Τα μαθήματα από το μακρινό 1914 στο Σεράγεβο και η προοπτική ενός μακροχρόνου καταστροφικού πολέμου
Ο κίνδυνος ακούσιας κλιμάκωσης της σύγκρουσης σε περιφερειακό επίπεδο, όπως αυτής που ακολούθησε την δολοφονία ενός Αυστριακού αρχιδούκα στο Σεράγεβο τον Ιούνιο του 1914 να οδήγησε, μόλις λίγες εβδομάδες αργότερα, στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, μια σύρραξη στην οποία ενεπλάκησαν κάθε μεγάλη δύναμη στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ είναι ορατός, πραγματικός και προβληματίζει ιδιαίτερα, πολλούς από τους ηγέτες που εμπλέκονταν στην προσπάθεια κατάπαυσης του πυρός, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του ο Gideon Rahman στους Financial Times .
Η φρίκη του πολέμου όπως εκτυλίσσεται στη Γάζα είναι καθηλωτική, αλλά οι δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επικεντρώνονται όλο και περισσότερο στην ευρύτερη περιοχή –και στον κίνδυνο ενός γενικευμένου πολέμου στη Μέση Ανατολή που θα μπορούσε να παρασύρει το Ιράν, τις ΗΠΑ και ακόμα και τη Σαουδική Αραβία.
Για την κυβέρνηση Biden η απειλή ενός ευρύτερου πολέμου θεωρείται τώρα η κεντρική πρόκληση για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Όπως το έθεσε ένας εξ' απορρήτων της Ουάσινγκτον, «όλες οι εμπλεκόμενες χώρες έχουν γραμμές που, αν περαστούν, θα τις ωθήσει να πιστέψουν πως πρέπει να ενεργήσουν.
Η ασύμμετρη απειλή της Hamas
Η Hamas έχει προετοιμαστεί για έναν μακρύ, παρατεταμένο πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας και πιστεύει ότι μπορεί να αναστείλει την προέλαση του Ισραήλ για αρκετό καιρό ώστε να αναγκάσει τον προαιώνιο εχθρό της να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός, δήλωσαν δύο πηγές κοντά στην ηγεσία της οργάνωσης, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters το Σάββατο 4 Νοεμβρίου 2023.
Η Hamas, που κυβερνά τη Γάζα, έχει αποθηκεύσει όπλα, πυραύλους, τρόφιμα και ιατρικές προμήθειες, σύμφωνα τις μαρτυρίες τις οποίες επικαλείται το δημοσίευμα.
Η ομάδα είναι πεπεισμένη ότι οι χιλιάδες μαχητές της μπορούν να επιβιώσουν για μήνες σε μια πόλη με τούνελ χαραγμένα βαθιά κάτω από τον παλαιστινιακό θύλακα και να απογοητεύσουν τις ισραηλινές δυνάμεις με τακτικές αντάρτικου πόλεων, είπαν οι άνθρωποι στο Reuters.
Τελικά, η Hamas πιστεύει ότι η διεθνής πίεση για το Ισραήλ να τερματίσει την πολιορκία, καθώς αυξάνονται οι απώλειες αμάχων, θα μπορούσε να αναγκάσει σε κατάπαυση του πυρός και τη διευθέτηση κατόπιν διαπραγματεύσεων που θα έδινε στην ομάδα τη δυνατότητα να προχωρήσει σε μια απτή παραχώρηση, όπως η απελευθέρωση χιλιάδων Παλαιστινίων αιχμαλώτων σε αντάλλαγμα για Ισραηλινούς ομήρους, ανέφεραν οι πηγές.
Η διαπραγμάτευση για τους ομήρους
Η παλαιστινιακή ομάδα έχει καταστήσει σαφές στις ΗΠΑ και το Ισραήλ σε έμμεσες διαπραγματεύσεις για ομήρους με τη μεσολάβηση του Κατάρ ότι θέλει να εξαναγκάσει μια τέτοια απελευθέρωση κρατουμένων με αντάλλαγμα ομήρους, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους της Hamas και πηγές στο Λευκό Οίκο τις οποίες επικαλείται το δημοσίευμα.
Μακροπρόθεσμα, η Hamas έχει δηλώσει ότι θέλει να τερματίσει τον 17ετή αποκλεισμό του Ισραήλ στη Γάζα, καθώς και να σταματήσει την ισραηλινή επέκταση των εποικισμών και αυτό που οι Παλαιστίνιοι θεωρούν ως βαριές ενέργειες των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας στο τέμενος al-Aqsa, το πιο ιερό μουσουλμάνο. ιερό στην Ιερουσαλήμ.
Κίνδυνος γενοκτονίας
Την Πέμπτη 2 Νοεμβρίου 2023, ειδικοί των Ηνωμένων Εθνών ζήτησαν ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, λέγοντας ότι οι Παλαιστίνιοι εκεί βρίσκονται σε «σοβαρό κίνδυνο γενοκτονίας». Πολλοί ειδικοί βλέπουν μια σπειροειδή κρίση, χωρίς σαφή τελική έκβαση για καμία πλευρά.
«Η αποστολή για την καταστροφή της Hamas δεν επιτυγχάνεται εύκολα», δήλωσε ο Marwan Al-Muasher, πρώην υπουργός Εξωτερικών και αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ιορδανίας που τώρα εργάζεται για το Carnegie Endowment for International Peace στην Ουάσιγκτον.
«Δεν υπάρχει στρατιωτική λύση σε αυτή τη σύγκρουση.
Βρισκόμαστε σε σκοτεινούς καιρούς.
Αυτός ο πόλεμος δεν πρόκειται να είναι σύντομος».
Το Ισραήλ έχει αναπτύξει συντριπτική εναέρια δύναμη πυρός από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, κατά την οποία ένοπλοι της Hamas επιτέθηκαν από τη Λωρίδα της Γάζας, σκοτώνοντας 1.400 Ισραηλινούς και παίρνοντας 239 ομήρους.
Ο αριθμός των νεκρών στη Γάζα έχει ξεπεράσει τους 9.000, με κάθε μέρα βίας να πυροδοτεί διαμαρτυρίες σε όλο τον κόσμο για τα δεινά περισσότερων από 2 εκατομμυρίων Γαζών που έχουν παγιδευτεί στον μικροσκοπικό θύλακα, πολλοί χωρίς νερό, τροφή ή ρεύμα. Ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές έπληξαν έναν καταυλισμό προσφύγων στη Γάζα την Τρίτη, σκοτώνοντας τουλάχιστον 50 Παλαιστίνιους και έναν διοικητή της Hamas.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Benjamin Netanyahu δεσμεύεται ρητορικά να εξαλείψει τη Hamas και έχει απορρίψει τις εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι λένε ότι δεν τρέφουν αυταπάτες για το τι μπορεί να περιμένει και κατηγορούν τους μαχητές ότι κρύβονται πίσω από αμάχους.
Η χώρα έχει προετοιμαστεί για έναν «μακρό και επώδυνο πόλεμο», δήλωσε ο Danny Danon, πρώην πρεσβευτής του Ισραήλ στον ΟΗΕ και πρώην μέλος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων και άμυνας της Knesset.
«Γνωρίζουμε στο τέλος ότι θα επικρατήσουμε και ότι θα νικήσουμε τη Hamas», είπε στο Reuters.
«Το ερώτημα είναι το τίμημα που πρέπει να καταβληθεί και πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να καταλάβουμε ότι είναι μια πολύ περίπλοκη αστική περιοχή για τη διενέργεια στρατιωτικών επιχειρήσεων».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δηλώνου ότι τώρα δεν είναι η ώρα για γενική κατάπαυση του πυρός, αν και λένε ότι χρειάζεται για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.
«Προετοιμασμένη» δηλώνει η Hamas
Ο Adeeb Ziadeh, ένας Παλαιστίνιος ειδικός σε διεθνείς υποθέσεις στο Πανεπιστήμιο του Κατάρ, ο οποίος έχει μελετήσει τη Hamas, δήλωσε ότι η ομάδα πρέπει να είχε ένα πιο μακροπρόθεσμο σχέδιο για να παρακολουθήσει την επίθεσή της στο Ισραήλ.
Αυτοί που πραγματοποίησαν την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου με το επίπεδο της ικανότητας, αυτό το επίπεδο τεχνογνωσίας, ακρίβειας και έντασης, θα είχαν προετοιμαστεί για μια μακροχρόνια μάχη.
Δεν είναι δυνατό για τη Hamas να εμπλακεί σε μια τέτοια επίθεση χωρίς να είναι πλήρως προετοιμασμένη», είπε ο Ziadeh στο Reuters.
Η Ουάσιγκτον αναμένει από τη Hamas να προσπαθήσει να απωθήσει τις ισραηλινές δυνάμεις σε οδομαχίες στη Γάζα και να προκαλέσει αρκετά βαριές στρατιωτικές απώλειες ώστε να μειωθεί η ισραηλινή δημόσια υποστήριξη για μια παρατεταμένη σύγκρουση, δήλωσε πηγή του Λευκού Οίκου.
Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι τόνισαν ωστόσο στους Αμερικανούς ομολόγους τους ότι είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τις αντάρτικες τακτικές της Hamas καθώς και να αντέξουν τη διεθνή κριτική για την επίθεσή τους, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
Το αν το Ισραήλ έχει την ικανότητα να εξαλείψει τη Hamas ή απλώς να υποβαθμίσει σοβαρά την οργάνωση παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα.
H διάταξη των δυνάμεων
Η Hamas έχει περίπου 40.000 μαχητές, σύμφωνα με πηγές της οργάνωσης.
Μπορούν να κινηθούν γύρω από τον θύλακα χρησιμοποιώντας έναν τεράστιο ιστό από οχυρωμένες σήραγγες, μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων και βάθους έως και 80 μέτρων, που κατασκευάστηκαν εδώ και πολλά χρόνια.
Την Πέμπτη 2/11 μαχητές της Hamas εθεάθησαν να βγαίνουν από τις σήραγγες για να πυροβολούν τεθωρακισμένα και μετά να εξαφανίζονται ξανά στο δίκτυο, σύμφωνα με κατοίκους και βίντεο.
Ο ισραηλινός στρατός λέει ότι στρατιώτες της ειδικής μονάδας Yahalom συνεργάζονται με άλλες δυνάμεις για να εντοπίσουν και να καταστρέψουν τα τούνελ, κατά τη διάρκεια αυτού που ένας εκπρόσωπος αποκάλεσε μια «σύνθετη αστική μάχη» στη Γάζα.
Η Hamas έχει κάνει μια σειρά πολέμων με το Ισραήλ τις τελευταίες δεκαετίες και ο Ali Baraka, ο επικεφαλής των Εξωτερικών Σχέσεων της Hamas με έδρα τη Βηρυτό, δήλωσε ότι βελτίωσε σταδιακά τις στρατιωτικές της ικανότητες, ιδιαίτερα τους πυραύλους της.
Στον πόλεμο της Γάζας το 2008, οι πύραυλοι της Hamas είχαν μέγιστο βεληνεκές 40 χλμ. (25 μίλια), αλλά αυτό είχε αυξηθεί στα 230 χλμ. μέχρι τη σύγκρουση του 2021, πρόσθεσε.
«Σε κάθε πόλεμο, εκπλήσσουμε τους Ισραηλινούς με κάτι νέο», είπε ο Baraka στο Reuters.
Ένας αξιωματούχος κοντά στο υποστηριζόμενο από το Ιράν λιβανέζικο κίνημα Hezbollah, το οποίο είναι σύμμαχος της Hamas, δήλωσε ότι η μαχητική ισχύς της παλαιστινιακής μαχητικής ομάδας παρέμεινε ως επί το πλείστον ανέπαφη μετά από εβδομάδες βομβαρδισμών.
Η Hezbollah έχει μια κοινή στρατιωτική αίθουσα επιχειρήσεων στον Λίβανο με τη Hamas και άλλες συμμαχικές φατρίες σε ένα περιφερειακό δίκτυο που υποστηρίζεται από το Ιράν, σύμφωνα με αξιωματούχους της Χεζμπολάχ και της Χαμάς.
Καλούμε σε καταστροφή του Ισραήλ
Η Hamas, η οποία χαρακτηρίζεται τρομοκρατικό κίνημα από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και την ΕΕ, ζήτησε την καταστροφή του Ισραήλ στον ιδρυτικό της χάρτη του 1988.
Σε ένα μεταγενέστερο έγγραφο, γνωστό ως καταστατικό του 2017, η ομάδα αποδέχτηκε για πρώτη φορά την ιδέα ενός παλαιστινιακού κράτους εντός των συνόρων του 1967 που διεκδίκησε το Ισραήλ μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, αν και η ομάδα δεν αναγνώριζε ρητά το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ.
Ο αξιωματούχος της Hamas Osama Hamdan,, ο οποίος εδρεύει στη Βηρυτό, δήώσε ότι η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου και ο πόλεμος στη Γάζα που εκτυλίσσεται θα επαναφέρουν το ζήτημα του παλαιστινιακού κράτους στον χάρτη.
«Είναι μια ευκαιρία για εμάς να τους πούμε ότι μπορούμε να φτιάξουμε τη μοίρα μας με τα χέρια μας. Μπορούμε να διαμορφώσουμε την εξίσωση της περιοχής με τρόπο που να εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας», είπε στο Reuters.
Η Hamas αυξησε την πολιτική επιρροή της μετά την ειρηνευτική συμφωνία του Όσλο, η οποία συμφωνήθηκε μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής (PA) το 1993 για τον τερματισμό των δεκαετιών συγκρούσεων, χτύπησε σε τοίχο.
Ο Netanyahu κέρδισε την εξουσία για πρώτη φορά το 1996.
Οι Παλαιστίνιοι και οι διαπραγματευτές των ΗΠΑ είπαν ότι η άρνηση των κυβερνήσεών του όλα αυτά τα χρόνια να σταματήσουν την οικοδόμηση εβραϊκών οικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη υπονόμευσε τις προσπάθειες για τη δημιουργία ενός χωριστού παλαιστινιακού κράτους. Ισραηλινοί αξιωματούχοι στο παρελθόν αρνήθηκαν ότι οι εποικισμοί αποτελούσαν εμπόδιο για την ειρήνη και ο σημερινός ακροδεξιός συνασπισμός του Netanyahu έχει υιοθετήσει ακόμη πιο σκληρή γραμμή κατά της παραχώρησης κατεχόμενης γης.
Μια αραβική ειρηνευτική πρωτοβουλία, με ευρεία διεθνή και ομόφωνη αραβική υποστήριξη, βρίσκεται στο τραπέζι από το 2002.
Το σχέδιο προσφέρει στο Ισραήλ ειρηνευτικές συνθήκες με πλήρεις διπλωματικούς δεσμούς σε αντάλλαγμα για ένα κυρίαρχο παλαιστινιακό κράτος.
Ο Netanyahu επέλεξε αντ' αυτού να επιδιώξει μια αραβική σουνιτική συμμαχία με το Ισραήλ, αποτελούμενη από την Αίγυπτο και την Ιορδανία – κράτη με τα οποία το Ισραήλ έχει ειρηνευτικές συνθήκες που χρονολογούνται από το 1979 και το 1994 – καθώς και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο.
Πριν από την επίθεση της Hamas στις 7 Οκτωβρίου, βρισκόταν σε συνομιλίες με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ με τη Σαουδική Αραβία για τη σύναψη μιας διπλωματικής συμφωνίας ορόσημο ως ενιαίο μέτωπο κατά του Ιράν, αλλά αυτή η διαδικασία έκτοτε έχει ανασταλεί.
Ο Muasher, ο πρώην επιτετραμμένος της Ιορδανίας, δήλωσε ότι η επίθεση της Hamas είχε τερματίσει κάθε πιθανότητα να επιτευχθεί σταθερότητα στη Μέση Ανατολή χωρίς να εμπλακεί με τους Παλαιστίνιους.
«Είναι σαφές σήμερα ότι χωρίς ειρήνη με τους Παλαιστίνιους δεν πρόκειται να έχετε ειρήνη στην περιοχή.
Ο ρόλος της Hezbollah, της στηριζόμενης από το Ιράν μαχόμενης οργάνωσης με έδρα στον Λίβανο, είναι κρίσιμης σημασίας.
Οι αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ
Η απειλή στο Λίβανο
Αν η Hezbollah κλιμακώσει τις επιθέσεις της κατά του Ισραήλ, διαθέτει αρκετούς κατευθυνόμενους πυραύλους ακριβείας στο οπλοστάσιό της ώστε να αναγκάσει ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος του άμαχου πληθυσμού του Ισραήλ να εγκατασταθεί σε καταφύγια.
Όμως, o ηγέτης της Hasan Nasrala δεν εξήγγειλε ολοκληρωτικό πόλεμο κατά του Ισραήλ, αν και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για επέκταση των επιθέσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Όπως είπε οι μάχες στα σύνορα Λιβάνου - Ισραήλ μπορεί να φαίνονται μία μέτρια κατάσταση αλλά είναι σημαντική.
Σε κάθε περίπτωση δεν θα αρκεστούμε σε αυτό, τόνισε ο Nasrallah.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Benjamin Netanyahu, έχει απειλήσει τον Λίβανο με «καταστροφή» αν το Ισραήλ δεχθεί επίθεση από το έδαφός του.
Αλλά αν η Hezbollah κινδυνεύει να καταστραφεί, το Ιράν θα μπορούσε να στείλει στρατεύματα από το Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης για να πολεμήσουν στο πλευρό του συμμάχου του.
Σε αυτό το σημείο, το Ισραήλ θα μπορούσε να αποφασίσει να χτυπήσει τους Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν, καθώς και στο Λίβανο.
Άλλοι ιρανικοί εντολοδόχοι σε όλη την περιοχή θα αντιδρούσαν επίσης σε έναν πόλεμο με τη συμμετοχή της Hezbollah, ενισχύοντας τις επιθέσεις τους κατά ισραηλινών και αμερικανικών στόχων.
Το Ιράν θα μπορούσε επίσης τελικά να κάνει πράξη τις κατά καιρούς απειλές του να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, μέσω των οποίων ρέει μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πετρελαίου - ίσως με την ναρκοθέτηση του στενού.
Αυτό θα έφερνε την παγκόσμια οικονομία στα τάρταρα και θα απειλούσε επίσης άμεσα τη Σαουδική Αραβία.
Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ θα επιχειρούσε να ανοίξει εκ νέου το στενό.
Αλλά αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει το Ιράν και τους εντολοδόχους του να αντεπιτεθούν.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν στρατεύματα και εγκαταστάσεις σε όλη την περιοχή που θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχο - μεταξύ άλλων στο Μπαχρέιν, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στο Κατάρ, στη Συρία και στο Ιράκ.
Μια υποστηριζόμενη από το Ιράν δύναμη που οι Αμερικανοί παρακολουθούν με ιδιαίτερη ανησυχία είναι οι Χούθι στην Υεμένη - οι οποίοι έγιναν στόχος ενός σκληρού πολέμου με τη Σαουδική Αραβία.
Οι δυνάμεις των Huthi εκτόξευσαν ρουκέτες προς το Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα.
Έχουν επίσης χτυπήσει στο παρελθόν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας.
Μερικοί πύραυλοι ακριβείας θα μπορούσαν να καταστρέψουν τις εγκαταστάσεις αφαλάτωσης που τροφοδοτούν με νερό την πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, το Ριάντ.
Μια σύγκρουση που θα εξελισσόταν με αυτόν τον τρόπο θα ήταν καταστροφή για όλους τους συμμετέχοντες - και όλοι το γνωρίζουν.
Θα μπορούσε ωστόσο να συμβεί επειδή όλες οι πλευρές πιστεύουν επίσης ότι υπάρχουν ορισμένα γεγονότα στα οποία θα ήταν πολύ επικίνδυνο να μην αντιδράσουν.
Το Ισραήλ εισέβαλε στη Γάζα, χωρίς αξιόπιστο σχέδιο εξόδου, επειδή θεωρεί ότι πρέπει να «αποκαταστήσει την αποτροπή» αυτό όμως κινδυνεύει να εξελιχθεί σε ντόμινο και να παρασύρει πρωτίστως το ίδιο.
Το Ιράν πιστεύει ότι πρέπει να δείξει ότι ο «άξονας αντίστασης» του υποστηρίζει τους Παλαιστίνιους.
Η Αμερική πιστεύει ότι πρέπει να απαντήσει δυναμικά σε κάθε επίθεση εναντίον των στρατευμάτων της.
Δεν πανικοβάλλονται όλοι στην περιοχή
Στο Ριάντ την περασμένη εβδομάδα, κάποιοι Σαουδάραβες διαβεβαιώνουν με αυτοπεποίθηση ότι πρόκειται απλώς για άλλη μια κρίση σε μια ιστορικά ασταθή περιοχή.
Η φιλόδοξη ατζέντα εκσυγχρονισμού του βασιλείου - το Όραμα 2030 - παρέμενε σε καλό δρόμο, επέμεναν.
Αλλά αυτοί που συμπεριφέρονται σαν να μην τρέχει τίποτα στο Ριάντ, απλά κρύβουν το κεφάλι τους στην άμμο.
Ο πρίγκιπας διάδοχος Mohammed Bin Salman, ο de facto κυβερνήτης της χώρας, ανησυχεί πολύ για τον κίνδυνο ενός περιφερειακού πολέμου.
Η στρατηγική του Mohammed Bin Salman, λέει ένας έμπιστος, είναι να «πιέσει τους Αμερικανούς να πιέσουν τους Ισραηλινούς».
Οι Αμερικανοί, από την πλευρά τους, ελπίζουν ότι ο Mohammed Bin Salman, το Κατάρ και ακόμη και η Κίνα μπορούν να πείσουν το Ιράν για τους κινδύνους της κλιμάκωσης και την ανάγκη αυτοσυγκράτησης.
Η κρίση αυτή έχει ήδη οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου συνομιλία μεταξύ του Mohammed Bin Salman και του προέδρου του Ιράν.
Όπως οι Ρώσοι και οι Γερμανοί αυτοκράτορες πριν από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, έτσι και οι ηγέτες του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας ήταν πρόθυμοι να συνομιλήσουν μεταξύ τους - σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί ένας καταστροφικός πόλεμος.
Αυτό δεν «δούλεψε» το 1914.
www.bankingnews.gr
Η φρίκη του πολέμου όπως εκτυλίσσεται στη Γάζα είναι καθηλωτική, αλλά οι δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επικεντρώνονται όλο και περισσότερο στην ευρύτερη περιοχή –και στον κίνδυνο ενός γενικευμένου πολέμου στη Μέση Ανατολή που θα μπορούσε να παρασύρει το Ιράν, τις ΗΠΑ και ακόμα και τη Σαουδική Αραβία.
Για την κυβέρνηση Biden η απειλή ενός ευρύτερου πολέμου θεωρείται τώρα η κεντρική πρόκληση για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Όπως το έθεσε ένας εξ' απορρήτων της Ουάσινγκτον, «όλες οι εμπλεκόμενες χώρες έχουν γραμμές που, αν περαστούν, θα τις ωθήσει να πιστέψουν πως πρέπει να ενεργήσουν.
Η ασύμμετρη απειλή της Hamas
Η Hamas έχει προετοιμαστεί για έναν μακρύ, παρατεταμένο πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας και πιστεύει ότι μπορεί να αναστείλει την προέλαση του Ισραήλ για αρκετό καιρό ώστε να αναγκάσει τον προαιώνιο εχθρό της να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός, δήλωσαν δύο πηγές κοντά στην ηγεσία της οργάνωσης, σύμφωνα με δημοσίευμα του Reuters το Σάββατο 4 Νοεμβρίου 2023.
Η Hamas, που κυβερνά τη Γάζα, έχει αποθηκεύσει όπλα, πυραύλους, τρόφιμα και ιατρικές προμήθειες, σύμφωνα τις μαρτυρίες τις οποίες επικαλείται το δημοσίευμα.
Η ομάδα είναι πεπεισμένη ότι οι χιλιάδες μαχητές της μπορούν να επιβιώσουν για μήνες σε μια πόλη με τούνελ χαραγμένα βαθιά κάτω από τον παλαιστινιακό θύλακα και να απογοητεύσουν τις ισραηλινές δυνάμεις με τακτικές αντάρτικου πόλεων, είπαν οι άνθρωποι στο Reuters.
Τελικά, η Hamas πιστεύει ότι η διεθνής πίεση για το Ισραήλ να τερματίσει την πολιορκία, καθώς αυξάνονται οι απώλειες αμάχων, θα μπορούσε να αναγκάσει σε κατάπαυση του πυρός και τη διευθέτηση κατόπιν διαπραγματεύσεων που θα έδινε στην ομάδα τη δυνατότητα να προχωρήσει σε μια απτή παραχώρηση, όπως η απελευθέρωση χιλιάδων Παλαιστινίων αιχμαλώτων σε αντάλλαγμα για Ισραηλινούς ομήρους, ανέφεραν οι πηγές.
Η διαπραγμάτευση για τους ομήρους
Η παλαιστινιακή ομάδα έχει καταστήσει σαφές στις ΗΠΑ και το Ισραήλ σε έμμεσες διαπραγματεύσεις για ομήρους με τη μεσολάβηση του Κατάρ ότι θέλει να εξαναγκάσει μια τέτοια απελευθέρωση κρατουμένων με αντάλλαγμα ομήρους, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους της Hamas και πηγές στο Λευκό Οίκο τις οποίες επικαλείται το δημοσίευμα.
Μακροπρόθεσμα, η Hamas έχει δηλώσει ότι θέλει να τερματίσει τον 17ετή αποκλεισμό του Ισραήλ στη Γάζα, καθώς και να σταματήσει την ισραηλινή επέκταση των εποικισμών και αυτό που οι Παλαιστίνιοι θεωρούν ως βαριές ενέργειες των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας στο τέμενος al-Aqsa, το πιο ιερό μουσουλμάνο. ιερό στην Ιερουσαλήμ.
Κίνδυνος γενοκτονίας
Την Πέμπτη 2 Νοεμβρίου 2023, ειδικοί των Ηνωμένων Εθνών ζήτησαν ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, λέγοντας ότι οι Παλαιστίνιοι εκεί βρίσκονται σε «σοβαρό κίνδυνο γενοκτονίας». Πολλοί ειδικοί βλέπουν μια σπειροειδή κρίση, χωρίς σαφή τελική έκβαση για καμία πλευρά.
«Η αποστολή για την καταστροφή της Hamas δεν επιτυγχάνεται εύκολα», δήλωσε ο Marwan Al-Muasher, πρώην υπουργός Εξωτερικών και αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ιορδανίας που τώρα εργάζεται για το Carnegie Endowment for International Peace στην Ουάσιγκτον.
«Δεν υπάρχει στρατιωτική λύση σε αυτή τη σύγκρουση.
Βρισκόμαστε σε σκοτεινούς καιρούς.
Αυτός ο πόλεμος δεν πρόκειται να είναι σύντομος».
Το Ισραήλ έχει αναπτύξει συντριπτική εναέρια δύναμη πυρός από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, κατά την οποία ένοπλοι της Hamas επιτέθηκαν από τη Λωρίδα της Γάζας, σκοτώνοντας 1.400 Ισραηλινούς και παίρνοντας 239 ομήρους.
Ο αριθμός των νεκρών στη Γάζα έχει ξεπεράσει τους 9.000, με κάθε μέρα βίας να πυροδοτεί διαμαρτυρίες σε όλο τον κόσμο για τα δεινά περισσότερων από 2 εκατομμυρίων Γαζών που έχουν παγιδευτεί στον μικροσκοπικό θύλακα, πολλοί χωρίς νερό, τροφή ή ρεύμα. Ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές έπληξαν έναν καταυλισμό προσφύγων στη Γάζα την Τρίτη, σκοτώνοντας τουλάχιστον 50 Παλαιστίνιους και έναν διοικητή της Hamas.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Benjamin Netanyahu δεσμεύεται ρητορικά να εξαλείψει τη Hamas και έχει απορρίψει τις εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι λένε ότι δεν τρέφουν αυταπάτες για το τι μπορεί να περιμένει και κατηγορούν τους μαχητές ότι κρύβονται πίσω από αμάχους.
Η χώρα έχει προετοιμαστεί για έναν «μακρό και επώδυνο πόλεμο», δήλωσε ο Danny Danon, πρώην πρεσβευτής του Ισραήλ στον ΟΗΕ και πρώην μέλος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων και άμυνας της Knesset.
«Γνωρίζουμε στο τέλος ότι θα επικρατήσουμε και ότι θα νικήσουμε τη Hamas», είπε στο Reuters.
«Το ερώτημα είναι το τίμημα που πρέπει να καταβληθεί και πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να καταλάβουμε ότι είναι μια πολύ περίπλοκη αστική περιοχή για τη διενέργεια στρατιωτικών επιχειρήσεων».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δηλώνου ότι τώρα δεν είναι η ώρα για γενική κατάπαυση του πυρός, αν και λένε ότι χρειάζεται για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.
«Προετοιμασμένη» δηλώνει η Hamas
Ο Adeeb Ziadeh, ένας Παλαιστίνιος ειδικός σε διεθνείς υποθέσεις στο Πανεπιστήμιο του Κατάρ, ο οποίος έχει μελετήσει τη Hamas, δήλωσε ότι η ομάδα πρέπει να είχε ένα πιο μακροπρόθεσμο σχέδιο για να παρακολουθήσει την επίθεσή της στο Ισραήλ.
Αυτοί που πραγματοποίησαν την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου με το επίπεδο της ικανότητας, αυτό το επίπεδο τεχνογνωσίας, ακρίβειας και έντασης, θα είχαν προετοιμαστεί για μια μακροχρόνια μάχη.
Δεν είναι δυνατό για τη Hamas να εμπλακεί σε μια τέτοια επίθεση χωρίς να είναι πλήρως προετοιμασμένη», είπε ο Ziadeh στο Reuters.
Η Ουάσιγκτον αναμένει από τη Hamas να προσπαθήσει να απωθήσει τις ισραηλινές δυνάμεις σε οδομαχίες στη Γάζα και να προκαλέσει αρκετά βαριές στρατιωτικές απώλειες ώστε να μειωθεί η ισραηλινή δημόσια υποστήριξη για μια παρατεταμένη σύγκρουση, δήλωσε πηγή του Λευκού Οίκου.
Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι τόνισαν ωστόσο στους Αμερικανούς ομολόγους τους ότι είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τις αντάρτικες τακτικές της Hamas καθώς και να αντέξουν τη διεθνή κριτική για την επίθεσή τους, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
Το αν το Ισραήλ έχει την ικανότητα να εξαλείψει τη Hamas ή απλώς να υποβαθμίσει σοβαρά την οργάνωση παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα.
H διάταξη των δυνάμεων
Η Hamas έχει περίπου 40.000 μαχητές, σύμφωνα με πηγές της οργάνωσης.
Μπορούν να κινηθούν γύρω από τον θύλακα χρησιμοποιώντας έναν τεράστιο ιστό από οχυρωμένες σήραγγες, μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων και βάθους έως και 80 μέτρων, που κατασκευάστηκαν εδώ και πολλά χρόνια.
Την Πέμπτη 2/11 μαχητές της Hamas εθεάθησαν να βγαίνουν από τις σήραγγες για να πυροβολούν τεθωρακισμένα και μετά να εξαφανίζονται ξανά στο δίκτυο, σύμφωνα με κατοίκους και βίντεο.
Ο ισραηλινός στρατός λέει ότι στρατιώτες της ειδικής μονάδας Yahalom συνεργάζονται με άλλες δυνάμεις για να εντοπίσουν και να καταστρέψουν τα τούνελ, κατά τη διάρκεια αυτού που ένας εκπρόσωπος αποκάλεσε μια «σύνθετη αστική μάχη» στη Γάζα.
Η Hamas έχει κάνει μια σειρά πολέμων με το Ισραήλ τις τελευταίες δεκαετίες και ο Ali Baraka, ο επικεφαλής των Εξωτερικών Σχέσεων της Hamas με έδρα τη Βηρυτό, δήλωσε ότι βελτίωσε σταδιακά τις στρατιωτικές της ικανότητες, ιδιαίτερα τους πυραύλους της.
Στον πόλεμο της Γάζας το 2008, οι πύραυλοι της Hamas είχαν μέγιστο βεληνεκές 40 χλμ. (25 μίλια), αλλά αυτό είχε αυξηθεί στα 230 χλμ. μέχρι τη σύγκρουση του 2021, πρόσθεσε.
«Σε κάθε πόλεμο, εκπλήσσουμε τους Ισραηλινούς με κάτι νέο», είπε ο Baraka στο Reuters.
Ένας αξιωματούχος κοντά στο υποστηριζόμενο από το Ιράν λιβανέζικο κίνημα Hezbollah, το οποίο είναι σύμμαχος της Hamas, δήλωσε ότι η μαχητική ισχύς της παλαιστινιακής μαχητικής ομάδας παρέμεινε ως επί το πλείστον ανέπαφη μετά από εβδομάδες βομβαρδισμών.
Η Hezbollah έχει μια κοινή στρατιωτική αίθουσα επιχειρήσεων στον Λίβανο με τη Hamas και άλλες συμμαχικές φατρίες σε ένα περιφερειακό δίκτυο που υποστηρίζεται από το Ιράν, σύμφωνα με αξιωματούχους της Χεζμπολάχ και της Χαμάς.
Καλούμε σε καταστροφή του Ισραήλ
Η Hamas, η οποία χαρακτηρίζεται τρομοκρατικό κίνημα από το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και την ΕΕ, ζήτησε την καταστροφή του Ισραήλ στον ιδρυτικό της χάρτη του 1988.
Σε ένα μεταγενέστερο έγγραφο, γνωστό ως καταστατικό του 2017, η ομάδα αποδέχτηκε για πρώτη φορά την ιδέα ενός παλαιστινιακού κράτους εντός των συνόρων του 1967 που διεκδίκησε το Ισραήλ μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, αν και η ομάδα δεν αναγνώριζε ρητά το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ.
Ο αξιωματούχος της Hamas Osama Hamdan,, ο οποίος εδρεύει στη Βηρυτό, δήώσε ότι η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου και ο πόλεμος στη Γάζα που εκτυλίσσεται θα επαναφέρουν το ζήτημα του παλαιστινιακού κράτους στον χάρτη.
«Είναι μια ευκαιρία για εμάς να τους πούμε ότι μπορούμε να φτιάξουμε τη μοίρα μας με τα χέρια μας. Μπορούμε να διαμορφώσουμε την εξίσωση της περιοχής με τρόπο που να εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας», είπε στο Reuters.
Η Hamas αυξησε την πολιτική επιρροή της μετά την ειρηνευτική συμφωνία του Όσλο, η οποία συμφωνήθηκε μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής (PA) το 1993 για τον τερματισμό των δεκαετιών συγκρούσεων, χτύπησε σε τοίχο.
Ο Netanyahu κέρδισε την εξουσία για πρώτη φορά το 1996.
Οι Παλαιστίνιοι και οι διαπραγματευτές των ΗΠΑ είπαν ότι η άρνηση των κυβερνήσεών του όλα αυτά τα χρόνια να σταματήσουν την οικοδόμηση εβραϊκών οικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη υπονόμευσε τις προσπάθειες για τη δημιουργία ενός χωριστού παλαιστινιακού κράτους. Ισραηλινοί αξιωματούχοι στο παρελθόν αρνήθηκαν ότι οι εποικισμοί αποτελούσαν εμπόδιο για την ειρήνη και ο σημερινός ακροδεξιός συνασπισμός του Netanyahu έχει υιοθετήσει ακόμη πιο σκληρή γραμμή κατά της παραχώρησης κατεχόμενης γης.
Μια αραβική ειρηνευτική πρωτοβουλία, με ευρεία διεθνή και ομόφωνη αραβική υποστήριξη, βρίσκεται στο τραπέζι από το 2002.
Το σχέδιο προσφέρει στο Ισραήλ ειρηνευτικές συνθήκες με πλήρεις διπλωματικούς δεσμούς σε αντάλλαγμα για ένα κυρίαρχο παλαιστινιακό κράτος.
Ο Netanyahu επέλεξε αντ' αυτού να επιδιώξει μια αραβική σουνιτική συμμαχία με το Ισραήλ, αποτελούμενη από την Αίγυπτο και την Ιορδανία – κράτη με τα οποία το Ισραήλ έχει ειρηνευτικές συνθήκες που χρονολογούνται από το 1979 και το 1994 – καθώς και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο.
Πριν από την επίθεση της Hamas στις 7 Οκτωβρίου, βρισκόταν σε συνομιλίες με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ με τη Σαουδική Αραβία για τη σύναψη μιας διπλωματικής συμφωνίας ορόσημο ως ενιαίο μέτωπο κατά του Ιράν, αλλά αυτή η διαδικασία έκτοτε έχει ανασταλεί.
Ο Muasher, ο πρώην επιτετραμμένος της Ιορδανίας, δήλωσε ότι η επίθεση της Hamas είχε τερματίσει κάθε πιθανότητα να επιτευχθεί σταθερότητα στη Μέση Ανατολή χωρίς να εμπλακεί με τους Παλαιστίνιους.
«Είναι σαφές σήμερα ότι χωρίς ειρήνη με τους Παλαιστίνιους δεν πρόκειται να έχετε ειρήνη στην περιοχή.
Ο ρόλος της Hezbollah, της στηριζόμενης από το Ιράν μαχόμενης οργάνωσης με έδρα στον Λίβανο, είναι κρίσιμης σημασίας.
Οι αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ
Η απειλή στο Λίβανο
Αν η Hezbollah κλιμακώσει τις επιθέσεις της κατά του Ισραήλ, διαθέτει αρκετούς κατευθυνόμενους πυραύλους ακριβείας στο οπλοστάσιό της ώστε να αναγκάσει ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος του άμαχου πληθυσμού του Ισραήλ να εγκατασταθεί σε καταφύγια.
Όμως, o ηγέτης της Hasan Nasrala δεν εξήγγειλε ολοκληρωτικό πόλεμο κατά του Ισραήλ, αν και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για επέκταση των επιθέσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Όπως είπε οι μάχες στα σύνορα Λιβάνου - Ισραήλ μπορεί να φαίνονται μία μέτρια κατάσταση αλλά είναι σημαντική.
Σε κάθε περίπτωση δεν θα αρκεστούμε σε αυτό, τόνισε ο Nasrallah.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Benjamin Netanyahu, έχει απειλήσει τον Λίβανο με «καταστροφή» αν το Ισραήλ δεχθεί επίθεση από το έδαφός του.
Αλλά αν η Hezbollah κινδυνεύει να καταστραφεί, το Ιράν θα μπορούσε να στείλει στρατεύματα από το Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης για να πολεμήσουν στο πλευρό του συμμάχου του.
Σε αυτό το σημείο, το Ισραήλ θα μπορούσε να αποφασίσει να χτυπήσει τους Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν, καθώς και στο Λίβανο.
Άλλοι ιρανικοί εντολοδόχοι σε όλη την περιοχή θα αντιδρούσαν επίσης σε έναν πόλεμο με τη συμμετοχή της Hezbollah, ενισχύοντας τις επιθέσεις τους κατά ισραηλινών και αμερικανικών στόχων.
Το Ιράν θα μπορούσε επίσης τελικά να κάνει πράξη τις κατά καιρούς απειλές του να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, μέσω των οποίων ρέει μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πετρελαίου - ίσως με την ναρκοθέτηση του στενού.
Αυτό θα έφερνε την παγκόσμια οικονομία στα τάρταρα και θα απειλούσε επίσης άμεσα τη Σαουδική Αραβία.
Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ θα επιχειρούσε να ανοίξει εκ νέου το στενό.
Αλλά αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει το Ιράν και τους εντολοδόχους του να αντεπιτεθούν.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν στρατεύματα και εγκαταστάσεις σε όλη την περιοχή που θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχο - μεταξύ άλλων στο Μπαχρέιν, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στο Κατάρ, στη Συρία και στο Ιράκ.
Μια υποστηριζόμενη από το Ιράν δύναμη που οι Αμερικανοί παρακολουθούν με ιδιαίτερη ανησυχία είναι οι Χούθι στην Υεμένη - οι οποίοι έγιναν στόχος ενός σκληρού πολέμου με τη Σαουδική Αραβία.
Οι δυνάμεις των Huthi εκτόξευσαν ρουκέτες προς το Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα.
Έχουν επίσης χτυπήσει στο παρελθόν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας.
Μερικοί πύραυλοι ακριβείας θα μπορούσαν να καταστρέψουν τις εγκαταστάσεις αφαλάτωσης που τροφοδοτούν με νερό την πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, το Ριάντ.
Μια σύγκρουση που θα εξελισσόταν με αυτόν τον τρόπο θα ήταν καταστροφή για όλους τους συμμετέχοντες - και όλοι το γνωρίζουν.
Θα μπορούσε ωστόσο να συμβεί επειδή όλες οι πλευρές πιστεύουν επίσης ότι υπάρχουν ορισμένα γεγονότα στα οποία θα ήταν πολύ επικίνδυνο να μην αντιδράσουν.
Το Ισραήλ εισέβαλε στη Γάζα, χωρίς αξιόπιστο σχέδιο εξόδου, επειδή θεωρεί ότι πρέπει να «αποκαταστήσει την αποτροπή» αυτό όμως κινδυνεύει να εξελιχθεί σε ντόμινο και να παρασύρει πρωτίστως το ίδιο.
Το Ιράν πιστεύει ότι πρέπει να δείξει ότι ο «άξονας αντίστασης» του υποστηρίζει τους Παλαιστίνιους.
Η Αμερική πιστεύει ότι πρέπει να απαντήσει δυναμικά σε κάθε επίθεση εναντίον των στρατευμάτων της.
Δεν πανικοβάλλονται όλοι στην περιοχή
Στο Ριάντ την περασμένη εβδομάδα, κάποιοι Σαουδάραβες διαβεβαιώνουν με αυτοπεποίθηση ότι πρόκειται απλώς για άλλη μια κρίση σε μια ιστορικά ασταθή περιοχή.
Η φιλόδοξη ατζέντα εκσυγχρονισμού του βασιλείου - το Όραμα 2030 - παρέμενε σε καλό δρόμο, επέμεναν.
Αλλά αυτοί που συμπεριφέρονται σαν να μην τρέχει τίποτα στο Ριάντ, απλά κρύβουν το κεφάλι τους στην άμμο.
Ο πρίγκιπας διάδοχος Mohammed Bin Salman, ο de facto κυβερνήτης της χώρας, ανησυχεί πολύ για τον κίνδυνο ενός περιφερειακού πολέμου.
Η στρατηγική του Mohammed Bin Salman, λέει ένας έμπιστος, είναι να «πιέσει τους Αμερικανούς να πιέσουν τους Ισραηλινούς».
Οι Αμερικανοί, από την πλευρά τους, ελπίζουν ότι ο Mohammed Bin Salman, το Κατάρ και ακόμη και η Κίνα μπορούν να πείσουν το Ιράν για τους κινδύνους της κλιμάκωσης και την ανάγκη αυτοσυγκράτησης.
Η κρίση αυτή έχει ήδη οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου συνομιλία μεταξύ του Mohammed Bin Salman και του προέδρου του Ιράν.
Όπως οι Ρώσοι και οι Γερμανοί αυτοκράτορες πριν από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, έτσι και οι ηγέτες του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας ήταν πρόθυμοι να συνομιλήσουν μεταξύ τους - σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί ένας καταστροφικός πόλεμος.
Αυτό δεν «δούλεψε» το 1914.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών