“Χωριό Ποτέμκιν“ η ελληνική έξοδος στις αγορές
Με τη φράση «Κανείς δεν ξεγελιέται» σχολιάζει την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές ο Bill Blain, επικεφαλής του τμήματος κεφαλαιαγορών της Mint Partners στο Λονδίνο, μιλά για προπαγάνδα και αμφισβητεί τις δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα ότι η κρίση είναι πλέον πίσω μας.
Με συνέντευξή του στο bankingnews.gr, o ίδιος παρομοιάζει την επιστροφή στις αγορές με μία διαδικασία “σαν να οικοδομείς ένα χωριό Ποτέμκιν, παρουσιάζοντας μια ψεύτικη ρόδινη πρόσοψη που κρύβει από πίσω την καταστροφή".
“Αυτό που έκανε η έκδοση ήταν να παρέχει έναν… καπλαμά (σ.σ. φλούδα ξύλου) ημιαξιοσέβαστου νέου χρέους για να καλύψει το “σάπιο ξύλο” του βάρους του ελληνικού χρέους που υπάρχει από κάτω“, τονίζει επίσης, υπογραμμίζοντας πως το “επόμενο πρόβλημα χρηματοδότησης για την Ελλάδα θα έρθει σε 10 χρόνια“.
Αναφορικά με το ελληνικό χρέος ο κ. Blain εκτιμά ότι “η Ελλάδα χρειάζεται απεγνωσμένα πλήρη και άμεση οικονομική αναδιάρθρωση”, επισημαίνοντας πως απαιτείται διαγραφή.
Τάσσεται ανοιχτά υπέρ ενός Grexit λέγοντας πως “είναι σαφές ότι η Ελλάδα χρησιμοποιεί το λανθασμένο νόμισμα - θα ήταν καλύτερο να βγει από το ευρώ, να προχωρήσει σε υποτίμηση για να γίνει και πάλι ανταγωνιστική και πλούσια.”
“Εάν δεν υπάρξει πλήρης επαναδιαπραγμάτευση του σημερινού πακέτου λιτότητας και διαγραφής του χρέους, τότε η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι μόνο στην αρχή της μακρόχρονης φτώχειας του μακροπρόθεσμου χρέους που θα επηρεάσει τις πολλές γενιές ακόμα”, συμπληρώνει.
Σχολιάζοντας την πολιτική κατάσταση στη χώρα μας και τις δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού ότι τα χειρότερα της κρίσης είναι πίσω μας, ο επικεφαλής του τμήματος κεφαλαιαγορών της Mint Partners διαπιστώνει ότι “δεν υπάρχει πραγματικά αξιόπιστη εναλλακτική λύση” και ότι τέτοιοι ισχυρισμοί είναι "ανοησίες", ενώ επιχειρεί να επαληθεύσει την άποψή του με ένα, όπως λέει, “παλιό αστείο”:
“Ερώτηση: πώς ξέρετε ότι μια κρίση πρόκειται να εκραγεί; Απάντηση: Όταν ένας πολιτικός σας λέει ότι η κρίση έχει τελειώσει!”.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Bill Blain στο bankingnews.gr:
- Πώς αποτιμάτε τη χρονική στιγμή που η Ελλάδα επέλεξε να επιστρέψει στις αγορές;
Η χρονική στιγμή ήταν καλή, αλλά αυτό δεν είναι σημαντικό.
Το νέο ομόλογο ήταν μια τεχνική επιτυχία που επιμηκύνει το προφίλ λήξης του χρέους της ελληνικής αγοράς ομολόγων.
Αλλά είναι σαν να οικοδομείς ένα "χωριό Ποτέμκιν", παρουσιάζοντας μια ψεύτικη ρόδινη πρόσοψη που κρύβει από πίσω την καταστροφή.
Τίποτα με τη νέα συμφωνία δεν αλλάζει την υποκείμενη δυναμική της καταστροφής του ελληνικού χρέους, παρά μόνο δημιουργεί μιας ψευδαίσθηση της ομαλότητας.
Η συμφωνία ήταν μια σταγόνα στο συνολικό χρέος της Ελλάδας ύψους 315 δισ. ευρώ - συμπεριλαμβανομένου και του ποσού των 225 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του πακέτου διάσωσης.
Κανείς δεν ξεγελιέται.
- Η έκδοση ομολόγων αποτελεί μια σημαντική ένδειξη ότι η Ελλάδα μπορεί να σταθεί ξανά στα πόδια της. Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές εκφράζουν ανησυχίες ότι εάν η ελληνική κυβέρνηση αποκτήσει υπερβολική αυτοπεποίθηση, ενδεχομένως να φανεί ασυνεπής στις υποχρεώσεις που έχει για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, κάτι που θα οδηγούσε πίσω στις σκοτεινές εποχές του καλοκαιριού του 2015.
Υπάρχουν κατά την άποψή σας κίνδυνοι που συνδέονται με την αγορά ελληνικού χρέους;
Η αλήθεια είναι ότι λίγοι πραγματικοί επενδυτές είδαν σαν πόλο έλξης την έκδοση.
Δεν συμμετείχαν με υψηλές αποδόσεις, και ό,τι και αν λέει η Ευρώπη και η ΕΚΤ, η Ελλάδα εξακολουθεί να θεωρείται επένδυση υψηλού ρίσκου από τα περισσότερα funds.
Επίσης, η Ελλάδα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι πλέον δεν θεωρείται (ως χώρα) εκδότης χρέους.
Δεν ελέγχει πια διαδικασίες, όπως το τύπωμα χρήματος, ενώ το χρέος της που είναι σε ευρώ, θεωρείται αυτόματα χρέος και μιας άλλης χώρας που έχει το ίδιο νόμισμα.
Όλοι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα μπορεί να δανειστεί μόνο με το νεύμα και το μάτι από την Ευρώπη, στο πλαίσιο της άσκησης προπαγάνδας, ότι το ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης λειτουργεί καλά.
“Βλέπετε, τόσο επιτυχημένη είναι η Ελλάδα που επέστρεψε στις αγορές”, λένε οι προπαγανδιστές.
Η αγορά δεν ξεγελάστηκε.
Αυτό που έκανε η έκδοση ήταν να παρέχει έναν… καπλαμά (σ.σ. φλούδα ξύλου) ημιαξιοσέβαστου νέου χρέους για να καλύψει το “σάπιο ξύλο” του βάρους του ελληνικού χρέους από κάτω.
Λόγω του τρόπου με τον οποίο έχουν διαρθρωθεί τα προγράμματα διάσωσης, φαίνεται ότι το επόμενο “πρόβλημα” χρηματοδότησης για την Ελλάδα θα έρθει σε 10 χρόνια, όταν πρέπει να ξεκινήσει να αποπληρώνει σοβαρά μεγάλα ποσά χρέους κάθε χρόνο.
Μέχρι τότε η αποπληρωμή του χρέους φαίνεται συγκρατημένη.
Κάνοντας δύο εκδόσεις ετησίως για αποπληρωμές το ενδιαφέρον φαίνεται καλό.
Ωστόσο, αποτελεί μέρος της προσέγγισης "προσποίηση και επέκταση" της ΕΚΤ και της ΕΕ για το “βουνό” του ελληνικού χρέους.
Στην πραγματικότητα, τα 315 δισ. ευρώ του αναδιαρθρωμένου χρέους κάθονται σε μια "αποθήκη" που εξυπηρετείται ήπια μέχρι να αρχίσει να λήγει.
Η ελπίδα πρέπει να είναι ότι κατά τη διάρκεια των επόμενων 10 ετών αυτή η αποθήκη του χρέους θα μπορέσει να εξαφανιστεί μέσω μίας σύνθετης χρηματοοικονομικής αλχημείας ή από την πολύ καθυστερημένη συνειδητοποίηση ότι το χρέος πρέπει να διαγραφεί - οπότε και θα πρέπει να ρωτούμε γιατί δεν έγινε αυτό ακριβώς από την αρχή!
Δυστυχώς, η Ελλάδα επέτρεψε να γίνει συνένοχος σε ένα τεράστιο αλλά βαθιά καταστρεπτικό παιχνίδι χρέους με την Ευρώπη.
Με αντάλλαγμα ότι δεν θα λειτουργήσει μονομερώς λόγω αδυναμίας αποπληρωμής του χρέους της (κάτι που θα προκαλούσε κατάρρευση τραπεζών και κυρώσεις σε ολόκληρη την ΕΕ) ότι θα αποδεχτεί ένα καταστροφικό πακέτο διάσωσης και λιτότητας, η Ελλάδα έλαβε στήριξη από την ΕΕ και απέφυγε την έξοδο από το ευρώ.
- Πώς θα μοιάζει η απόφαση για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους; Για παράδειγμα, θεωρείτε ότι το ελληνικό χρέος πρέπει να διαγραφεί; Ποιο μήνυμα θα έστελνε μια τέτοια συμφωνία στις αγορές;
Το συμπέρασμα παραμένει ότι η Ελλάδα χρειάζεται απεγνωσμένα πλήρη και άμεση οικονομική αναδιάρθρωση.
Είναι σαφές ότι δεν μπορεί να διατηρήσει και να εξυπηρετήσει το τρέχον χρέος - πρέπει να διαγραφεί.
Είναι σαφές ότι χρησιμοποιεί το λανθασμένο νόμισμα - θα ήταν καλύτερο να βγει (σ.σ. από το ευρώ), να προχωρήσει σε υποτίμηση για να γίνει και πάλι ανταγωνιστική και πλούσια.
Είναι ξεκάθαρο ότι το κόστος της λιτότητας και οι ζημιές που έγιναν στον ιστό της ελληνικής κοινωνίας δεν αξίζουν τον κόπο.
Μια σύντομη, οξεία, οδυνηρή αποκοπή θα ήταν καλύτερη από την μακροχρόνια αναπηρία.
Η τεράστια κοινωνική ζημιά που υπέστη η Ελλάδα μέσω των απαιτήσεων για την επίλυση του χρέους δεν πέτυχε τίποτα, αλλά κράτησε την Ευρώπη ζωντανή από τη συρρίκνωση.
Αυτό δεν ήταν ποτέ μια καλή συμφωνία για την Ελλάδα!
- Ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας συνεχίζει να επαναλαμβάνει ότι τα χειρότερα της κρίσης είναι πίσω μας. Βλέπετε κάποια σημάδια που να δείχνουν ότι αυτή η δήλωση θα μπορούσε πραγματικά να επαληθευτεί; Και αν ναι, ποια είναι αυτά τα σημάδια;
Ο Τσίπρας έκανε μια συμφωνία με τον διάβολο το 2015.
Τώρα κάνει στροφές για να διατηρήσει την αξιοπιστία του.
Είναι τυχερός που η ελληνική πολιτική έχει γίνει τόσο «κουρασμένη από την κρίση», δεν υπάρχει πραγματικά αξιόπιστη εναλλακτική λύση.
Αλλά όπως λέει ένα παλιό αστείο:
“Ερώτηση: πώς ξέρετε ότι μια κρίση πρόκειται να εκραγεί; Απάντηση: Όταν ένας πολιτικός σας λέει ότι η κρίση έχει τελειώσει!”.
Πολλά πράγματα θα μπορούσαν να διαταράξουν την τρέχουσα ισορροπία: Η επανεκκίνηση της προσφυγικής κρίσης ή μια ανανεωμένη διαμάχη για το χάσμα μεταξύ ΔΝΤ-ΕΕ-ΕΚΤ-Γερμανίας.
Είναι ανοησία να υποστηρίζουμε ότι η κρίση έχει τελειώσει.
Εάν δεν υπάρξει πλήρης επαναδιαπραγμάτευση του σημερινού πακέτου λιτότητας και διαγραφής του χρέους, τότε η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι μόνο στην αρχή της μακρόχρονης φτώχειας του μακροπρόθεσμου χρέους που θα επηρεάσει τις πολλές γενιές ακόμα!
- Προσφέρει η Ελλάδα επενδυτικές ευκαιρίες;
Κανονικά λέμε ότι “τα πράγματα δεν είναι τόσο κακά όσο νομίζουμε”, αλλά στην Ελλάδα η κοινωνική ζημιά ήταν άνευ προηγουμένου.
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν ευκαιρίες αγοράς κρατικών περιουσιακών στοιχείων και ακινήτων.
Πρέπει να πω ότι η Ελλάδα είναι μια όμορφη χώρα και είναι δύσκολο να αντισταθεί στην αγορά ακινήτων όταν έχουν πέσει τόσο οι τιμές.
Φέτος όμως φαίνεται ότι οι τουριστικές επιχειρήσεις θα ανακάμψουν.
- Μια τελευταία ερώτηση για το Brexit και τις συνέπειές του. Όταν η Βρετανία εγκαταλείψει την ΕΕ, μπορεί η ευρωζώνη να γίνει η Ε.Ε. Τι σημαίνει το Brexit για την ευρωζώνη; Προβλέπετε ότι αυτό το γεγονός θα είναι και η αρχή της κατάρρευσης της Νομισματικής Ένωσης;
Ό,τι και αν λέει ο κ. Junker, η Ευρώπη είναι πιθανό να είναι ο μεγάλος χαμένος από το Brexit.
Το ευρώ παραμένει ένα πολύ ανισόρροπο νόμισμα μεταξύ της Γερμανίας και όλων των υπόλοιπων.
Παρόλο που είναι επί του παρόντος ισχυρό, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι αγορές στοιχηματίζουν σε ΕΚΤ και Draghi και στις ενδείξεις ευρωπαϊκής ανάκαμψης που προκαλούν κανονικοποίηση των επιτοκίων.
Όμως στις ανισορροπίες, τίποτα δεν καθορίζεται ουσιαστικά.
Πολλές τράπεζες της νότιας Ευρώπης παραμένουν διασπασμένες, ενώ θα μπορούσαν θα παρατηρηθούν αναταράξεις στο δημόσιο χρέος όταν ολοκληρωθεί το QE.
Τούτων δοθέντων, το Ηνωμένο Βασιλείο έχει κάνει κάποια σοβαρά σφάλματα στη διαπραγμάτευση.
Θα έπρεπε αμέσως να δηλώσει ότι όλοι οι Ευρωπαίοι που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα έχουν ίδια δικαιώματα τους Βρετανούς πολίτες και ότι οι πόρτες του Ηνωμένου Βασιλείου θα είναι πάντοτε ανοιχτές για τους Ευρωπαίους.
Αντ 'αυτού, η κυβέρνησή μας φάνηκε ρατσιστική.
Αυτή είναι μια κακή στρατηγική όταν έχεις ευρωπαϊκά εκλογικά όργανα που είναι υπέρ της Βρετανίας.
Τώρα οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αντέχουν να κρατούν σκληρή στάση απέναντι στο Ηνωμένο Βασίλειο και να ξεφύγουν.
Όπως έχει αποδείξει η ιστορία, τα παραληρηματικά έθνη που θέλουν να “τιμωρήσουν” τη Βρετανία σπάνια κάνουν καλά.
Έχουμε μιλήσει με τους Γάλλους (επανειλημμένα), τους Ισπανούς, τους Γερμανούς, και αμέτρητους άλλους.
Μια δέσμη αλαζόνων γραφειοκρατών στις Βρυξέλλες θα είναι μια επιρροή.
Αστειεύομαι φυσικά, θα προτιμούσαμε να είμαστε φίλοι της Ευρώπης.
Μακροπρόθεσμα, η ΕΕ χρειάζεται ανοικτό διάλογο και εμπόριο με το Ηνωμένο Βασίλειο, ακόμη περισσότερο από ό, τι το Ηνωμένο Βασίλειο χρειάζεται την Ευρώπη.
Το Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται τώρα πολύ ανταγωνιστικό και η βιομηχανία συρρέει σε αυτό επειδή το κόστος είναι φθηνό και το εργατικό δυναμικό πληρώνεται λιγότερο.
Αθηνά Δημητρακοπούλου
www.bankingnews.gr
Η συνέντευξη στα Αγγλικά
- How do you assess the timing of Greece's comeback to bond markets?
The timing was fine, but it’s not important.
The new bond was a technical success extending the debt maturity profile of the Greek bond market. But it’s like building a “Potemkin Village” – presenting a false rosy façade hiding the disaster behind it. Nothing about the new deal changes the underlying dynamics of the Greek Debt Disaster – except to create a spurious illusion of normality. The deal was a drop in the bucket of Greece’s total €315bln debt burden – including the Euro 225 bln of bailout funding.
Nobody is fooled.
- Issuing new bonds is an important step for Greece to show it’s able to stand on its own feet. Though some analysts worry that if the Greek government becomes too confident, it might be inclined to reduce the reform program, something that could land back to the dark times of summer 2015. Do you see any risks associated with buying Greek government debt?
The truth is very few real investors were attracted into the deal – it didn’t pay enough yield to attract the real distressed asset investors, and whatever Europe and the ECB says, Greece is still viewed as a high risk investment by most mainstream funds.
Also Greece should realise it is no longer perceived to be a sovereign issuer. It no longer controls the printing presses, and debt is Euros is debt in another country’s currency. Everyone is aware Greece can only borrow with the nod and the wink from Europe as part of the propaganda exercise that the Greek Bailout is working well. “See, its so successful, Greece is able to re-access markets”, say the propagandists. The Market was not fooled.
What the deal did was provide a thin veneer of semi-respectable new debt to cover-up the rotten wood debt burden underneath. Because of the way the bailouts have been structured, it looks like the next funding “problem” for Greece will come in 10 years when it has to start repaying seriously large amounts of debt each year. Until then the debt repayments look comparatively modest. Doing a couple of deals per year to pay the interest looks good.
But it’s part of the ECB/EU “Pretend and Extend” approach to Greece’s debt mountain. Effectively, the €315bln of rescheduled debt is sitting in a “warehouse” being gently serviced till it starts to come due. The hope must be that somehow over the next 10-years that warehouse of debt can be made to disappear through complex financial alchemy, or by the much delayed realisation it has to be written down – in which case we should be asking why it wasn’t done right at the start!
Unfortunately Greece allowed itself to become a complicit player in an enormous but deeply damaging Game of Debt with Europe. In return for not breaking Europe by unilaterally defaulting on its debt, (which would have trigger bank and sovereign collapse across the EU), and accepting a ruinous bailout and austerity measures, Greece gets EU support and avoids the dislocation that would have followed exit from the Euro.
- How should debt relief look like for Greece? For example, would you say that Greek debt needs to be written off? What message would a deal like that send to the markets?
The bottom line remains that Greece desperately needs complete and immediate financial restructuring. It’s clear it cannot sustain and service the current debt – it should be written down. It’s clear it is using the wrong currency – it would do better to exit and devalue to become competitive and prosperous again. It’s clear the costs of austerity and the damage done to the fabric of Greek society have simply not been worth it. A short sharp painful cut would be better than long-term invalidity!
The enormous social damage done to Greece through Europe’s debt solution demands has achieved nothing for Greece, but kept Europe from systemic collapse. That was never going to be a good deal for Greece!
- Greek PM Alexis Tsipras keeps repeating that the worst of the crisis is behind us. Do you see any signs that this statement could truly imply? And if yes, which are these signs?
Tsipras made a deal with the devil in 2015. Now he is “spinning like a top” to preserve his remaining credibility. He’s fortunate that Greek Politics has become so “crisis fatigued” there really isn’t any credible alternative. But as the old joke goes: Q. how do you know a crisis is about to erupt? A. When a politician tells you the crisis is over!
Lots of things could upset the current balance, a reopening of the refugee crisis or renewed hostility with the IMF/EU/ECB/Germany divide.
It is a nonsense to claim the crisis is over. Unless there is a complete renegotiation of the current austerity package and debt write off, then Greece is still only at the beginning of Long Long Term Debt impoverishment that will affect many generations yet to come!
- Does Greece offer opportunities for investors?
Normally we say “things are never as bad as we think”, but in Greece the social damage has been extraordinary. That means there are locust like opportunities to buy enforced sale state assets and property.
I have to say Greece is such a beautiful county is hard to resist buying property when it is distressingly cheap, and as this year shows the Tourism business will recover.
- One last question for Brexit and its consequences. When Britain leaves the EU, the eurozone might become the EU. What does Brexit mean for the eurozone? Do you expect this event to be the start of the collapse of the Monetary Union?
What ever Herr Junker says, Europe is likely to be the main loser from Brexit. The Euro remains a very imbalance currency between Germany and the rest. Although it is currently strong, that is because markets are gaming the ECB and Draghi and hints of European recovery causing interest rate normalisation. But nothing is essentially fixed on the imbalances. Many southern European banks remain broken and sovereign debt could still re-errupt when Draghi ends QE.
That said, the UK has made some serious negotiating errors. It should have immediately said that all Europeans living in the UK would have permanent rights the same as UK citizens and that the UK’s doors will always be open to Europeans. Instead the Government has made us look racist. That’s a bad strategy when it open doors would have got European electorates in favour of Britain. Now the EU Hierarchies can afford to be tough on the UK and get away with it.
As history shows, delusional nations that set out to “punish” Britain seldom do well. We’ve dealt with the French (repeatedly), The Spanish, The Germans, and countless others.. A bunch of jumped up Bureaucrats in Brussels will be a pushover! (Only joking of course.. we’d rather be Europe’s friend!)
But long term the EU needs open dialog and Trade with the UK even more than the UK needs Europe. The UK now looks very competitive and industry is flocking to it because costs are cheap and the labour force is paid less!
www.bankingnews.gr
Με συνέντευξή του στο bankingnews.gr, o ίδιος παρομοιάζει την επιστροφή στις αγορές με μία διαδικασία “σαν να οικοδομείς ένα χωριό Ποτέμκιν, παρουσιάζοντας μια ψεύτικη ρόδινη πρόσοψη που κρύβει από πίσω την καταστροφή".
“Αυτό που έκανε η έκδοση ήταν να παρέχει έναν… καπλαμά (σ.σ. φλούδα ξύλου) ημιαξιοσέβαστου νέου χρέους για να καλύψει το “σάπιο ξύλο” του βάρους του ελληνικού χρέους που υπάρχει από κάτω“, τονίζει επίσης, υπογραμμίζοντας πως το “επόμενο πρόβλημα χρηματοδότησης για την Ελλάδα θα έρθει σε 10 χρόνια“.
Αναφορικά με το ελληνικό χρέος ο κ. Blain εκτιμά ότι “η Ελλάδα χρειάζεται απεγνωσμένα πλήρη και άμεση οικονομική αναδιάρθρωση”, επισημαίνοντας πως απαιτείται διαγραφή.
Τάσσεται ανοιχτά υπέρ ενός Grexit λέγοντας πως “είναι σαφές ότι η Ελλάδα χρησιμοποιεί το λανθασμένο νόμισμα - θα ήταν καλύτερο να βγει από το ευρώ, να προχωρήσει σε υποτίμηση για να γίνει και πάλι ανταγωνιστική και πλούσια.”
“Εάν δεν υπάρξει πλήρης επαναδιαπραγμάτευση του σημερινού πακέτου λιτότητας και διαγραφής του χρέους, τότε η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι μόνο στην αρχή της μακρόχρονης φτώχειας του μακροπρόθεσμου χρέους που θα επηρεάσει τις πολλές γενιές ακόμα”, συμπληρώνει.
Σχολιάζοντας την πολιτική κατάσταση στη χώρα μας και τις δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού ότι τα χειρότερα της κρίσης είναι πίσω μας, ο επικεφαλής του τμήματος κεφαλαιαγορών της Mint Partners διαπιστώνει ότι “δεν υπάρχει πραγματικά αξιόπιστη εναλλακτική λύση” και ότι τέτοιοι ισχυρισμοί είναι "ανοησίες", ενώ επιχειρεί να επαληθεύσει την άποψή του με ένα, όπως λέει, “παλιό αστείο”:
“Ερώτηση: πώς ξέρετε ότι μια κρίση πρόκειται να εκραγεί; Απάντηση: Όταν ένας πολιτικός σας λέει ότι η κρίση έχει τελειώσει!”.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του Bill Blain στο bankingnews.gr:
- Πώς αποτιμάτε τη χρονική στιγμή που η Ελλάδα επέλεξε να επιστρέψει στις αγορές;
Η χρονική στιγμή ήταν καλή, αλλά αυτό δεν είναι σημαντικό.
Το νέο ομόλογο ήταν μια τεχνική επιτυχία που επιμηκύνει το προφίλ λήξης του χρέους της ελληνικής αγοράς ομολόγων.
Αλλά είναι σαν να οικοδομείς ένα "χωριό Ποτέμκιν", παρουσιάζοντας μια ψεύτικη ρόδινη πρόσοψη που κρύβει από πίσω την καταστροφή.
Τίποτα με τη νέα συμφωνία δεν αλλάζει την υποκείμενη δυναμική της καταστροφής του ελληνικού χρέους, παρά μόνο δημιουργεί μιας ψευδαίσθηση της ομαλότητας.
Η συμφωνία ήταν μια σταγόνα στο συνολικό χρέος της Ελλάδας ύψους 315 δισ. ευρώ - συμπεριλαμβανομένου και του ποσού των 225 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του πακέτου διάσωσης.
Κανείς δεν ξεγελιέται.
- Η έκδοση ομολόγων αποτελεί μια σημαντική ένδειξη ότι η Ελλάδα μπορεί να σταθεί ξανά στα πόδια της. Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές εκφράζουν ανησυχίες ότι εάν η ελληνική κυβέρνηση αποκτήσει υπερβολική αυτοπεποίθηση, ενδεχομένως να φανεί ασυνεπής στις υποχρεώσεις που έχει για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, κάτι που θα οδηγούσε πίσω στις σκοτεινές εποχές του καλοκαιριού του 2015.
Υπάρχουν κατά την άποψή σας κίνδυνοι που συνδέονται με την αγορά ελληνικού χρέους;
Η αλήθεια είναι ότι λίγοι πραγματικοί επενδυτές είδαν σαν πόλο έλξης την έκδοση.
Δεν συμμετείχαν με υψηλές αποδόσεις, και ό,τι και αν λέει η Ευρώπη και η ΕΚΤ, η Ελλάδα εξακολουθεί να θεωρείται επένδυση υψηλού ρίσκου από τα περισσότερα funds.
Επίσης, η Ελλάδα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι πλέον δεν θεωρείται (ως χώρα) εκδότης χρέους.
Δεν ελέγχει πια διαδικασίες, όπως το τύπωμα χρήματος, ενώ το χρέος της που είναι σε ευρώ, θεωρείται αυτόματα χρέος και μιας άλλης χώρας που έχει το ίδιο νόμισμα.
Όλοι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα μπορεί να δανειστεί μόνο με το νεύμα και το μάτι από την Ευρώπη, στο πλαίσιο της άσκησης προπαγάνδας, ότι το ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης λειτουργεί καλά.
“Βλέπετε, τόσο επιτυχημένη είναι η Ελλάδα που επέστρεψε στις αγορές”, λένε οι προπαγανδιστές.
Η αγορά δεν ξεγελάστηκε.
Αυτό που έκανε η έκδοση ήταν να παρέχει έναν… καπλαμά (σ.σ. φλούδα ξύλου) ημιαξιοσέβαστου νέου χρέους για να καλύψει το “σάπιο ξύλο” του βάρους του ελληνικού χρέους από κάτω.
Λόγω του τρόπου με τον οποίο έχουν διαρθρωθεί τα προγράμματα διάσωσης, φαίνεται ότι το επόμενο “πρόβλημα” χρηματοδότησης για την Ελλάδα θα έρθει σε 10 χρόνια, όταν πρέπει να ξεκινήσει να αποπληρώνει σοβαρά μεγάλα ποσά χρέους κάθε χρόνο.
Μέχρι τότε η αποπληρωμή του χρέους φαίνεται συγκρατημένη.
Κάνοντας δύο εκδόσεις ετησίως για αποπληρωμές το ενδιαφέρον φαίνεται καλό.
Ωστόσο, αποτελεί μέρος της προσέγγισης "προσποίηση και επέκταση" της ΕΚΤ και της ΕΕ για το “βουνό” του ελληνικού χρέους.
Στην πραγματικότητα, τα 315 δισ. ευρώ του αναδιαρθρωμένου χρέους κάθονται σε μια "αποθήκη" που εξυπηρετείται ήπια μέχρι να αρχίσει να λήγει.
Η ελπίδα πρέπει να είναι ότι κατά τη διάρκεια των επόμενων 10 ετών αυτή η αποθήκη του χρέους θα μπορέσει να εξαφανιστεί μέσω μίας σύνθετης χρηματοοικονομικής αλχημείας ή από την πολύ καθυστερημένη συνειδητοποίηση ότι το χρέος πρέπει να διαγραφεί - οπότε και θα πρέπει να ρωτούμε γιατί δεν έγινε αυτό ακριβώς από την αρχή!
Δυστυχώς, η Ελλάδα επέτρεψε να γίνει συνένοχος σε ένα τεράστιο αλλά βαθιά καταστρεπτικό παιχνίδι χρέους με την Ευρώπη.
Με αντάλλαγμα ότι δεν θα λειτουργήσει μονομερώς λόγω αδυναμίας αποπληρωμής του χρέους της (κάτι που θα προκαλούσε κατάρρευση τραπεζών και κυρώσεις σε ολόκληρη την ΕΕ) ότι θα αποδεχτεί ένα καταστροφικό πακέτο διάσωσης και λιτότητας, η Ελλάδα έλαβε στήριξη από την ΕΕ και απέφυγε την έξοδο από το ευρώ.
- Πώς θα μοιάζει η απόφαση για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους; Για παράδειγμα, θεωρείτε ότι το ελληνικό χρέος πρέπει να διαγραφεί; Ποιο μήνυμα θα έστελνε μια τέτοια συμφωνία στις αγορές;
Το συμπέρασμα παραμένει ότι η Ελλάδα χρειάζεται απεγνωσμένα πλήρη και άμεση οικονομική αναδιάρθρωση.
Είναι σαφές ότι δεν μπορεί να διατηρήσει και να εξυπηρετήσει το τρέχον χρέος - πρέπει να διαγραφεί.
Είναι σαφές ότι χρησιμοποιεί το λανθασμένο νόμισμα - θα ήταν καλύτερο να βγει (σ.σ. από το ευρώ), να προχωρήσει σε υποτίμηση για να γίνει και πάλι ανταγωνιστική και πλούσια.
Είναι ξεκάθαρο ότι το κόστος της λιτότητας και οι ζημιές που έγιναν στον ιστό της ελληνικής κοινωνίας δεν αξίζουν τον κόπο.
Μια σύντομη, οξεία, οδυνηρή αποκοπή θα ήταν καλύτερη από την μακροχρόνια αναπηρία.
Η τεράστια κοινωνική ζημιά που υπέστη η Ελλάδα μέσω των απαιτήσεων για την επίλυση του χρέους δεν πέτυχε τίποτα, αλλά κράτησε την Ευρώπη ζωντανή από τη συρρίκνωση.
Αυτό δεν ήταν ποτέ μια καλή συμφωνία για την Ελλάδα!
- Ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας συνεχίζει να επαναλαμβάνει ότι τα χειρότερα της κρίσης είναι πίσω μας. Βλέπετε κάποια σημάδια που να δείχνουν ότι αυτή η δήλωση θα μπορούσε πραγματικά να επαληθευτεί; Και αν ναι, ποια είναι αυτά τα σημάδια;
Ο Τσίπρας έκανε μια συμφωνία με τον διάβολο το 2015.
Τώρα κάνει στροφές για να διατηρήσει την αξιοπιστία του.
Είναι τυχερός που η ελληνική πολιτική έχει γίνει τόσο «κουρασμένη από την κρίση», δεν υπάρχει πραγματικά αξιόπιστη εναλλακτική λύση.
Αλλά όπως λέει ένα παλιό αστείο:
“Ερώτηση: πώς ξέρετε ότι μια κρίση πρόκειται να εκραγεί; Απάντηση: Όταν ένας πολιτικός σας λέει ότι η κρίση έχει τελειώσει!”.
Πολλά πράγματα θα μπορούσαν να διαταράξουν την τρέχουσα ισορροπία: Η επανεκκίνηση της προσφυγικής κρίσης ή μια ανανεωμένη διαμάχη για το χάσμα μεταξύ ΔΝΤ-ΕΕ-ΕΚΤ-Γερμανίας.
Είναι ανοησία να υποστηρίζουμε ότι η κρίση έχει τελειώσει.
Εάν δεν υπάρξει πλήρης επαναδιαπραγμάτευση του σημερινού πακέτου λιτότητας και διαγραφής του χρέους, τότε η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι μόνο στην αρχή της μακρόχρονης φτώχειας του μακροπρόθεσμου χρέους που θα επηρεάσει τις πολλές γενιές ακόμα!
- Προσφέρει η Ελλάδα επενδυτικές ευκαιρίες;
Κανονικά λέμε ότι “τα πράγματα δεν είναι τόσο κακά όσο νομίζουμε”, αλλά στην Ελλάδα η κοινωνική ζημιά ήταν άνευ προηγουμένου.
Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν ευκαιρίες αγοράς κρατικών περιουσιακών στοιχείων και ακινήτων.
Πρέπει να πω ότι η Ελλάδα είναι μια όμορφη χώρα και είναι δύσκολο να αντισταθεί στην αγορά ακινήτων όταν έχουν πέσει τόσο οι τιμές.
Φέτος όμως φαίνεται ότι οι τουριστικές επιχειρήσεις θα ανακάμψουν.
- Μια τελευταία ερώτηση για το Brexit και τις συνέπειές του. Όταν η Βρετανία εγκαταλείψει την ΕΕ, μπορεί η ευρωζώνη να γίνει η Ε.Ε. Τι σημαίνει το Brexit για την ευρωζώνη; Προβλέπετε ότι αυτό το γεγονός θα είναι και η αρχή της κατάρρευσης της Νομισματικής Ένωσης;
Ό,τι και αν λέει ο κ. Junker, η Ευρώπη είναι πιθανό να είναι ο μεγάλος χαμένος από το Brexit.
Το ευρώ παραμένει ένα πολύ ανισόρροπο νόμισμα μεταξύ της Γερμανίας και όλων των υπόλοιπων.
Παρόλο που είναι επί του παρόντος ισχυρό, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι αγορές στοιχηματίζουν σε ΕΚΤ και Draghi και στις ενδείξεις ευρωπαϊκής ανάκαμψης που προκαλούν κανονικοποίηση των επιτοκίων.
Όμως στις ανισορροπίες, τίποτα δεν καθορίζεται ουσιαστικά.
Πολλές τράπεζες της νότιας Ευρώπης παραμένουν διασπασμένες, ενώ θα μπορούσαν θα παρατηρηθούν αναταράξεις στο δημόσιο χρέος όταν ολοκληρωθεί το QE.
Τούτων δοθέντων, το Ηνωμένο Βασιλείο έχει κάνει κάποια σοβαρά σφάλματα στη διαπραγμάτευση.
Θα έπρεπε αμέσως να δηλώσει ότι όλοι οι Ευρωπαίοι που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα έχουν ίδια δικαιώματα τους Βρετανούς πολίτες και ότι οι πόρτες του Ηνωμένου Βασιλείου θα είναι πάντοτε ανοιχτές για τους Ευρωπαίους.
Αντ 'αυτού, η κυβέρνησή μας φάνηκε ρατσιστική.
Αυτή είναι μια κακή στρατηγική όταν έχεις ευρωπαϊκά εκλογικά όργανα που είναι υπέρ της Βρετανίας.
Τώρα οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αντέχουν να κρατούν σκληρή στάση απέναντι στο Ηνωμένο Βασίλειο και να ξεφύγουν.
Όπως έχει αποδείξει η ιστορία, τα παραληρηματικά έθνη που θέλουν να “τιμωρήσουν” τη Βρετανία σπάνια κάνουν καλά.
Έχουμε μιλήσει με τους Γάλλους (επανειλημμένα), τους Ισπανούς, τους Γερμανούς, και αμέτρητους άλλους.
Μια δέσμη αλαζόνων γραφειοκρατών στις Βρυξέλλες θα είναι μια επιρροή.
Αστειεύομαι φυσικά, θα προτιμούσαμε να είμαστε φίλοι της Ευρώπης.
Μακροπρόθεσμα, η ΕΕ χρειάζεται ανοικτό διάλογο και εμπόριο με το Ηνωμένο Βασίλειο, ακόμη περισσότερο από ό, τι το Ηνωμένο Βασίλειο χρειάζεται την Ευρώπη.
Το Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται τώρα πολύ ανταγωνιστικό και η βιομηχανία συρρέει σε αυτό επειδή το κόστος είναι φθηνό και το εργατικό δυναμικό πληρώνεται λιγότερο.
Αθηνά Δημητρακοπούλου
www.bankingnews.gr
Η συνέντευξη στα Αγγλικά
- How do you assess the timing of Greece's comeback to bond markets?
The timing was fine, but it’s not important.
The new bond was a technical success extending the debt maturity profile of the Greek bond market. But it’s like building a “Potemkin Village” – presenting a false rosy façade hiding the disaster behind it. Nothing about the new deal changes the underlying dynamics of the Greek Debt Disaster – except to create a spurious illusion of normality. The deal was a drop in the bucket of Greece’s total €315bln debt burden – including the Euro 225 bln of bailout funding.
Nobody is fooled.
- Issuing new bonds is an important step for Greece to show it’s able to stand on its own feet. Though some analysts worry that if the Greek government becomes too confident, it might be inclined to reduce the reform program, something that could land back to the dark times of summer 2015. Do you see any risks associated with buying Greek government debt?
The truth is very few real investors were attracted into the deal – it didn’t pay enough yield to attract the real distressed asset investors, and whatever Europe and the ECB says, Greece is still viewed as a high risk investment by most mainstream funds.
Also Greece should realise it is no longer perceived to be a sovereign issuer. It no longer controls the printing presses, and debt is Euros is debt in another country’s currency. Everyone is aware Greece can only borrow with the nod and the wink from Europe as part of the propaganda exercise that the Greek Bailout is working well. “See, its so successful, Greece is able to re-access markets”, say the propagandists. The Market was not fooled.
What the deal did was provide a thin veneer of semi-respectable new debt to cover-up the rotten wood debt burden underneath. Because of the way the bailouts have been structured, it looks like the next funding “problem” for Greece will come in 10 years when it has to start repaying seriously large amounts of debt each year. Until then the debt repayments look comparatively modest. Doing a couple of deals per year to pay the interest looks good.
But it’s part of the ECB/EU “Pretend and Extend” approach to Greece’s debt mountain. Effectively, the €315bln of rescheduled debt is sitting in a “warehouse” being gently serviced till it starts to come due. The hope must be that somehow over the next 10-years that warehouse of debt can be made to disappear through complex financial alchemy, or by the much delayed realisation it has to be written down – in which case we should be asking why it wasn’t done right at the start!
Unfortunately Greece allowed itself to become a complicit player in an enormous but deeply damaging Game of Debt with Europe. In return for not breaking Europe by unilaterally defaulting on its debt, (which would have trigger bank and sovereign collapse across the EU), and accepting a ruinous bailout and austerity measures, Greece gets EU support and avoids the dislocation that would have followed exit from the Euro.
- How should debt relief look like for Greece? For example, would you say that Greek debt needs to be written off? What message would a deal like that send to the markets?
The bottom line remains that Greece desperately needs complete and immediate financial restructuring. It’s clear it cannot sustain and service the current debt – it should be written down. It’s clear it is using the wrong currency – it would do better to exit and devalue to become competitive and prosperous again. It’s clear the costs of austerity and the damage done to the fabric of Greek society have simply not been worth it. A short sharp painful cut would be better than long-term invalidity!
The enormous social damage done to Greece through Europe’s debt solution demands has achieved nothing for Greece, but kept Europe from systemic collapse. That was never going to be a good deal for Greece!
- Greek PM Alexis Tsipras keeps repeating that the worst of the crisis is behind us. Do you see any signs that this statement could truly imply? And if yes, which are these signs?
Tsipras made a deal with the devil in 2015. Now he is “spinning like a top” to preserve his remaining credibility. He’s fortunate that Greek Politics has become so “crisis fatigued” there really isn’t any credible alternative. But as the old joke goes: Q. how do you know a crisis is about to erupt? A. When a politician tells you the crisis is over!
Lots of things could upset the current balance, a reopening of the refugee crisis or renewed hostility with the IMF/EU/ECB/Germany divide.
It is a nonsense to claim the crisis is over. Unless there is a complete renegotiation of the current austerity package and debt write off, then Greece is still only at the beginning of Long Long Term Debt impoverishment that will affect many generations yet to come!
- Does Greece offer opportunities for investors?
Normally we say “things are never as bad as we think”, but in Greece the social damage has been extraordinary. That means there are locust like opportunities to buy enforced sale state assets and property.
I have to say Greece is such a beautiful county is hard to resist buying property when it is distressingly cheap, and as this year shows the Tourism business will recover.
- One last question for Brexit and its consequences. When Britain leaves the EU, the eurozone might become the EU. What does Brexit mean for the eurozone? Do you expect this event to be the start of the collapse of the Monetary Union?
What ever Herr Junker says, Europe is likely to be the main loser from Brexit. The Euro remains a very imbalance currency between Germany and the rest. Although it is currently strong, that is because markets are gaming the ECB and Draghi and hints of European recovery causing interest rate normalisation. But nothing is essentially fixed on the imbalances. Many southern European banks remain broken and sovereign debt could still re-errupt when Draghi ends QE.
That said, the UK has made some serious negotiating errors. It should have immediately said that all Europeans living in the UK would have permanent rights the same as UK citizens and that the UK’s doors will always be open to Europeans. Instead the Government has made us look racist. That’s a bad strategy when it open doors would have got European electorates in favour of Britain. Now the EU Hierarchies can afford to be tough on the UK and get away with it.
As history shows, delusional nations that set out to “punish” Britain seldom do well. We’ve dealt with the French (repeatedly), The Spanish, The Germans, and countless others.. A bunch of jumped up Bureaucrats in Brussels will be a pushover! (Only joking of course.. we’d rather be Europe’s friend!)
But long term the EU needs open dialog and Trade with the UK even more than the UK needs Europe. The UK now looks very competitive and industry is flocking to it because costs are cheap and the labour force is paid less!
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών