Αυτό το ναρκοκράτος οι ΗΠΑ δεν το ενοχλούν προφανώς επειδή δεν έχει πετρέλαιο όπως η Βενεζουέλα
Στις 26 Νοεμβρίου 2025, στρατιώτες της προεδρικής Φρουράς κατέλαβαν την εξουσία σε ακόμη μία χώρα της Δυτικής Αφρικής.
Αυτή τη φορά, το πραξικόπημα σημειώθηκε στη Γουινέα-Μπισάου – ένα μικρό κράτος στις ακτές του Ατλαντικού, περισσότερο γνωστό διεθνώς όχι για τη γεωπολιτική του βαρύτητα, αλλά ως το πρώτο «κράτος-ναρκωτικών» (narco-state) της περιοχής.
Το γεγονός ότι το πραξικόπημα πέρασε σχεδόν απαρατήρητο από έναν Λευκό Οίκο που διακηρύσσει ότι δίνει απόλυτη προτεραιότητα στην καταπολέμηση των διεθνών καρτέλ ναρκωτικών, μόνο παράδοξο δεν είναι.
Αντιθέτως, αποκαλύπτει τις βαθιές αντιφάσεις της δυτικής πολιτικής στη Δυτική Αφρική, αλλά και τη χρόνια αδιαφορία απέναντι σε μια χώρα-κλειδί για το παγκόσμιο εμπόριο κοκαΐνης.
Πραξικόπημα «ακριβείας» πριν τις εκλογές
Ο πρόεδρος της χώρας, Umaro Sissoco Embaló, ανατράπηκε λίγες μόλις ώρες πριν από την επίσημη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των προεδρικών εκλογών, οι οποίες είχαν καθυστερήσει επί μακρόν.
Ο Embaló επεδίωκε δεύτερη θητεία, όμως τόσο ο ίδιος όσο και ο βασικός του αντίπαλος, Fernando Dias Da Costa, είχαν ήδη αυτοανακηρυχθεί νικητές, ανεβάζοντας επικίνδυνα την πολιτική ένταση σε μια χώρα μόλις 2,3 εκατομμυρίων κατοίκων.
Οι πραξικοπηματίες έσπευσαν να αναστείλουν το Σύνταγμα και να ακυρώσουν τις εκλογές, προκαλώντας έντονες υποψίες ότι επρόκειτο για ένα «σκηνοθετημένο πραξικόπημα», ενδεχομένως με την ανοχή – ή και τη συμμετοχή – του ίδιου του απερχόμενου προέδρου, προκειμένου να αποφύγει την ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας.
Μια χώρα με ιστορικό αποσταθεροποίησης
Από την ανεξαρτησία της το 1974 από την Πορτογαλία, η Γουινέα-Μπισάου έχει υποστεί εννέα πραξικοπήματα, γεγονός που την καθιστά ένα από τα πιο εύθραυστα κράτη της Δυτικής Αφρικής.
Η πολιτική αστάθεια δεν είναι εξαίρεση αλλά κανονικότητα.
Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλα πρόσφατα πραξικοπήματα στην ευρύτερη «ζώνη πραξικοπημάτων» της Αφρικής – τα οποία συχνά έχουν εθνικιστικό ή αντιδυτικό χαρακτήρα – το πραξικόπημα της 26ης Νοεμβρίου φαίνεται να έχει διαφορετικά κίνητρα.
Στην πρώτη τους ανακοίνωση, οι πραξικοπηματίες δήλωσαν ότι ενήργησαν για να αποτρέψουν σχέδιο αποσταθεροποίησης της χώρας από «εθνικιστές πολιτικούς σε συνεργασία με γνωστό βαρόνο ναρκωτικών και εγχώριους και ξένους παράγοντες».
Όταν η πολιτική και η κοκαΐνη γίνονται ένα
Η δήλωση αυτή μόνο έκπληξη δεν προκαλεί.
Σύμφωνα με την ελβετική οργάνωση Global Initiative Against Transnational Organized Crime (GI-TOC), η πολιτική και η κοκαΐνη στη Γουινέα-Μπισάου είναι άρρηκτα συνδεδεμένες εδώ και δεκαετίες.
Κάθε πολιτική αναταραχή προκαλεί κραδασμούς στο εμπόριο ναρκωτικών – και το αντίστροφο.
Ήδη από το 2012, ο τότε αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, στρατηγός Antonio Indjai, κατέλαβε την εξουσία σε πραξικόπημα που συνδέθηκε άμεσα με τα καρτέλ κοκαΐνης.
Το 2022, μια ακόμη απόπειρα ανατροπής του Embaló συνοδεύτηκε από παρόμοιες καταγγελίες.
Η Γουινέα-Μπισάου ως κόμβος του παγκόσμιου εμπορίου κοκαΐνης
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, καρτέλ από τη Νότια Αμερική – κυρίως την Κολομβία – μετέτρεψαν τη Γουινέα-Μπισάου σε βασικό ενδιάμεσο σταθμό για τη μεταφορά κοκαΐνης προς την Ευρώπη.
Η επιλογή δεν ήταν τυχαία.
Το αρχιπέλαγος των Μπιζαγκός, με τα 88 νησιά του, προσφέρει ιδανικές συνθήκες για αποθήκευση και επαναφόρτωση ναρκωτικών, μακριά από τον αυστηρό έλεγχο του αμερικανικού ναυτικού στον Ατλαντικό.
Εκτιμάται ότι 2 έως 3 τόνοι κοκαΐνης – αξίας περίπου 246 εκατομμυρίων δολαρίων – περνούν κάθε μήνα από τη χώρα, ποσό που υπερβαίνει τον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό της.
Στην Ευρώπη, η ίδια κοκαΐνη πωλείται έως και 82.000 δολάρια το κιλό σε πόλεις όπως το Βερολίνο, το Παρίσι και το Λονδίνο.
Χλιδή για λίγους, φτώχεια για τους πολλούς
Οι Κολομβιανοί βαρόνοι ναρκωτικών είναι συχνά ορατοί στους κοινωνικούς κύκλους της πρωτεύουσας Μπισάου, με πολυτελή αυτοκίνητα και επαύλεις.
Την ίδια στιγμή, η χώρα έχει ΑΕΠ κατά κεφαλήν μόλις 494 δολάρια, ενώ πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Η κοκαΐνη προσφέρει μεν εργασία σε απογοητευμένους νέους, όμως τα πραγματικά κέρδη καταλήγουν στην πολιτική και στρατιωτική ελίτ, η οποία εξασφαλίζει ότι τα φορτία θα περνούν με «αποδεκτό ρίσκο».
Από τη Λατινική Αμερική στο Sahel - Ο κύκλος της βίας
Η σημασία της Γουινέα-Μπισάου δεν περιορίζεται στην Ευρώπη.
Τα έσοδα από τα ναρκωτικά έχουν χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση ανταρτικών και τρομοκρατικών οργανώσεων.
Το 2013, μετά από επιχείρηση της DEA, ο στρατηγός Indjai κατηγορήθηκε ότι διακινούσε κοκαΐνη και προσπαθούσε να προμηθεύσει τους FARC με αντιαεροπορικούς πυραύλους.
Το 2019, φορτία κοκαΐνης συνδέθηκαν με τη χρηματοδότηση της τρομοκρατικής οργάνωσης Al-Mourabitoun, που συνδέεται με την Al Qaeda.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι ένοπλες ισλαμιστικές οργανώσεις στο Sahel χρηματοδοτούνται έμμεσα μέσω φόρων και «διοδίων» που επιβάλλουν σε διακινητές ναρκωτικών.
Η αμερικανική απουσία και το στρατηγικό κενό
Παρά τη σημασία της χώρας, οι ΗΠΑ έχουν δείξει περιορισμένο ενδιαφέρον.
Η πρεσβεία τους έκλεισε το 1998 και έκτοτε η βοήθεια σπανίως ξεπερνά το 1 εκατ. δολάρια ετησίως, με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Η DEA παρέχει κυρίως πληροφοριακή υποστήριξη, ενώ η στρατιωτική παρουσία είναι συμβολική.
Ακόμη και μετά την επίσκεψη του Embaló στον Λευκό Οίκο το καλοκαίρι, τίποτα ουσιαστικό δεν άλλαξε.
Ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να αγνοηθεί
Ο νέος ισχυρός άνδρας της χώρας, στρατηγός Horta Inta-A, υποσχέθηκε «μηδενική ανοχή» στη διαφθορά και τα ναρκωτικά.
Ωστόσο, η ιστορία της Γουινέα-Μπισάου γεννά σκεπτικισμό.
Το βέβαιο είναι ότι χωρίς σοβαρή διεθνή εμπλοκή, χωρίς αποκατάσταση διπλωματικής παρουσίας και χωρίς πραγματική πίεση στις ελίτ, η χώρα θα παραμείνει κρίσιμος κρίκος ενός παγκόσμιου εγκληματικού δικτύου με τεράστιες επιπτώσεις για την Αφρική, την Ευρώπη και τη διεθνή ασφάλεια.
www.bankingnews.gr
Αυτή τη φορά, το πραξικόπημα σημειώθηκε στη Γουινέα-Μπισάου – ένα μικρό κράτος στις ακτές του Ατλαντικού, περισσότερο γνωστό διεθνώς όχι για τη γεωπολιτική του βαρύτητα, αλλά ως το πρώτο «κράτος-ναρκωτικών» (narco-state) της περιοχής.
Το γεγονός ότι το πραξικόπημα πέρασε σχεδόν απαρατήρητο από έναν Λευκό Οίκο που διακηρύσσει ότι δίνει απόλυτη προτεραιότητα στην καταπολέμηση των διεθνών καρτέλ ναρκωτικών, μόνο παράδοξο δεν είναι.
Αντιθέτως, αποκαλύπτει τις βαθιές αντιφάσεις της δυτικής πολιτικής στη Δυτική Αφρική, αλλά και τη χρόνια αδιαφορία απέναντι σε μια χώρα-κλειδί για το παγκόσμιο εμπόριο κοκαΐνης.
Πραξικόπημα «ακριβείας» πριν τις εκλογές
Ο πρόεδρος της χώρας, Umaro Sissoco Embaló, ανατράπηκε λίγες μόλις ώρες πριν από την επίσημη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των προεδρικών εκλογών, οι οποίες είχαν καθυστερήσει επί μακρόν.
Ο Embaló επεδίωκε δεύτερη θητεία, όμως τόσο ο ίδιος όσο και ο βασικός του αντίπαλος, Fernando Dias Da Costa, είχαν ήδη αυτοανακηρυχθεί νικητές, ανεβάζοντας επικίνδυνα την πολιτική ένταση σε μια χώρα μόλις 2,3 εκατομμυρίων κατοίκων.
Οι πραξικοπηματίες έσπευσαν να αναστείλουν το Σύνταγμα και να ακυρώσουν τις εκλογές, προκαλώντας έντονες υποψίες ότι επρόκειτο για ένα «σκηνοθετημένο πραξικόπημα», ενδεχομένως με την ανοχή – ή και τη συμμετοχή – του ίδιου του απερχόμενου προέδρου, προκειμένου να αποφύγει την ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας.
Μια χώρα με ιστορικό αποσταθεροποίησης
Από την ανεξαρτησία της το 1974 από την Πορτογαλία, η Γουινέα-Μπισάου έχει υποστεί εννέα πραξικοπήματα, γεγονός που την καθιστά ένα από τα πιο εύθραυστα κράτη της Δυτικής Αφρικής.
Η πολιτική αστάθεια δεν είναι εξαίρεση αλλά κανονικότητα.
Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλα πρόσφατα πραξικοπήματα στην ευρύτερη «ζώνη πραξικοπημάτων» της Αφρικής – τα οποία συχνά έχουν εθνικιστικό ή αντιδυτικό χαρακτήρα – το πραξικόπημα της 26ης Νοεμβρίου φαίνεται να έχει διαφορετικά κίνητρα.
Στην πρώτη τους ανακοίνωση, οι πραξικοπηματίες δήλωσαν ότι ενήργησαν για να αποτρέψουν σχέδιο αποσταθεροποίησης της χώρας από «εθνικιστές πολιτικούς σε συνεργασία με γνωστό βαρόνο ναρκωτικών και εγχώριους και ξένους παράγοντες».
Όταν η πολιτική και η κοκαΐνη γίνονται ένα
Η δήλωση αυτή μόνο έκπληξη δεν προκαλεί.
Σύμφωνα με την ελβετική οργάνωση Global Initiative Against Transnational Organized Crime (GI-TOC), η πολιτική και η κοκαΐνη στη Γουινέα-Μπισάου είναι άρρηκτα συνδεδεμένες εδώ και δεκαετίες.
Κάθε πολιτική αναταραχή προκαλεί κραδασμούς στο εμπόριο ναρκωτικών – και το αντίστροφο.
Ήδη από το 2012, ο τότε αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, στρατηγός Antonio Indjai, κατέλαβε την εξουσία σε πραξικόπημα που συνδέθηκε άμεσα με τα καρτέλ κοκαΐνης.
Το 2022, μια ακόμη απόπειρα ανατροπής του Embaló συνοδεύτηκε από παρόμοιες καταγγελίες.
Η Γουινέα-Μπισάου ως κόμβος του παγκόσμιου εμπορίου κοκαΐνης
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, καρτέλ από τη Νότια Αμερική – κυρίως την Κολομβία – μετέτρεψαν τη Γουινέα-Μπισάου σε βασικό ενδιάμεσο σταθμό για τη μεταφορά κοκαΐνης προς την Ευρώπη.
Η επιλογή δεν ήταν τυχαία.
Το αρχιπέλαγος των Μπιζαγκός, με τα 88 νησιά του, προσφέρει ιδανικές συνθήκες για αποθήκευση και επαναφόρτωση ναρκωτικών, μακριά από τον αυστηρό έλεγχο του αμερικανικού ναυτικού στον Ατλαντικό.
Εκτιμάται ότι 2 έως 3 τόνοι κοκαΐνης – αξίας περίπου 246 εκατομμυρίων δολαρίων – περνούν κάθε μήνα από τη χώρα, ποσό που υπερβαίνει τον ετήσιο κρατικό προϋπολογισμό της.
Στην Ευρώπη, η ίδια κοκαΐνη πωλείται έως και 82.000 δολάρια το κιλό σε πόλεις όπως το Βερολίνο, το Παρίσι και το Λονδίνο.
Χλιδή για λίγους, φτώχεια για τους πολλούς
Οι Κολομβιανοί βαρόνοι ναρκωτικών είναι συχνά ορατοί στους κοινωνικούς κύκλους της πρωτεύουσας Μπισάου, με πολυτελή αυτοκίνητα και επαύλεις.
Την ίδια στιγμή, η χώρα έχει ΑΕΠ κατά κεφαλήν μόλις 494 δολάρια, ενώ πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Η κοκαΐνη προσφέρει μεν εργασία σε απογοητευμένους νέους, όμως τα πραγματικά κέρδη καταλήγουν στην πολιτική και στρατιωτική ελίτ, η οποία εξασφαλίζει ότι τα φορτία θα περνούν με «αποδεκτό ρίσκο».
Από τη Λατινική Αμερική στο Sahel - Ο κύκλος της βίας
Η σημασία της Γουινέα-Μπισάου δεν περιορίζεται στην Ευρώπη.
Τα έσοδα από τα ναρκωτικά έχουν χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση ανταρτικών και τρομοκρατικών οργανώσεων.
Το 2013, μετά από επιχείρηση της DEA, ο στρατηγός Indjai κατηγορήθηκε ότι διακινούσε κοκαΐνη και προσπαθούσε να προμηθεύσει τους FARC με αντιαεροπορικούς πυραύλους.
Το 2019, φορτία κοκαΐνης συνδέθηκαν με τη χρηματοδότηση της τρομοκρατικής οργάνωσης Al-Mourabitoun, που συνδέεται με την Al Qaeda.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι ένοπλες ισλαμιστικές οργανώσεις στο Sahel χρηματοδοτούνται έμμεσα μέσω φόρων και «διοδίων» που επιβάλλουν σε διακινητές ναρκωτικών.
Η αμερικανική απουσία και το στρατηγικό κενό
Παρά τη σημασία της χώρας, οι ΗΠΑ έχουν δείξει περιορισμένο ενδιαφέρον.
Η πρεσβεία τους έκλεισε το 1998 και έκτοτε η βοήθεια σπανίως ξεπερνά το 1 εκατ. δολάρια ετησίως, με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Η DEA παρέχει κυρίως πληροφοριακή υποστήριξη, ενώ η στρατιωτική παρουσία είναι συμβολική.
Ακόμη και μετά την επίσκεψη του Embaló στον Λευκό Οίκο το καλοκαίρι, τίποτα ουσιαστικό δεν άλλαξε.
Ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να αγνοηθεί
Ο νέος ισχυρός άνδρας της χώρας, στρατηγός Horta Inta-A, υποσχέθηκε «μηδενική ανοχή» στη διαφθορά και τα ναρκωτικά.
Ωστόσο, η ιστορία της Γουινέα-Μπισάου γεννά σκεπτικισμό.
Το βέβαιο είναι ότι χωρίς σοβαρή διεθνή εμπλοκή, χωρίς αποκατάσταση διπλωματικής παρουσίας και χωρίς πραγματική πίεση στις ελίτ, η χώρα θα παραμείνει κρίσιμος κρίκος ενός παγκόσμιου εγκληματικού δικτύου με τεράστιες επιπτώσεις για την Αφρική, την Ευρώπη και τη διεθνή ασφάλεια.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών