Στουρνάρας (ΤτΕ): Δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού για τις ευρωπαϊκές τράπεζες – Να διασφαλιστεί η ρευστότητα

Τη σημασία της ανθεκτικότητας του τραπειζκού κλάδου για τις εγχώριες οικονομίες, υπογράμμισε ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) Γιάννης Στουρνάρας, ξεκαθαρίζοντας ωστόσο ότι οι τράπεζες δεν είναι υπεράνω χρεοκοπιών.
Μιλώντας στο Συνέδριο “Banking Resolution at Ten: Experiences and Open Issues”, ο κ. Στουρνάρας ανέφερε ότι οι τράπεζες διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην οικονομία, παρέχοντας χρηματοδότηση στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις, ενώ διασφαλίζουν ότι οι καταθέτες θα συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση στα κεφάλαιά τους. «Οποιαδήποτε διατάραξη που θα μπορούσε να δημιουργηθεί από τη μη συντεταμένη κατάρρευση μιας τράπεζας θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία, ακόμα και να προκαλέσει οικονομική ύφεση, όπως παρατηρήθηκε κατά την περίοδο της Παγκόσμιας Χρηματοπιστωτικής Κρίσης. Αυτό δε σημαίνει, ωστόσο, ότι θα πρέπει να λειτουργούμε σε ένα περιβάλλον όπου οι τράπεζες δεν μπορούν να αποτυγχάνουν ή ότι οι χρεωκοπημένες τράπεζες θα πρέπει να διασωθούν με χρήματα των φορολογούμενων. Οι τράπεζες αυτές θα πρέπει να μπορούν να εξέρχονται της αγοράς. Και σε καμία τράπεζα δεν θα πρέπει να της επιτρέπεται να μετακυλήσει το κόστος της δικής της κακοδιαχείρισης στον φορολογούμενο μόνο και μόνο επειδή θεωρείται “πολύ μεγάλη για να αποτύχει”», σημείωσε, συμπληρώνοντας πως «η έξοδος μιας τράπεζας από την τραπεζική αγορά θα πρέπει να πραγματοποιείται με συντεταγμένο τρόπο, να μην διαταράσσει την παροχή κρίσιμων λειτουργιών, να μη θέτει σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος συνολικά και να αποτρέπει την περιττή απομείωση αξίας».
Ανέφερε επίσης ότι, αν και οι ευρωπαϊκές τράπεζες βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση σε σύγκριση με την κρίση, δεν υπάρχει περιθωριο εφησυχασμού: «Αντ' αυτού, οι αρχές θα πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση και να αξιοποιήσουν τα διδάγματα που αντλήθηκαν. Όπως κατέληξε το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας στην επανεξέταση των περιπτώσεων αυτών, οι πτωχεύσεις τραπεζών του 2023 υπογράμμισαν τα πλεονεκτήματα του διεθνούς πλαισίου εξυγίανσης. Ωστόσο, εντοπίστηκαν διάφορα θέματα στα οποία θα πρέπει να υπάρξουν βελτιώσεις. Επιτρέψτε μου να επισημάνω μερικά:
Αρχικά, ιδίως οι περιπτώσεις στις ΗΠΑ ανέδειξαν ότι το πλαίσιο θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτο ώστε να επιτρέπει στις αρχές να λαμβάνουν μέτρα εξυγίανσης για την αντιμετώπιση της πτώχευσης μεσαίων ή ακόμη και μικρών τραπεζών. Η πραγματικότητα είναι ότι το πλαίσιο ανάκαμψης και εξυγίανσης των πιστωτικών ιδρυμάτων σχεδιάστηκε πρωτίστως για την αντιμετώπιση της πτώχευσης σημαντικών ιδρυμάτων. Και ενώ η χρήση διαδικασιών αφερεγγυότητας μπορεί να αποτελεί αξιόπιστη λύση για τις μικρές ή μεσαίες τράπεζες, ενδέχεται να υπάρχουν περιπτώσεις, όπως παρατηρήθηκε και στις ΗΠΑ, όπου η προοπτική απομείωσης ή η απομείωση των καταθέσεων μπορεί να οδηγήσει σε μαζικές αναλήψεις από τους μη καλυπτόμενους καταθέτες σε άλλες τράπεζες που θεωρούνται παρόμοιες με τις προβληματικές τράπεζες, δημιουργώντας συστημικό πρόβλημα.
Δεύτερον, θα πρέπει να διασφαλίσουμε την ευελιξία στη χρήση στρατηγικών εξυγίανσης για την αντιμετώπιση διαφορετικών σεναρίων, συμπεριλαμβανομένων των κρίσεων ρευστότητας. Στο πλαίσιο αυτό, ίσως χρειαστεί να εξετάσουμε κατά πόσον τα εργαλεία μεταφοράς ή ένας συνδυασμός στρατηγικών μπορεί να είναι καταλληλότερος από την εφαρμογή του εργαλείου διάσωσης με ίδια μέσα (bail-in).
Τρίτον, η διασφάλισης επαρκούς ρευστότητας κατά την εξυγίανση είναι υψίστης σημασίας. Οι αρχές θα πρέπει να είναι έτοιμες να παράσχουν ρευστότητα, όπως συνέβη στις ΗΠΑ και την Ελβετία. Από την άλλη, οι αρχές εξυγίανσης και οι αρμόδιες εποπτικές αρχές θα πρέπει σε συνεργασία με τις τράπεζες για να διασφαλίσουν ότι οι τελευταίες μπορούν να κινητοποιούν γρήγορα εξασφαλίσεις όταν αυτό είναι αναγκαίο.
Κατανοώ ότι αυτά τα θέματα θα συζητηθούν λεπτομερώς σήμερα.
Όσον αφορά την Ευρώπη, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στον τομέα της εξυγίανσης βάσει των δύο καινοτόμων νομοθετημάτων που υιοθετήθηκαν πριν από δέκα χρόνια, της Οδηγίας για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των πιστωτικών ιδρυμάτων και του Κανονισμού για τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης, η πραγματική εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου εξυγίανσης ανέδειξε ορισμένες ελλείψεις και εκκρεμότητες που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Ευτυχώς, οι προτάσεις μεταρρύθμισης του ευρωπαϊκού πλαισίου διαχείρισης κρίσεων και ασφάλισης καταθέσεων (crisis management and deposit insurance framework) που κατέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Απρίλιο του 2023 κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Αυτή η δέσμη νομοθετικών προτάσεων, η οποία συζητείται επί του παρόντος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, υπόσχεται να εισαγάγει πολλές αναγκαίες βελτιώσεις.
Ειδικότερα, οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με:

α. την επέκταση της εφαρμογής του πλαισίου εξυγίανσης στις μεσαίες ή μικρές τράπεζες, διευκολύνοντας τη χρηματοδότηση της πώλησης επιλεγμένων στοιχείων ενεργητικού και παθητικού μέσω της χρήσης των πόρων MREL και, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μέσω των συστημάτων εγγύησης καταθέσεων,

β. την υιοθέτηση της ενιαίας προνομιακής μεταχείρισης των καταθετών έναντι των άλλων πιστωτών στην κατάταξη των απαιτήσεων στην ειδική εκκαθάριση, δηλαδή στη σειρά με την οποία ικανοποιούνται οι διάφορες υποχρεώσεις μιας τράπεζας σε περίπτωση αφερεγγυότητας, επιτυγχάνοντας έτσι μεγαλύτερη εναρμόνιση της ιεραρχίας των πιστωτών σε ολόκληρη την Ένωση και διευκολύνοντας τη χρήση των κεφαλαίων του συστήματος εγγύησης καταθέσεων για τη χρηματοδότηση των μέτρων εξυγίανσης,

γ. την εναρμόνιση των προϋποθέσεων για τη χρηματοδότηση από τα συστήματα εγγύησης καταθέσεων προληπτικών και εναλλακτικών μέτρων που αποσκοπούν στη διασφάλιση της συνέχειας των δραστηριοτήτων μιας προβληματικής τράπεζας, ως εναλλακτική της απλής πτώχευσης της τράπεζας και στη συνέχεια της αποζημίωσης των καταθετών. Εάν η πρόταση αυτή εγκριθεί όπως έχει προταθεί, αυτό θα διευκολύνει τη χρήση τέτοιων προληπτικών και εναλλακτικών μέτρων, πάντα υπό τον περιορισμό του ελάχιστου κόστους, το οποίο απαγορεύει τη χρηματοδότηση τέτοιων μέτρων εάν η εφαρμογή τους θα εξέθετε το σύστημα εγγύησης των καταθέσεων σε μεγαλύτερες ζημίες σε σύγκριση με την αποζημίωση των καταθετών στην εκκαθάριση.

δ. τη διασφάλιση, στο μέγιστο βαθμό, ίδιων συνθηκών μεταξύ των κρατών μελών στα σχετικά θέματα.

Πριν από τρεις εβδομάδες, στις 24 Απριλίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ολοκλήρωσε την πρώτη ανάγνωση των προτεινόμενων νομοθετικών κειμένων σχετικά με τη διαχείριση κρίσεων και την ασφάλιση των καταθέσεων. Τα κείμενα που ενέκρινε το Κοινοβούλιο δείχνουν την υποστήριξή του προς τη γενική κατεύθυνση που προτείνει η Επιτροπή. Η κύρια διαφορά σχετίζεται με την πρότασή του για την υιοθέτηση δύο βαθμίδων έναντι ενιαίας βαθμίδας για τους καταθέτες στην κατάταξη των απαιτήσεων στην ειδική εκκαθάριση.
Αναμένουμε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να επιδείξει φιλοδοξία και να καταλήξει σύντομα σε συμφωνία σχετικά με τη γενική προσέγγιση.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι νομοθετικές προτάσεις να προχωρήσουν γρήγορα και η τρέχουσα ενιαία προσέγγιση να αντικατασταθεί από μια πιο ευέλικτη. Αυτό θα επιτρέψει στις αρχές να χρησιμοποιούν κατάλληλα τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους, να προσαρμόζουν τη χρήση τους στις ιδιαιτερότητες των πραγματικών πτωχεύσεων τραπεζών και να αποφεύγονται οι συστημικές επιπτώσεις.
Τέλος, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι οι υφιστάμενες προτάσεις της Επιτροπής εξακολουθούν να μην αντιμετωπίζουν το σημαντικότερο στοιχείο που λείπει από το πλαίσιο διαχείρισης κρίσεων των ευρωπαϊκών τραπεζών. Πρόκειται για τη δημιουργία του τρίτου πυλώνα της Τραπεζικής Ένωσης, του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εγγύησης Καταθέσεων (EDIS), το οποίο εξακολουθούν να μην υποστηρίζουν ορισμένα κράτη μέλη. Ελπίζουμε, ωστόσο, ότι η εναρμόνιση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων των εθνικών συστημάτων εγγύησης των καταθέσεων στο πλαίσιο της εν εξελίξει μεταρρύθμισης θα μπορούσε επίσης να χρησιμεύσει ως βάση για την πρόοδο του φακέλου EDIS στο εγγύς μέλλον. Αυτό, μεταξύ άλλων, θα είναι ένα βήμα προς την ορθή κατεύθυνση της εξάλειψης του κατακερματισμού στον τραπεζικό τομέα στην Ευρώπη, επιτρέποντας πιο φιλόδοξες διασυνοριακές συναλλαγές μεταξύ τραπεζών (για παράδειγμα, συγχωνεύσεις και απορροφήσεις) και τελικά επιτυγχάνοντας οικονομίες κλίμακας και υψηλότερη αποτελεσματικότητα», κατέληξε στην ομιλία του.

www.bankingnews.gr