Η Εθνική Τράπεζα είναι παρούσα να στηρίξει ενεργά την αναπτυξιακή διαδικασία της Ελλάδας
"Tα stress tests της ΕΚΤ κατέδειξαν πως οι τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες είναι υγιείς, σταθερές και αντέχουν, χωρίς καμία απολύτως ανάγκη κεφαλαίων", διαβεβαίωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας, Αλ. Τουρκολιάς, κατά τη διάρκεια ομιλίας του σε δείπνο πελατών στο Ηράκλειο της Κρήτης.
"Γιατί ακόμα και αμέσως μετά την επίσημη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, υπήρξαν αναφορές ότι οι ελληνικές τράπεζες απέτυχαν στα stress tests και έχουν ανάγκη κεφαλαίων;", διερωτήθηκε ο κ. Τουρκολιάς για να απαντήσει ευθύς αμέσως πως "Αυτή ήταν η απορία και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ελλάδος, με την τελευταία μάλιστα να αντιδρά δυναμικά σε αβάσιμα σχόλια και αναφορές. Θυμίζω ότι και πρόσφατα «φιλοσοφούντες» περί τα τραπεζικά, ισχυρίζοντο ότι οι ελληνικές τράπεζες θα χρειασθούν μέχρι και 6 δισ. ευρώ νέα κεφάλαια. Και τελικά τι;
Αντί για ανάγκη κεφαλαίων έχουν κεφαλαιακό απόθεμα, συνολικά περί τα 4,5 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο σε απόλυτο μέγεθος κεφαλαιακό πλεόνασμα, από τις 4 ελληνικές συστημικές τράπεζες, το έχει η Εθνική με 2,025 δισ. ευρώ που οδηγεί σε δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας, με βάση το δυσμενές σενάριο, σε 8,9%. Επίσης τον υψηλότερο, σε ποσοστιαία βάση, δείκτη μεταξύ όλων των ελληνικών τραπεζών".
Αναφέρομαι στο δυναμικό σενάριο, διευκρινίζει ο κ. Τουρκολιάς, γιατί αυτό αξιολογεί τα συγκεκριμένα επιχειρησιακά σχέδια των τραπεζών, και άρα το μέλλον τους.
Και το στατικό σενάριο; Tο αγνοούμε εντελώς;
Δεν το αγνοούμε, γιατί έτρεξε και αυτό για τις ελληνικές τράπεζες απλώς και μόνο διότι είχαν την ατυχία τα περυσινά σχέδια αναδιάρθρωσης να εγκριθούν από τις αρχές φέτος, και όχι πέρυσι.
Αλλά και με το στατικό σενάριο, το θεωρητικό έλλειμμα στο τέλος του 2016 εξαλείφεται, αν ληφθούν υπόψη δύο θέματα τα οποία φυσικά δέχεται και η ΕΚΤ, και μάλιστα το καθένα χωριστά:
Αφενός, η μέχρι τώρα κερδοφορία (και η Εθνική είναι η μόνη κερδοφόρος ελληνική τράπεζα τα τελευταία χρόνια), όπως και η υλοποίηση δράσεών μέχρι τον Σεπτέμβριο, που ήδη καλύπτουν το κενό.
Αφετέρου, από μόνο του το κεφαλαιακό απόθεμα που προκύπτει από τον αναβαλλόμενο φόρο, επίσης καλύπτει το κενό.
Το οποίο, απόθεμα του αναβαλλόμενου φόρου, αυξάνει και το κεφαλαιακό απόθεμα του δυναμικού σεναρίου πέραν των 3 δισ. ευρώ.
Και μετά τα stress tests τι έπεται;
Δουλειά τραπεζική και επικέντρωση στον κύριο στόχο μας που είναι η χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας. Επί ένα χρόνο, εκατοντάδες στελέχη μας και για χιλιάδες εργατοώρες, ασχολήθηκαν με την παροχή στοιχείων για την επεξεργασία των stress tests. Τώρα και εφεξής δουλειά, επιμονή, συνέπεια στο κύριο έργο μας για να συμβάλλουμε θετικά, όπως πάντα, στην ανάπτυξη, εξηγεί ο κ. Τουρκολιάς.
Όπως είπε και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, οι τράπεζες μπορούν να ατενίζουν με περισσότερη αισιοδοξία το μέλλον αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επέλθει εφησυχασμός, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην ποιότητα του χαρτοφυλακίου των δανείων.
Η Εθνική καυχάται για τα εύσημα που της απονέμονται, εκ του λόγου ότι το χαρτοφυλάκιο έχει τέτοια ποιότητα ώστε η Τράπεζα να διαθέτει τον μικρότερο δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων και με βάση την πολύ αυστηρότερη ευρωπαϊκή εκδοχή. Επομένως, παρά τις συνολικά πολύ μεγάλες- σε απόλυτο νούμερο- χορηγήσεις, και διαθέτοντας επαρκέστατη ρευστότητα και κυρίως τεχνογνωσία και βούληση, υλοποιούμε με συνέπεια το πρόγραμμά μας για χορηγήσεις στο τρέχον έτος 3 δισ. ευρώ.
Πώς εξελίσσεται το πρόγραμμα;
Ικανοποιητικά, συνεχίζει ο κ. Τουρκολιάς, δεδομένων των συνθηκών, αν και πασχίζουμε να κινηθεί ταχύτερα. Στελέχη μας και η Διοίκηση της Τράπεζας, κυριολεκτικά από την Κρήτη σήμερα μέχρι και την Αλεξανδρούπολη, που προ μηνών επισκεφθήκαμε, αναζητούμε και προσκαλούμε το επιχειρηματικό δυναμικό, να προχωρήσει, και προς ιδίον όφελος, σε επενδύσεις, αδιακρίτως μεγέθους, που έχει ανάγκη η χώρα. Επενδύσεις που θα δημιουργήσουν σταθερές και με προοπτική ανέλιξης θέσεις εργασίας. Πρέπει πάσει θυσία να συνεργαστούμε όλοι και να απαλλάξουμε τη νέα γενιά, τα παιδιά μας, από το βάσανο της ανεργίας, που πέραν των οικονομικών, συχνά ανυπέρβλητων προβλημάτων που δημιουργεί, σκοτώνει τις ελπίδες και τα όνειρα.
Και πρέπει εμείς να κάνουμε τα πάντα για να επαναφέρουμε στη χώρα από το εξωτερικό, το πιο υγιές παραγωγικό στοιχείο μας, τις νέες και τους νέους μας, που εμείς, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, με λάθη, αστοχίες αλλά και ευδαιμονισμό, τους απομακρύναμε.
Σύμφωνα με τον κ. Τουρκολιά, η Εθνική ήδη συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης με προκηρύξεις μέσω ΑΣΕΠ αλλά και ειδικών προγραμμάτων, με τη συνεργασία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών.
Κανείς όμως μόνος του δε μπορεί να φέρει ένα αποτέλεσμα. Αυτό ισχύει και για τις επενδύσεις. Δεν αρκεί ότι διαθέτουμε τα κεφάλαια και την τεχνογνωσία να στηρίξουμε πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα. Χρειάζεται και ανταπόκριση. Η ύπαρξη των κεφαλαίων και η απόφασή μας για χορηγήσεις δεν θέτει αποκλεισμούς και προαπαιτούμενα. Μόνη προϋπόθεση η βιωσιμότητα του σχεδίου, που για να είναι ρεαλιστικό πρέπει να διακρίνεται από καινοτομία και να έχει εξωστρεφή προσανατολισμό. Και εδώ, εσείς στην Κρήτη, διακρίνεστε στα πεδία αυτά. Τολμήστε και είμαστε δίπλα σας.
Όπως προσθέτει ο κ. Τουρκολιάς, η Εθνική Τράπεζα είναι παρούσα να στηρίξει και στηρίζει ενεργά την αναπτυξιακή διαδικασία. Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη των στρατηγικών των τραπεζών σε συνδυασμό με τη παγίωση του τελικού νομοθετικού πλαισίου για την αντιμετώπιση κόκκινων δάνειων, τη βιώσιμη συνολική ρύθμιση υποχρεώσεων προς Δημόσιο και τράπεζες και την ολοκλήρωση του πτωχευτικού δικαίου ιδιωτών, αναμένεται να αποτελέσουν τον καταλύτη για την ανάκαμψη της υγιούς ζήτησης δανείων και την ενεργότερη στήριξη του ιδιωτικού τομέα.
Δεν είναι αληθής, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην Εθνική, ο ισχυρισμός ότι έχει κλείσει η ροή χρηματοδότησης. Βεβαίως υπάρχει αρνητική πιστωτική επέκταση.
Βεβαίως αποφασίσαμε να χρηματοδοτήσουμε δράσεις με 3 δισ. ευρώ. Βεβαίως όμως δεν υπάρχουν και τα αντίστοιχα αιτήματα, εξηγεί ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής.
Η εγκρισιμότητα των αιτημάτων για δάνεια που υποβάλλονται στην Εθνική φθάνει περίπου το 80%. Δηλαδή εγκρίνουμε 8 στα 10 αιτήματα. Αυτό κάθε άλλο σημαίνει πολιτική περιορισμού της ρευστότητος. Το αντίθετο μάλιστα.
"Θέλω να κλείσω την ομιλία μου, γιατί αυτό εκφράζει και την αισιοδοξία μου για το αύριο, με την επανάληψη της κατακλείδας του Σμηναγού Σωτήρη Στράλη, κατά την αεροπορική επίδειξή του στη διάρκεια της παρέλασης στη Θεσσαλονίκη: Σηκώστε το κεφάλι ψηλά", κατέληξε ο κ. Τουρκολιάς.
Ζανιάς (πρόεδρος Εθνικής): Οι ελληνικές τράπεζες αναδιαρθρωμένες και πλήρως κεφαλαιοποιημένες μπορούν να ατενίζουν με αισιοδοξία το μέλλον
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εθνικής, Γ. Ζανιά, τα αποτελέσματα των stress tests ήταν ιδιαίτερα θετικά για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και έδειξαν πως καμία από τις τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες δεν χρειάζεται να προχωρήσει σε νέα άντληση κεφαλαίων.
Έτσι, μετά και από αυτό το τρίτο κατά σειρά stress test των τελευταίων ετών, αλλά και μετά από το μεγάλο και αληθινό stress test της βαθειάς κρίσης που πέρασε η ελληνική οικονομία, οι ελληνικές τράπεζες αναδιαρθρωμένες και πλήρως κεφαλαιοποιημένες μπορούν να ατενίζουν με αισιοδοξία το μέλλον και να συγκεντρωθούν πλέον στην πραγματική δουλειά τους, που δεν είναι άλλη από την χρηματοδότηση της οικονομικής ανάπτυξης.
Το δυναμικό σενάριο προσομείωσης το οποίο εφαρμόστηκε σε αυτά τα stress tests και το οποίο δείχνει καλύτερα την κεφαλαιακή κατάσταση των τραπεζων στην περίπτωση της Ελλάδος, ανέδειξε πως η Εθνική Τράπεζα θα έχει τα επόμενα χρόνια σημαντικό πλεόνασμα κεφαλαίων, ακόμη και αν επαληθευτούν οι ακραίες συνθήκες δοκιμασίας οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν.
Μετά και από αυτή, την τελευταία (ελπίζω) δοκιμασία, η Εθνική Τράπεζα αποδεικνύεται πως διαθέτει όχι μόνο την ρευστότητα αλλά και τα απαραίτητα κεφάλαια για να διαδραμματίσει τον κεντρικό ρόλο που έχει στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Η συγκυρία της αποκατάστασης της τραπεζικής ευρρωστίας συμπίπτει με αυτή του γυρίσματος της ελληνικής οικονομίας από μια εποχή μακράς και βαθειάς ύφεσης σε μια εποχή νέας ανάπτυξης. Αυτό έχει μεγάλη σημασία γιατί οι βελτιωμένες συνθήκες προσφοράς χρηματοδότησης που διαμορφώθηκαν μετά τα stress tests και την αναδιάρθρωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, θα μπορέσουν να συναντηθούν με αυξημένη υγιή ζήτηση για χρηματοδότηση από τον επιχειρηματικό κόσμο.
Γιατί η ανάπτυξη βελτιώνει την κερδοφορία των επιχειρήσεων και τις συνθήκες αποπληρωμής των υπαρχόντων δανείων και επηρεάζει θετικά τα business plans των επιχειρήσεων στα οποία στηρίζονται οι νέες χρηματοδοτήσεις, οι αναδιαρθρώσεις δανείων όπου αυτές χρειάζονται, καθώς και την αξία των τυχόν ενέχυρων.
Συνεχίζοντας την ομιλία του ο κ. Ζανιάς ανέφερε πως την Άνοιξη που μας πέρασε και μετά από αρκετά χρόνια γευθήκαμε ένα θετικό πρόσημο στην ανάπτυξη σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, τον Χειμώνα δηλαδή. Όλοι οι σχετικοί δείκτες δείχνουν πως το καλοκαίρι που μόλις τέλειωσε η οικονομία έτρεχε με θετικούς ρυθμούς και σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, το προηγούμενο καλοκαίρι δηλαδή, και όχι μόνο σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Τα στοιχεία που θα βγουν τον επόμενο μήνα θα επιβεβαιώνουν αυτή την τάση.
Η ελληνική οικονομία περνάει σε φάση ανάπτυξης μετά από μια μακρά περίοδο σταθεροποίησης η οποία στοίχισε πάρα πολύ σε όρους απώλειας εισοδήματος και κυρίως σε όρους ανεργίας. Τα τεράστια ελλείμματα όμως στον προϋπολογισμό και στις εξωτερικές συναλλαγές της χώρας που ξεπερνούσαν το 15% του ΑΕΠ (γύρω στα 36 δις δηλαδή), έπρεπε να κλείσουν.
Για αρκετά χρόνια σπρώχναμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί μιας επίπλαστης ανάπτυξης η οποία στηριζόταν στην κατανάλωση με δανεικά.
Η έλλειψη μιας επαρκούς σταδιακής και συστηματικής προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας στις απαιτήσεις ενός νέου περιβάλλοντος που δημιούργησε η παγκοσμιοποίηση και η ένταξη στο ευρώ, οδήγησε νομοτελειακά σε μια βίαιη λύση την οποία βιώσαμε όλοι, και κυρίως οι πιο αδύναμοι, τα τελευταία χρόνια.
Τα καλά νέα είναι πως τα τεράστια δίδυμα ελλείμματα στον προϋπολογισμό και στις εξωτερικές συναλλαγές της χώρας, που έδειχναν με πολύ ξεκάθαρο τρόπο πως ζούσαμε πέρα από τις δυνατότητές μας, τέλειωσαν και μάλιστα μετατράπηκαν σε πλεονάσματα. Στην τελευταία σχετική έκθεσή του αυτόν τον μήνα και αυτό ακόμη το αυστηρό ΔΝΤ ανακηρύσει την Ελλάδα παγκόσμια πρωταθλήτρια στα διαρθρωτικά πρωτογενή πλεονάσματα, ενώ το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μετατράπηκε σε πλεονασματικό για πρώτη φορά μετά από ολόκληρες δεκαετίες.
Παράλληλα, μια σειρά από διαρθρωτικές αλλαγές που γίνονται και που πρέπει να συνεχίσουν να γίνονται για αρκετό καιρό ακόμη βοηθούν στην μετατροπή του αναπτυξιακού προτύπου που μας οδήγησε στην κρίση σε ένα νέο που θα στηρίζεται πλέον στις επενδύσεις, την παραγωγή και τις εξαγωγές. Αν αυτό το νέο αναπτυξιακό πρότυπο δεν κυριαρχήσει, και πάλι στην άμμο θα χτίζουμε. Τα πρώτα σημάδια όμως είναι και εδώ ενθαρρυντικά.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εθνικής, η ελληνική οικονομία όχι μόνο σταθεροποιείται αλλά περνάει και σε αναπτυξιακή τροχιά. Γίνεται πλέον ολοένα και περισσότερο φανερό πως πολλά πράγματα αλλάζουν στη χώρα μας.
Το οικονομικό κλίμα βρίσκεται στο καλύτερο επίπεδο των τελευταίων ετών, τα μεγάλα έργα έχουν αρχίσει και δουλεύουν, ο τουρισμός σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, η αγορά εργασίας σταθεροποιείται πριν ξεκινήσει η αποκλιμάκωση της ανεργίας, θετικό πρόσημο έχει αρχίσει να εμφανίζεται στις λιανικές πωλήσεις, οι αναπτυξιακές προσδοκίες επανακάμπτουν στη βιομηχανία. Οι τρέχουσες τάσεις όμως και η υφιστάμενη δυναμική δεν είναι τέτοιες που να επιτρέπουν εφησυχασμό. Συνεχίζουμε να παλεύουμε για να ανοίξουμε το νέο αναπτυξιακό κεφάλαιο για τη χώρα μας.
Πιστεύω ακράδαντα πως αυτό που χρειάζεται τώρα η χώρα είναι να κρατήσουμε σταθερή πορεία. Μόνο έτσι θα μπορέσει να ξεκινήσει η γρήγορη αποκλιμάκωση του μεγαλύτερου προβλήματος της χώρας που δεν είναι άλλο από την ανεργία. Διότι, όπως γνωρίζουμε όλοι, σημασία δεν έχει να ευημερούν οι αριθμοί αλλά οι άνθρωποι.
Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία που οι προοπτικές για την αύξηση της απασχόλησης, και συνεπώς για τη μείωση της ανεργίας, είναι θετικές. Ένα οικονομετρικό υπόδειγμα της Εθνικής Τράπεζας το οποίο συνδέει την κερδοφορία των επιχειρήσεων, τις δυνατότητες ανάπτυξης της χώρας και την απασχόληση δείχνει πως τα επόμενα έξι χρόνια μπορούν να δημιουργηθούν στη χώρα 720 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας γκρεμίζοντας το ποσοστό της ανεργίας ακόμη και κάτω του 21% το 2016 και κάτω του 12% το 2020. Οι θέσεις αυτές αναμένεται να είναι και πιο σίγουρες γιατί δεν θα στηρίζονται, όπως πριν την κρίση, σε ελλείμματα και δανεικά.
Τα αποτελέσματα αυτά για τη βελτίωση στην απασχόληση στηρίζονται όχι μόνο στην σταθεροποίηση της οικονομίας και την επαναφορά σε τροχιά ανάπτυξης αλλά και στις σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης που έχει η χώρα.
Οι δυνατότητες αυτές δεν στηρίζονται μόνο στα γνωστά συγκριτικά πλεονεκτήματα και στους παραδοσιακούς τομείς ανάπτυξης που διαθέτει, όπως ο τουρισμός, η ναυτιλία, η βιομηχανία τροφίμων, η γεωργία, το εμπόριο, η διύλιση πετρελαίου. Θα στηριχτεί επίσης και σε νέους δυναμικούς τομείς όπως η χημική βιομηχανία και τα φαρμακευτικά προϊόντα, νέες τουριστικες υπηρεσίες μεγαλύτερης προστιθέμενης αξίας, μεταφορές και logistics, αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας, υπηρεσίες υγείας, πληροφορική και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, νέες δυνατότητες στον τομέα της ενέργειας.
Μεγάλη σημασία επίσης έχει και ένα σημαντικό πλεονέκτημα που διαθέτει η χώρα μας έναντι πολλών άλλων χωρών και συνίσταται στο τεράστιο αναπτυξιακό απόθεμα που απελευθερώνεται με τις μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών και ευνοούν την ανάδειξη νέων τομέων οικονομικής δραστηριότητας και την επίτευξη γρήγορων ρυθμών ανάπτυξης σε παλαιούς και νέους τομείς της οικονομίας. Τα παραδείγματα τέτοιων μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιούνται είναι πολλά και κάποιοι επιχειρηματίες έχουν ήδη αρχίσει να τα αισθάνονται.
Η πορεία την οποία περιέγραψα παραπάνω δεν γίνεται σε μονοπάτια χωρίς κινδύνους. Το κυριώτερο είναι να μην επανακάμψουν οι συνθήκες αβεβαιότητας που κατασπάραξαν κυριολεκτικά την οικονομία τα τελευταία χρόνια και ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την τεράστια ύφεση που ενέσκηψε και οδήγησε σε απώλεια του ενός τετάρτου περίπου του ΑΕΠ. Οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν το οικονομικό κλίμα μπορεί να είναι εξωτερικοί αλλά και εσωτερικοί. Μπορεί να είναι οικονομικοί, πολιτικοί αλλά και γεωπολιτικοί.
Και δυστυχώς έχουμε απ’ όλα αυτά. Οι τελευταίες κινήσεις στις αγορές δείχνουν πόσο εύθραυστη είναι η αξιοπιστία της χώρας. Δυστυχώς κάνουμε πάρα πολύ θόρυβο και οι επενδυτές αντί να εστιάσουν στα οικονομικά επιτευγματα που έγιναν με τόσες θυσίες ασχολούνται με το πολιτικό ρίσκο. Παράλληλα υπάρχουν εξωτερικές επιδράσεις, όπως η επιβράδυνση στην Ευρωζώνη και στην Κίνα, τα ερωτηματικά για την δυνατότητα της ΕΚΤ να ενεργήσει αποτελεσματικά κλπ, που προσθέτουν στα δικά μας «καμώματα». Όποια όμως και να είναι η πηγή των προβλημάτων μας, εμείς πληρωνουμε τις συνέπειές τους και εμείς πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε. Και οι συνέπειες έχουν αρχίσει να εμφανίζονται δειλά-δειλά με την παρουσίαση κόπωσης σε κάποιους βραχυχρόνιους δείκτες.
Θεωρώ λυπηρό το γεγονός πως μια άλλη παρόμοια με μας χώρα όπως η Πορτογαλία που και αυτή ήταν σε πρόγραμμα και που βγήκε από αυτό σχετικά αθόρυβα, να δανείζεται με επιτόκια λίγο πάνω από το 3% και εμείς γύρω στο 7,5%, που δυο εβδομάδες πριν προσέγγισε και το 9%. Είναι περισσότερο λυπηρό ακόμη αν σκεφτούμε πως εμείς έχουμε στον προϋπολογισμό ήδη πρωτογενή πλεονάσματα ενώ η Πορτογαλία προσπαθεί ακόμη να τα πετύχει.
Για να μπορέσουμε και εμείς να απολαμβάνουμε την αντιμετώπιση που έχουν χώρες όπως η Πορτογαλία και, ακόμα καλύτερα η Ιρλανδία, που δανείζεται με 10ετή ομόλογα μόνο με 1,8%, πρέπει να κρατήσουμε σταθερή πορεία και να κάνουμε με αποτελεσματικό τρόπο τις μεταρρυθμίσεις εκείνες που θα βελτιώνουν συνεχώς την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
"Σε ένα τέτοιο σκηνικό οικονομικής αναγέννησης αλλά και δυσκολιών, η Εθνική Τράπεζα, σαν έτοιμη από καιρό, που λέει και ο ποιητής, και με όπλα της τα σημαντικά αποθέματα ρευστότητας και κεφαλαίων που διαθέτει θα είναι για μια ακόμη φορά αρωγός της επιχειρηματικής κοινότητας και θα βοηθήσει με τις δυνατότητες που έχει στην πλήρη επαναφορά της οικονομίας σε μια τροχιά προόδου.
Όπως είπα όμως και νωρίτερα, αυτό που χρειάζεται είναι να κρατήσουμε σταθερή πορεία", κατέληξε ο κ. Ζανιάς.
www.bankingnews.gr
"Γιατί ακόμα και αμέσως μετά την επίσημη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, υπήρξαν αναφορές ότι οι ελληνικές τράπεζες απέτυχαν στα stress tests και έχουν ανάγκη κεφαλαίων;", διερωτήθηκε ο κ. Τουρκολιάς για να απαντήσει ευθύς αμέσως πως "Αυτή ήταν η απορία και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ελλάδος, με την τελευταία μάλιστα να αντιδρά δυναμικά σε αβάσιμα σχόλια και αναφορές. Θυμίζω ότι και πρόσφατα «φιλοσοφούντες» περί τα τραπεζικά, ισχυρίζοντο ότι οι ελληνικές τράπεζες θα χρειασθούν μέχρι και 6 δισ. ευρώ νέα κεφάλαια. Και τελικά τι;
Αντί για ανάγκη κεφαλαίων έχουν κεφαλαιακό απόθεμα, συνολικά περί τα 4,5 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο σε απόλυτο μέγεθος κεφαλαιακό πλεόνασμα, από τις 4 ελληνικές συστημικές τράπεζες, το έχει η Εθνική με 2,025 δισ. ευρώ που οδηγεί σε δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας, με βάση το δυσμενές σενάριο, σε 8,9%. Επίσης τον υψηλότερο, σε ποσοστιαία βάση, δείκτη μεταξύ όλων των ελληνικών τραπεζών".
Αναφέρομαι στο δυναμικό σενάριο, διευκρινίζει ο κ. Τουρκολιάς, γιατί αυτό αξιολογεί τα συγκεκριμένα επιχειρησιακά σχέδια των τραπεζών, και άρα το μέλλον τους.
Και το στατικό σενάριο; Tο αγνοούμε εντελώς;
Δεν το αγνοούμε, γιατί έτρεξε και αυτό για τις ελληνικές τράπεζες απλώς και μόνο διότι είχαν την ατυχία τα περυσινά σχέδια αναδιάρθρωσης να εγκριθούν από τις αρχές φέτος, και όχι πέρυσι.
Αλλά και με το στατικό σενάριο, το θεωρητικό έλλειμμα στο τέλος του 2016 εξαλείφεται, αν ληφθούν υπόψη δύο θέματα τα οποία φυσικά δέχεται και η ΕΚΤ, και μάλιστα το καθένα χωριστά:
Αφενός, η μέχρι τώρα κερδοφορία (και η Εθνική είναι η μόνη κερδοφόρος ελληνική τράπεζα τα τελευταία χρόνια), όπως και η υλοποίηση δράσεών μέχρι τον Σεπτέμβριο, που ήδη καλύπτουν το κενό.
Αφετέρου, από μόνο του το κεφαλαιακό απόθεμα που προκύπτει από τον αναβαλλόμενο φόρο, επίσης καλύπτει το κενό.
Το οποίο, απόθεμα του αναβαλλόμενου φόρου, αυξάνει και το κεφαλαιακό απόθεμα του δυναμικού σεναρίου πέραν των 3 δισ. ευρώ.
Και μετά τα stress tests τι έπεται;
Δουλειά τραπεζική και επικέντρωση στον κύριο στόχο μας που είναι η χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας. Επί ένα χρόνο, εκατοντάδες στελέχη μας και για χιλιάδες εργατοώρες, ασχολήθηκαν με την παροχή στοιχείων για την επεξεργασία των stress tests. Τώρα και εφεξής δουλειά, επιμονή, συνέπεια στο κύριο έργο μας για να συμβάλλουμε θετικά, όπως πάντα, στην ανάπτυξη, εξηγεί ο κ. Τουρκολιάς.
Όπως είπε και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, οι τράπεζες μπορούν να ατενίζουν με περισσότερη αισιοδοξία το μέλλον αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επέλθει εφησυχασμός, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην ποιότητα του χαρτοφυλακίου των δανείων.
Η Εθνική καυχάται για τα εύσημα που της απονέμονται, εκ του λόγου ότι το χαρτοφυλάκιο έχει τέτοια ποιότητα ώστε η Τράπεζα να διαθέτει τον μικρότερο δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων και με βάση την πολύ αυστηρότερη ευρωπαϊκή εκδοχή. Επομένως, παρά τις συνολικά πολύ μεγάλες- σε απόλυτο νούμερο- χορηγήσεις, και διαθέτοντας επαρκέστατη ρευστότητα και κυρίως τεχνογνωσία και βούληση, υλοποιούμε με συνέπεια το πρόγραμμά μας για χορηγήσεις στο τρέχον έτος 3 δισ. ευρώ.
Πώς εξελίσσεται το πρόγραμμα;
Ικανοποιητικά, συνεχίζει ο κ. Τουρκολιάς, δεδομένων των συνθηκών, αν και πασχίζουμε να κινηθεί ταχύτερα. Στελέχη μας και η Διοίκηση της Τράπεζας, κυριολεκτικά από την Κρήτη σήμερα μέχρι και την Αλεξανδρούπολη, που προ μηνών επισκεφθήκαμε, αναζητούμε και προσκαλούμε το επιχειρηματικό δυναμικό, να προχωρήσει, και προς ιδίον όφελος, σε επενδύσεις, αδιακρίτως μεγέθους, που έχει ανάγκη η χώρα. Επενδύσεις που θα δημιουργήσουν σταθερές και με προοπτική ανέλιξης θέσεις εργασίας. Πρέπει πάσει θυσία να συνεργαστούμε όλοι και να απαλλάξουμε τη νέα γενιά, τα παιδιά μας, από το βάσανο της ανεργίας, που πέραν των οικονομικών, συχνά ανυπέρβλητων προβλημάτων που δημιουργεί, σκοτώνει τις ελπίδες και τα όνειρα.
Και πρέπει εμείς να κάνουμε τα πάντα για να επαναφέρουμε στη χώρα από το εξωτερικό, το πιο υγιές παραγωγικό στοιχείο μας, τις νέες και τους νέους μας, που εμείς, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, με λάθη, αστοχίες αλλά και ευδαιμονισμό, τους απομακρύναμε.
Σύμφωνα με τον κ. Τουρκολιά, η Εθνική ήδη συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης με προκηρύξεις μέσω ΑΣΕΠ αλλά και ειδικών προγραμμάτων, με τη συνεργασία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών.
Κανείς όμως μόνος του δε μπορεί να φέρει ένα αποτέλεσμα. Αυτό ισχύει και για τις επενδύσεις. Δεν αρκεί ότι διαθέτουμε τα κεφάλαια και την τεχνογνωσία να στηρίξουμε πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα. Χρειάζεται και ανταπόκριση. Η ύπαρξη των κεφαλαίων και η απόφασή μας για χορηγήσεις δεν θέτει αποκλεισμούς και προαπαιτούμενα. Μόνη προϋπόθεση η βιωσιμότητα του σχεδίου, που για να είναι ρεαλιστικό πρέπει να διακρίνεται από καινοτομία και να έχει εξωστρεφή προσανατολισμό. Και εδώ, εσείς στην Κρήτη, διακρίνεστε στα πεδία αυτά. Τολμήστε και είμαστε δίπλα σας.
Όπως προσθέτει ο κ. Τουρκολιάς, η Εθνική Τράπεζα είναι παρούσα να στηρίξει και στηρίζει ενεργά την αναπτυξιακή διαδικασία. Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη των στρατηγικών των τραπεζών σε συνδυασμό με τη παγίωση του τελικού νομοθετικού πλαισίου για την αντιμετώπιση κόκκινων δάνειων, τη βιώσιμη συνολική ρύθμιση υποχρεώσεων προς Δημόσιο και τράπεζες και την ολοκλήρωση του πτωχευτικού δικαίου ιδιωτών, αναμένεται να αποτελέσουν τον καταλύτη για την ανάκαμψη της υγιούς ζήτησης δανείων και την ενεργότερη στήριξη του ιδιωτικού τομέα.
Δεν είναι αληθής, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην Εθνική, ο ισχυρισμός ότι έχει κλείσει η ροή χρηματοδότησης. Βεβαίως υπάρχει αρνητική πιστωτική επέκταση.
Βεβαίως αποφασίσαμε να χρηματοδοτήσουμε δράσεις με 3 δισ. ευρώ. Βεβαίως όμως δεν υπάρχουν και τα αντίστοιχα αιτήματα, εξηγεί ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής.
Η εγκρισιμότητα των αιτημάτων για δάνεια που υποβάλλονται στην Εθνική φθάνει περίπου το 80%. Δηλαδή εγκρίνουμε 8 στα 10 αιτήματα. Αυτό κάθε άλλο σημαίνει πολιτική περιορισμού της ρευστότητος. Το αντίθετο μάλιστα.
"Θέλω να κλείσω την ομιλία μου, γιατί αυτό εκφράζει και την αισιοδοξία μου για το αύριο, με την επανάληψη της κατακλείδας του Σμηναγού Σωτήρη Στράλη, κατά την αεροπορική επίδειξή του στη διάρκεια της παρέλασης στη Θεσσαλονίκη: Σηκώστε το κεφάλι ψηλά", κατέληξε ο κ. Τουρκολιάς.
Ζανιάς (πρόεδρος Εθνικής): Οι ελληνικές τράπεζες αναδιαρθρωμένες και πλήρως κεφαλαιοποιημένες μπορούν να ατενίζουν με αισιοδοξία το μέλλον
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εθνικής, Γ. Ζανιά, τα αποτελέσματα των stress tests ήταν ιδιαίτερα θετικά για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και έδειξαν πως καμία από τις τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες δεν χρειάζεται να προχωρήσει σε νέα άντληση κεφαλαίων.
Έτσι, μετά και από αυτό το τρίτο κατά σειρά stress test των τελευταίων ετών, αλλά και μετά από το μεγάλο και αληθινό stress test της βαθειάς κρίσης που πέρασε η ελληνική οικονομία, οι ελληνικές τράπεζες αναδιαρθρωμένες και πλήρως κεφαλαιοποιημένες μπορούν να ατενίζουν με αισιοδοξία το μέλλον και να συγκεντρωθούν πλέον στην πραγματική δουλειά τους, που δεν είναι άλλη από την χρηματοδότηση της οικονομικής ανάπτυξης.
Το δυναμικό σενάριο προσομείωσης το οποίο εφαρμόστηκε σε αυτά τα stress tests και το οποίο δείχνει καλύτερα την κεφαλαιακή κατάσταση των τραπεζων στην περίπτωση της Ελλάδος, ανέδειξε πως η Εθνική Τράπεζα θα έχει τα επόμενα χρόνια σημαντικό πλεόνασμα κεφαλαίων, ακόμη και αν επαληθευτούν οι ακραίες συνθήκες δοκιμασίας οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν.
Μετά και από αυτή, την τελευταία (ελπίζω) δοκιμασία, η Εθνική Τράπεζα αποδεικνύεται πως διαθέτει όχι μόνο την ρευστότητα αλλά και τα απαραίτητα κεφάλαια για να διαδραμματίσει τον κεντρικό ρόλο που έχει στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Η συγκυρία της αποκατάστασης της τραπεζικής ευρρωστίας συμπίπτει με αυτή του γυρίσματος της ελληνικής οικονομίας από μια εποχή μακράς και βαθειάς ύφεσης σε μια εποχή νέας ανάπτυξης. Αυτό έχει μεγάλη σημασία γιατί οι βελτιωμένες συνθήκες προσφοράς χρηματοδότησης που διαμορφώθηκαν μετά τα stress tests και την αναδιάρθρωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, θα μπορέσουν να συναντηθούν με αυξημένη υγιή ζήτηση για χρηματοδότηση από τον επιχειρηματικό κόσμο.
Γιατί η ανάπτυξη βελτιώνει την κερδοφορία των επιχειρήσεων και τις συνθήκες αποπληρωμής των υπαρχόντων δανείων και επηρεάζει θετικά τα business plans των επιχειρήσεων στα οποία στηρίζονται οι νέες χρηματοδοτήσεις, οι αναδιαρθρώσεις δανείων όπου αυτές χρειάζονται, καθώς και την αξία των τυχόν ενέχυρων.
Συνεχίζοντας την ομιλία του ο κ. Ζανιάς ανέφερε πως την Άνοιξη που μας πέρασε και μετά από αρκετά χρόνια γευθήκαμε ένα θετικό πρόσημο στην ανάπτυξη σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, τον Χειμώνα δηλαδή. Όλοι οι σχετικοί δείκτες δείχνουν πως το καλοκαίρι που μόλις τέλειωσε η οικονομία έτρεχε με θετικούς ρυθμούς και σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, το προηγούμενο καλοκαίρι δηλαδή, και όχι μόνο σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Τα στοιχεία που θα βγουν τον επόμενο μήνα θα επιβεβαιώνουν αυτή την τάση.
Η ελληνική οικονομία περνάει σε φάση ανάπτυξης μετά από μια μακρά περίοδο σταθεροποίησης η οποία στοίχισε πάρα πολύ σε όρους απώλειας εισοδήματος και κυρίως σε όρους ανεργίας. Τα τεράστια ελλείμματα όμως στον προϋπολογισμό και στις εξωτερικές συναλλαγές της χώρας που ξεπερνούσαν το 15% του ΑΕΠ (γύρω στα 36 δις δηλαδή), έπρεπε να κλείσουν.
Για αρκετά χρόνια σπρώχναμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί μιας επίπλαστης ανάπτυξης η οποία στηριζόταν στην κατανάλωση με δανεικά.
Η έλλειψη μιας επαρκούς σταδιακής και συστηματικής προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας στις απαιτήσεις ενός νέου περιβάλλοντος που δημιούργησε η παγκοσμιοποίηση και η ένταξη στο ευρώ, οδήγησε νομοτελειακά σε μια βίαιη λύση την οποία βιώσαμε όλοι, και κυρίως οι πιο αδύναμοι, τα τελευταία χρόνια.
Τα καλά νέα είναι πως τα τεράστια δίδυμα ελλείμματα στον προϋπολογισμό και στις εξωτερικές συναλλαγές της χώρας, που έδειχναν με πολύ ξεκάθαρο τρόπο πως ζούσαμε πέρα από τις δυνατότητές μας, τέλειωσαν και μάλιστα μετατράπηκαν σε πλεονάσματα. Στην τελευταία σχετική έκθεσή του αυτόν τον μήνα και αυτό ακόμη το αυστηρό ΔΝΤ ανακηρύσει την Ελλάδα παγκόσμια πρωταθλήτρια στα διαρθρωτικά πρωτογενή πλεονάσματα, ενώ το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μετατράπηκε σε πλεονασματικό για πρώτη φορά μετά από ολόκληρες δεκαετίες.
Παράλληλα, μια σειρά από διαρθρωτικές αλλαγές που γίνονται και που πρέπει να συνεχίσουν να γίνονται για αρκετό καιρό ακόμη βοηθούν στην μετατροπή του αναπτυξιακού προτύπου που μας οδήγησε στην κρίση σε ένα νέο που θα στηρίζεται πλέον στις επενδύσεις, την παραγωγή και τις εξαγωγές. Αν αυτό το νέο αναπτυξιακό πρότυπο δεν κυριαρχήσει, και πάλι στην άμμο θα χτίζουμε. Τα πρώτα σημάδια όμως είναι και εδώ ενθαρρυντικά.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εθνικής, η ελληνική οικονομία όχι μόνο σταθεροποιείται αλλά περνάει και σε αναπτυξιακή τροχιά. Γίνεται πλέον ολοένα και περισσότερο φανερό πως πολλά πράγματα αλλάζουν στη χώρα μας.
Το οικονομικό κλίμα βρίσκεται στο καλύτερο επίπεδο των τελευταίων ετών, τα μεγάλα έργα έχουν αρχίσει και δουλεύουν, ο τουρισμός σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, η αγορά εργασίας σταθεροποιείται πριν ξεκινήσει η αποκλιμάκωση της ανεργίας, θετικό πρόσημο έχει αρχίσει να εμφανίζεται στις λιανικές πωλήσεις, οι αναπτυξιακές προσδοκίες επανακάμπτουν στη βιομηχανία. Οι τρέχουσες τάσεις όμως και η υφιστάμενη δυναμική δεν είναι τέτοιες που να επιτρέπουν εφησυχασμό. Συνεχίζουμε να παλεύουμε για να ανοίξουμε το νέο αναπτυξιακό κεφάλαιο για τη χώρα μας.
Πιστεύω ακράδαντα πως αυτό που χρειάζεται τώρα η χώρα είναι να κρατήσουμε σταθερή πορεία. Μόνο έτσι θα μπορέσει να ξεκινήσει η γρήγορη αποκλιμάκωση του μεγαλύτερου προβλήματος της χώρας που δεν είναι άλλο από την ανεργία. Διότι, όπως γνωρίζουμε όλοι, σημασία δεν έχει να ευημερούν οι αριθμοί αλλά οι άνθρωποι.
Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία που οι προοπτικές για την αύξηση της απασχόλησης, και συνεπώς για τη μείωση της ανεργίας, είναι θετικές. Ένα οικονομετρικό υπόδειγμα της Εθνικής Τράπεζας το οποίο συνδέει την κερδοφορία των επιχειρήσεων, τις δυνατότητες ανάπτυξης της χώρας και την απασχόληση δείχνει πως τα επόμενα έξι χρόνια μπορούν να δημιουργηθούν στη χώρα 720 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας γκρεμίζοντας το ποσοστό της ανεργίας ακόμη και κάτω του 21% το 2016 και κάτω του 12% το 2020. Οι θέσεις αυτές αναμένεται να είναι και πιο σίγουρες γιατί δεν θα στηρίζονται, όπως πριν την κρίση, σε ελλείμματα και δανεικά.
Τα αποτελέσματα αυτά για τη βελτίωση στην απασχόληση στηρίζονται όχι μόνο στην σταθεροποίηση της οικονομίας και την επαναφορά σε τροχιά ανάπτυξης αλλά και στις σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης που έχει η χώρα.
Οι δυνατότητες αυτές δεν στηρίζονται μόνο στα γνωστά συγκριτικά πλεονεκτήματα και στους παραδοσιακούς τομείς ανάπτυξης που διαθέτει, όπως ο τουρισμός, η ναυτιλία, η βιομηχανία τροφίμων, η γεωργία, το εμπόριο, η διύλιση πετρελαίου. Θα στηριχτεί επίσης και σε νέους δυναμικούς τομείς όπως η χημική βιομηχανία και τα φαρμακευτικά προϊόντα, νέες τουριστικες υπηρεσίες μεγαλύτερης προστιθέμενης αξίας, μεταφορές και logistics, αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας, υπηρεσίες υγείας, πληροφορική και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, νέες δυνατότητες στον τομέα της ενέργειας.
Μεγάλη σημασία επίσης έχει και ένα σημαντικό πλεονέκτημα που διαθέτει η χώρα μας έναντι πολλών άλλων χωρών και συνίσταται στο τεράστιο αναπτυξιακό απόθεμα που απελευθερώνεται με τις μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών και ευνοούν την ανάδειξη νέων τομέων οικονομικής δραστηριότητας και την επίτευξη γρήγορων ρυθμών ανάπτυξης σε παλαιούς και νέους τομείς της οικονομίας. Τα παραδείγματα τέτοιων μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιούνται είναι πολλά και κάποιοι επιχειρηματίες έχουν ήδη αρχίσει να τα αισθάνονται.
Η πορεία την οποία περιέγραψα παραπάνω δεν γίνεται σε μονοπάτια χωρίς κινδύνους. Το κυριώτερο είναι να μην επανακάμψουν οι συνθήκες αβεβαιότητας που κατασπάραξαν κυριολεκτικά την οικονομία τα τελευταία χρόνια και ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την τεράστια ύφεση που ενέσκηψε και οδήγησε σε απώλεια του ενός τετάρτου περίπου του ΑΕΠ. Οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν το οικονομικό κλίμα μπορεί να είναι εξωτερικοί αλλά και εσωτερικοί. Μπορεί να είναι οικονομικοί, πολιτικοί αλλά και γεωπολιτικοί.
Και δυστυχώς έχουμε απ’ όλα αυτά. Οι τελευταίες κινήσεις στις αγορές δείχνουν πόσο εύθραυστη είναι η αξιοπιστία της χώρας. Δυστυχώς κάνουμε πάρα πολύ θόρυβο και οι επενδυτές αντί να εστιάσουν στα οικονομικά επιτευγματα που έγιναν με τόσες θυσίες ασχολούνται με το πολιτικό ρίσκο. Παράλληλα υπάρχουν εξωτερικές επιδράσεις, όπως η επιβράδυνση στην Ευρωζώνη και στην Κίνα, τα ερωτηματικά για την δυνατότητα της ΕΚΤ να ενεργήσει αποτελεσματικά κλπ, που προσθέτουν στα δικά μας «καμώματα». Όποια όμως και να είναι η πηγή των προβλημάτων μας, εμείς πληρωνουμε τις συνέπειές τους και εμείς πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε. Και οι συνέπειες έχουν αρχίσει να εμφανίζονται δειλά-δειλά με την παρουσίαση κόπωσης σε κάποιους βραχυχρόνιους δείκτες.
Θεωρώ λυπηρό το γεγονός πως μια άλλη παρόμοια με μας χώρα όπως η Πορτογαλία που και αυτή ήταν σε πρόγραμμα και που βγήκε από αυτό σχετικά αθόρυβα, να δανείζεται με επιτόκια λίγο πάνω από το 3% και εμείς γύρω στο 7,5%, που δυο εβδομάδες πριν προσέγγισε και το 9%. Είναι περισσότερο λυπηρό ακόμη αν σκεφτούμε πως εμείς έχουμε στον προϋπολογισμό ήδη πρωτογενή πλεονάσματα ενώ η Πορτογαλία προσπαθεί ακόμη να τα πετύχει.
Για να μπορέσουμε και εμείς να απολαμβάνουμε την αντιμετώπιση που έχουν χώρες όπως η Πορτογαλία και, ακόμα καλύτερα η Ιρλανδία, που δανείζεται με 10ετή ομόλογα μόνο με 1,8%, πρέπει να κρατήσουμε σταθερή πορεία και να κάνουμε με αποτελεσματικό τρόπο τις μεταρρυθμίσεις εκείνες που θα βελτιώνουν συνεχώς την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
"Σε ένα τέτοιο σκηνικό οικονομικής αναγέννησης αλλά και δυσκολιών, η Εθνική Τράπεζα, σαν έτοιμη από καιρό, που λέει και ο ποιητής, και με όπλα της τα σημαντικά αποθέματα ρευστότητας και κεφαλαίων που διαθέτει θα είναι για μια ακόμη φορά αρωγός της επιχειρηματικής κοινότητας και θα βοηθήσει με τις δυνατότητες που έχει στην πλήρη επαναφορά της οικονομίας σε μια τροχιά προόδου.
Όπως είπα όμως και νωρίτερα, αυτό που χρειάζεται είναι να κρατήσουμε σταθερή πορεία", κατέληξε ο κ. Ζανιάς.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών