγματικότητας: Ωστόσο, αυτό που λείπει δεν είναι ρητά αναγνωρισμένο, καθώς βασίζεται σε όσα θεωρούνται «γνωστά». Αυτές οι υποθέσεις αποτελούν κρυμμένα όρια του μοντέλου, καθώς εμείς διαχειριζόμαστε μόνο ό,τι μετράμε.
Η κατάρρευση των κυρίαρχων μοντέλων είναι εμφανής παντού, αλλά ίσως πιο επώδυνα στην οικονομία, η οποία έχει εξελιχθεί στο κυρίαρχο μοντέλο για το πώς λειτουργεί ο κόσμος λόγω της κυριαρχίας των στατιστικών μοντέλων χρηματοδότησης και των πολιτικών που αυτά παράγουν.
«Συστημική αδικία»
Όλα τα υπάρχοντα οικονομικά μοντέλα είναι προϊόντα περασμένων εποχών.
Τα οικονομικά μοντέλα του 19ου αιώνα—όλα βασισμένα στην υποκειμενική παραδοχή ότι οι πόροι ήταν ατελείωτοι—τροποποιήθηκαν στη δεκαετία του 1930 σε Κεϋνσιανές φαντασιώσεις που εξακολουθούν να βασίζονται σε ατελείωτους πόρους: ας πληρώσουμε τους ανθρώπους με φρέσκο τυπωμένο «χρήμα» για να σκάβουν τρύπες και να τις γεμίζουν.
Αυτό υποθέτει ατελείωτους πόρους για να ξοδευτούν σε σκάψιμο και γέμισμα τρυπών, σα να είναι αυτό παραγωγική χρήση της εργασίας και των πόρων.
Αυτή η φαντασίωση εξακολουθεί να είναι το κυρίαρχο παράδειγμα: οι πόροι είναι ατελείωτοι επειδή είμαστε έξυπνοι και πάντα θα υπάρχει υποκατάστατο για οτιδήποτε εξαντλείται, οπότε η «λύση» είναι να τυπώσουμε «χρήμα» για να πληρώσουμε τους ανθρώπους να σκάβουν τρύπες και να τις γεμίζουν.
Το «πρόβλημα» είναι η «ανάπτυξη» της κατανάλωσης, οπότε αν «λύσουμε» αυτό το πρόβλημα ενισχύοντας την κατανάλωση με οποιοδήποτε μέσο, εισερχόμαστε σε μια «Ουτοπία του Ποντικιού», έναν τεχνητό κόσμο ατελείωτης αφθονίας.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι όλα τα μοντέλα έχουν εγγενή όρια και καταλήγουν να δημιουργούν ψευδαισθήσεις, αλλά εκείνοι που ελέγχουν τα μοντέλα εξαρτώνται από αυτά για να διατηρήσουν την εξουσία τους, και έτσι είναι τυφλοί στην αποτυχία του μοντέλου τους να παρακολουθήσει τον πραγματικό κόσμο και να παράγει αυθεντική κατανόηση.
Οπότε μας λένε ότι όλα είναι καλά γιατί το ΑΕΠ και η χρηματιστηριακή αγορά αυξάνονται, και αφού έχουμε πολλά φυσικά αέρια για να τροφοδοτήσουμε τα κέντρα δεδομένων AI, μπαίνουμε σε μια «Ουτοπία του Ποντικιού» ατελείωτης αφθονίας.
Το γεγονός ότι όλα αυτά είναι φαντασιώσεις χάνεται για εκείνους που κρατιούνται από τα καταρρέοντα μοντέλα ως μέσα για να διατηρήσουν την εξουσία τους.
Ότι οι φαντασιώσεις είναι βιώσιμες
Ότι οι κάτοικοι της «Ουτοπίας του Ποντικιού» δεν επικεντρώνονται στο πώς το φυσικό αέριο και η τεχνητή νοημοσύνη θα κάνουν την Ουτοπία ακόμη πιο ουτοπική, χάνεται στη τρέχουσα κατάρρευση των μοντέλων: οι αντικοινωνικές συμπεριφορές επιταχύνονται λόγω της τεχνητής φύσης και της εκμεταλλευτικής δομής της «Ουτοπίας του Ποντικιού», αλλά αυτές οι πραγματικότητες δεν μετριούνται και έτσι δεν υπάρχουν στις ψευδαισθήσεις των μοντέλων.
Όλα τα κυρίαρχα μοντέλα καταρρέουν ταυτόχρονα, και καμία χώρα δεν είναι αθώα από τις συνέπειες, καθώς κάθε χώρα λειτουργεί με μοντέλα που καταρρέουν χωρίς εκείνοι που ελέγχουν τα μοντέλα να κατανοούν ότι οι υποκείμενες παραδοχές τους δεν ανταποκρίνονται πλέον στην πραγματικότητα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών