Στις Βρυξέλλες, όπου τα φώτα πέφτουν πάντα στους προέδρους και τους ηγέτες, υπάρχει μια γυναίκα που κανείς δεν βλέπει, αλλά όλοι φοβούνται. Κι αυτή δεν είναι η πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula von der Leyen, άλλωστε δεν θα μπορούσε... Έχει αποδείξει την ανεπάρκεια της, με τελευταίο παράδειγμα την ατιμωτική παράδοση στις ΗΠΑ και τον Donald Trump.
O αόρατος, λοιπόν, εγκέφαλος της Κομισιόν, ο άνθρωπος που κανείς δεν θα ήθελε να τον κάνει εχθρό, ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από τις πιο κρίσιμες αποφάσεις για τον προϋπολογισμό των 1,8 τρισ. ευρώ, ακούει στο όνομα Stéphanie Riso.
Η Riso καθορίζει το μέλλον της Ευρώπης με ψυχρή αποφασιστικότητα που τρομάζει ακόμη και τους ισχυρότερους ηγέτες.
Η απόλυτη παρασκηνιακή διπλωμάτης
Σύμφωνα με το Politico, ενώ άλλοι ήταν στο επίκεντρο και δέχθηκαν το μεγαλύτερο μέρος της κριτικής, ήταν η Stéphanie Riso -η απόλυτη παρασκηνιακή διπλωμάτης- που αθόρυβα κινεί τα νήματα για χρόνια. Χρειάστηκε όλες τις διπλωματικές της ικανότητες όταν, αργά το βράδυ πριν από την παρουσίαση του προϋπολογισμού τον περασμένο μήνα, οι εσωτερικές διαμάχες στην Επιτροπή επέβαλαν μια σειρά από παραχωρήσεις της τελευταίας στιγμής.
Η συγκεχυμένη έναρξη του προϋπολογισμού μετά το 2027 ήταν το χαοτικό φινάλε μηνών εσωτερικών αντιπαραθέσεων, πολιτικών διαμαχών και προσπαθειών της τελευταίας στιγμής για να τορπιλιστεί η δουλειά της Riso.
Μια βετεράνος της Γαλλικής Επιτροπής με «σημάδια» από την κρίση της ευρωζώνης, το Brexit και την ανάκαμψη της ΕΕ από την πανδημία, η Riso έχει γίνει αθόρυβα μια από τις ισχυρές -και διχαστικές- προσωπικότητες του μπλοκ. Στα 49 της, ηγείται της «μητέρας όλων των αποστολών»: να κατευθύνει τον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ, το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), μακριά από τις επιδοτήσεις των αγροτών και τις περιφερειακές πληρωμές, προς πιο σύγχρονα πανευρωπαϊκά βιομηχανικά έργα.
Τώρα που δημοσιεύτηκε το σχέδιο του προϋπολογισμού, με τα «δακτυλικά αποτυπώματα» της Riso παντού, θα πηγαινοέρχεται μεταξύ των πρωτευουσών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μέχρι να οριστικοποιηθεί η τελική του έκδοση. Είναι ένα τιτάνιο έργο.
Σε μια πόλη όπου ο συμβιβασμός είναι συνήθως η συνήθης πρακτική, το ασυμβίβαστο στυλ της Riso έχει ήδη εκνευρίσει κάποιους.
«Το ΠΔΠ έχει γραφτεί από τρία άτομα κλειδωμένα σε ένα δωμάτιο», δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ, αναφερόμενος στην Riso, τον επικεφαλής του γραφείου της Προέδρου της Επιτροπής Ursula von der Leyen, Bjoern Seibert, και την Céline Gauer, η οποία επιβλέπει το Ταμείο Ανάκαμψης μετά τον Covid.
Παρακάμπτει τμήματα, αδιαφορεί για τη διαδικασία που πρέπει να τηρηθεί
Εσωτερικά στην Κομισιόν, η Riso έχει αναστατώσει τους πάντες παραγκωνίζοντας τμήματα, περικόπτοντας γραμμές του προϋπολογισμού και προωθώντας αμφιλεγόμενες μεταρρυθμίσεις με ελάχιστη μέριμνα για τη διαδικασία ή τη συναίνεση. Αξιωματούχοι δήλωσαν ότι οι τακτικές της είχαν πυροδοτήσει μια μίνι-εξέγερση μεταξύ των Επιτρόπων, οι οποίοι ενώθηκαν για να μπλοκάρουν τις πιο ριζοσπαστικές της προτάσεις σε μια δραματική αναμέτρηση της τελευταίας στιγμής νωρίτερα αυτόν τον μήνα μέσα στο Berlaymont, τα κεντρικά γραφεία της Επιτροπής.
Αυτό που συνήθως είναι μια τεχνοκρατική, βαρετή διαδικασία εξελίχθηκε σε μια πολιτική «μαχαιριά» αργά τη νύχτα.
«Ήταν ένας σχεδόν σωματικός αγώνας», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ που ενημερώθηκε για τις συζητήσεις.
Οι άνθρωποι την φοβούνται
Οι υποστηρικτές της Riso υποστηρίζουν ότι δεν υπήρχε άλλος τρόπος. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ είναι περιβόητα δυσκίνητος, ένα συνονθύλευμα εθνικών συμφερόντων, πολιτικών ευαισθησιών και δικαιωμάτων δεκαετιών — από τις αγροτικές επιδοτήσεις μέχρι τις πολιτιστικές επιχορηγήσεις. Η μεταρρύθμισή του απαιτεί μια ορισμένη αδιαφορία για την «εθιμοτυπία των Βρυξελλών».
«Δεν έχει πολλούς εχθρούς», είπε ένας αξιωματούχος. «Αλλά πολλοί άνθρωποι την φοβούνται».
Ένας άλλος την αποκάλεσε «το πιο σκληρό καρύδι» της παρέας.
Η Riso αψηφά το στερεότυπο του «Ευρωκράτη». Οι σύμμαχοι και οι συνάδελφοί της λένε ότι είναι έντονη, με οξύ πνεύμα, αστεία — και εντελώς αδυσώπητη. Γνωστή για την απλή γκαρνταρόμπα της με σκούρα σακάκια και κουμπωμένα πουκάμισα, έχει κερδίσει ψευδώνυμα όπως «ο πολεμικός μοναχός» για την απόλυτη αφοσίωσή της σε όποια κρίση της ΕΕ βρίσκεται σε εξέλιξη.
«Μπορεί να κάνει ένα ολόκληρο τραπέζι να γελάει», θυμάται ένας πρώην συνάδελφός της. «Αλλά είναι επίσης συντριπτική — νιώθεις ότι πρέπει να πάρεις μια ανάσα μετά από μια ώρα μαζί της».
Ένας άλλος βετεράνος της Επιτροπής την περιέγραψε ως «ανήσυχη και άφοβη» — ένα νέο είδος αξιωματούχου που δεν φοβάται να διασταυρώσει τα ξίφη του με εκλεγμένους πολιτικούς, ακόμα και με τους ονομαστικούς της ανωτέρους.
Ο τελευταίος αγώνας για τον προϋπολογισμό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, καθώς αποκάλυψε έναν αγώνα εξουσίας με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Προϋπολογισμού Piotr Serafin. Ένας στενός σύμμαχος του Πολωνού πρωθυπουργού Donald Tusk, ο Serafin έχει εκφράσει ανησυχίες για τις μεταρρυθμίσεις του προϋπολογισμού της von der Leyen, οι οποίες συνδέουν τις πληρωμές με τις οικονομικές αναδιαρθρώσεις και μειώνουν την περιφερειακή διακριτική ευχέρεια — μέτρα που η Riso είχε πιέσει πολύ κατά τη διάρκεια της σύνταξης εκ μέρους της προϊσταμένης της.
«Ήταν προφανές ότι η ομάδα του Serafin δεν ήταν ενήμερη», είπε ένας διπλωμάτης. «Η Riso εργαζόταν απευθείας με τη von der Leyen».
Χτίζοντας ένα… φρούριο
Στο γραφείο της στα περίχωρα της συνοικίας της ΕΕ -στεγασμένο σε ένα μαύρο κτίριο γνωστό επειδή είναι «πολύ κρύο τον χειμώνα και πολύ ζεστό το καλοκαίρι», σύμφωνα με κάποιον που έχει εργαστεί εκεί- η Riso και η ομάδα της δημιούργησαν αυτό που κάποιοι αποκαλούν προϋπολογισμό-φρούριο: μεθοδικά σχεδιασμένος, αυστηρά φυλασσόμενος και σθεναρά υπερασπιζόμενος.
Όσοι προσπάθησαν να πάρουν μια προεπισκόπηση της πρότασης βρήκαν έναν τοίχο σιωπής — μια ομερτά σε στυλ Μαφίας, όπως το έθεσε ένας διπλωμάτης.
Έχτιζε «ένα κάστρο» και δεν ήθελε να καταρρεύσει πριν το παρουσιάσει, είπε ένας αξιωματούχος που συμμετείχε στις συνομιλίες.
Αυτή η μυστικότητα, σε συνδυασμό με την σαρωτική φύση των μεταρρυθμίσεών της, ανησύχησε τους Επιτρόπους και τους εθνικούς ηγέτες. Ξέσπασαν διαμαρτυρίες από ερευνητές, αγρότες και περιφερειακές κυβερνήσεις — όλοι ανησυχούσαν για τις προτεινόμενες περικοπές ή τις προϋποθέσεις.
«Όταν η Επιτροπή μιλάει για συνοχή, εννοεί συγκεντρωτισμό», είπε ένας άλλος διπλωμάτης της ΕΕ. Οι επικριτές το αποκαλούν «αρπαγή εξουσίας».
Η δύναμη του Brexit
Η φήμη της Riso ως «διορθωτή κρίσεων» εδραιώθηκε κατά τη διάρκεια των συνομιλιών για το Brexit, όπου έπαιξε έναν παρασκηνιακό ρόλο στη διαμεσολάβηση για συμβιβασμούς το 2020.
«Αν δεν ήταν η Stéphanie που ανέλαβε την ευθύνη της πλευράς της ΕΕ τις τελευταίες εβδομάδες, είμαι σχεδόν σίγουρος ότι όλο το πράγμα θα είχε καταρρεύσει», είπε ένα πρώην μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας του Ηνωμένου Βασιλείου. «Οι ικανότητές της και ο επαγγελματισμός της το έσωσαν».
Από τότε, το «άστρο» της έχει μόνο ανέβει — ακόμα και αν οι μέθοδοί της παραμένουν αμφιλεγόμενες.
«Κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών, θα είναι η πιο ισχυρή δημόσια υπάλληλος στις Βρυξέλλες», προέβλεψε ένας διπλωμάτης.
Το «αποτέλεσμα» θα φανεί
Τελικά, η κληρονομιά της Riso θα εξαρτηθεί από το αν ο νέος προϋπολογισμός θα παραμείνει σε ισχύ και θα επιβιώσει από τη δοκιμασία των εθνικών κοινοβουλίων, των νομοθετών της ΕΕ και των συμφερόντων.
«Αν τα καταφέρει, μπορεί να γίνει η επόμενη γενική γραμματέας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», την κορυφαία θέση δημόσιου υπαλλήλου της ΕΕ, είπε ένας αξιωματούχος της Επιτροπής. Το αποτέλεσμα δεν θα είναι σίγουρο μέχρι λίγο πριν από το 2028.
«Αν είσαι στην αντίθετη πλευρά του τραπεζιού, καλύτερα να έχεις ένα καλό επιχείρημα», είπε ένας πρώην συνάδελφός της. «Αλλιώς, θα χάσεις».
Πολλοί ακόμα πρόκειται να το ανακαλύψουν μόνοι τους.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών