Οι θαυμαστές της Κίνας αποκτούν μια νέα «Βίβλο» (και τη μελετούν ακόμα και στον Λευκό Οίκο)…
Είτε οφείλεται στον Donald Trump είτε όχι, η Κίνα κερδίζει συνεχώς νέους οπαδούς ανά τον κόσμο.
Οι θαυμαστές της αυξάνονται, ακόμη και στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών.
Και η αλήθεια είναι πως επαναλαμβάνεται ένα φαινόμενο που είχε παρατηρηθεί τη δεκαετία του ’70 και του ’80 με την Ιαπωνία: η επιτυχία προκαλεί φθόνο, δυσαρέσκεια και φόβο, αλλά επίσης περιέργεια, θαυμασμό και διάθεση μίμησης ενός νικηφόρου μοντέλου.
Η κινεζική «συνταγή» που προκαλεί σεβασμό και αντιγράφεται ολοένα και περισσότερο είναι η βιομηχανική πολιτική: το σύνολο εργαλείων με τα οποία ένα κράτος μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών του, να δημιουργήσει νέες, να προωθήσει την καινοτομία και να στηρίξει την κατάκτηση διεθνών αγορών.
Η βιομηχανική πολιτική δεν είναι κινεζική επινόηση.
Διάφορες μορφές κρατικής στήριξης εφαρμόστηκαν κατά καιρούς στις ΗΠΑ (συχνά με συνέργειες πολιτικού και στρατιωτικού τομέα), στη Γερμανία, στην Ιταλία της δεκαετίας του ’60, και κυρίως στην Ιαπωνία, την οποία μιμήθηκαν όλοι οι «ασιατικοί δράκοι»: Hong Kong, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα, Ταϊβάν.
Η Κίνα είναι η πιο πρόσφατη συνέχεια αυτής της παράδοσης.
Γι’ αυτό και τόσο η διοίκηση Biden όσο και ο Trump υιοθετούν εν μέρει κινεζικές πρακτικές: από τις επιδοτήσεις για στρατηγικές βιομηχανίες στο Inflation Reduction Act και το Chips Act (Biden), έως τις κρατικές συμμετοχές σε εταιρείες εξόρυξης και στους ημιαγωγούς (Trump).
Πρόκειται για έναν τομέα όπου η Κίνα ασκεί πραγματικό soft power: τη δυνατότητα να επηρεάζει άλλες χώρες μέσα από την εξαγωγή του μοντέλου της.
Μια νέα «Βίβλος»
Για όποιον αναζητά σήμερα τον πληρέστερο και πιο ενημερωμένο ορισμό του «κινεζικού μοντέλου», υπάρχει πλέον μια νέα Βίβλος: The New China Playbook – Beyond Socialism and Capitalism.
Η συγγραφέας, Keyu Jin, γεννημένη στο Πεκίνο το 1982, είναι οικονομολόγος και εκπρόσωπος της νέας γενιάς της κομμουνιστικής νομενκλατούρας: καταρτισμένη, μαχητική, εθνικίστρια, ικανή να υπερασπιστεί το καθεστώς με ευφυή τρόπο και ταυτόχρονα να εκπέμψει κοσμοπολίτικη γοητεία.
Ανήκει στις λεγόμενες «πριγκιποπούλες», δηλαδή στους απογόνους υψηλόβαθμων στελεχών του ΚΚΚ.
Ο πατέρας της, Jin Liqun, υπήρξε υπουργός και τραπεζίτης σε κορυφαίους θεσμούς, μεταξύ των οποίων η Asian Infrastructure Investment Bank, το «χρηματοδοτικό χέρι» των Νέων Δρόμων του Μεταξιού.
Η Keyu Jin σπούδαζε επί χρόνια στις ΗΠΑ, ολοκληρώνοντας μεταπτυχιακά και διδακτορικό στην οικονομία στο Harvard (όπου είχε φοιτήσει και η κόρη του Xi Jinping).
Μετά το PhD, δίδαξε επί 15 χρόνια στο London School of Economics.
Σήμερα είναι καθηγήτρια χρηματοοικονομικών στο Hong Kong University of Science and Technology και διατηρεί ακαδημαϊκούς δεσμούς με το Harvard.
Έχει υπάρξει σύμβουλος για την Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ και ακόμη και για τη Federal Reserve.
Η προσωπικότητά της αντιπροσωπεύει μια νέα παγκόσμια ελίτ, μοιρασμένη ανάμεσα σε Πεκίνο, Λονδίνο και Νέα Υόρκη.
Ένα πικάντικο παρασκήνιο: είχε αποτελέσει ερωτικό στόχο (ανεπιτυχώς) του οικονομολόγου και πρώην υπουργού Larry Summers, ο οποίος, σύμφωνα με αποκαλύψεις, ζητούσε συμβουλές από τον καταδικασμένο παιδόφιλο Jeffrey Epstein.
Οι τρεις πυλώνες του «θαύματος»
Το βιβλίο αποτελεί μια τεκμηριωμένη απολογία του πολιτικοοικονομικού μοντέλου της Λαϊκής Δημοκρατίας, εμπλουτισμένη με ήπιες κριτικές ώστε να είναι πιο πιστευτό στο δυτικό κοινό.
Η Jin ξεκινά από το «κινέζικο αίνιγμα»: Πώς μια φτωχή χώρα στα τέλη της δεκαετίας του ’70 έγινε μέσα σε λίγες δεκαετίες η δεύτερη οικονομία στον κόσμο, χωρίς να ακολουθήσει ούτε τον κλασικό σοσιαλισμό ούτε τον δυτικό φιλελεύθερο καπιταλισμό…;
Η συγγραφέας προτείνει να εγκαταλειφθούν τα δυτικά προκατασκευασμένα σχήματα και να εξεταστεί το κινεζικό σύστημα εκ των έσω.
Στόχος της είναι να «απομυθοποιήσει» την οικονομία της Κίνας, διαλύοντας στερεότυπα και προφητείες περί επικείμενης κατάρρευσης.
Αναλύοντας την οικονομική άνοδο από το 1978 και μετά, η Jin τονίζει τρία αλληλένδετα στοιχεία:
Την εξαιρετική ικανότητα του κράτους, τον αποκεντρωμένο ανταγωνισμό μεταξύ τοπικών κυβερνήσεων, την ανοχή του πληθυσμού σε υψηλές αποταμιεύσεις και θυσίες με αντάλλαγμα κοινωνική κινητικότητα
Κατά την Jin, η Κίνα δημιούργησε ένα υβριδικό σύστημα: μια οικονομία της αγοράς με ισχυρό κρατικό παρεμβατισμό, όπου το κράτος είναι όχι μόνο ρυθμιστής, αλλά και μέτοχος, σχεδιαστής και πειραματιστής, ενώ η αγορά παραμένει ο κύριος μηχανισμός κατανομής πόρων.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη νέα αστική γενιά και τη διόγκωση της μεσαίας τάξης τα τελευταία 20 χρόνια.
Προσδιορίζεται ένας ολοένα και πιο απαιτητικός καταναλωτής, ενταγμένος σε ένα υπερ-ψηφιακό περιβάλλον που έχουν οικοδομήσει πλατφόρμες όπως Alibaba, Tencent, Meituan.
Η Jin υποστηρίζει ότι αυτή η εξέλιξη ωθεί την Κίνα σε ένα νέο υπόδειγμα ανάπτυξης, βασισμένο περισσότερο στη ζήτηση, αντί να στηρίζεται αποκλειστικά στις εξαγωγές και τις δημόσιες επενδύσεις.
Το βιβλίο περιγράφει την πολύπλοκη σχέση κράτους-αγοράς:
Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις έδρασαν επί δεκαετίες με εντυπωσιακή ελευθερία, αξιοποιώντας κενά ρυθμίσεων και ακραίο ανταγωνισμό.
Παραμένουν όμως υπό την τελική εξουσία του Κόμματος-Κράτους, το οποίο μπορεί να επέμβει δυναμικά –όπως έγινε με τις big tech και την ιδιωτική εκπαίδευση.
Για την Jin, αυτές οι παρεμβάσεις δεν ακυρώνουν την επιχειρηματικότητα• τη πειθαρχούν και τη στρέφουν προς στρατηγικές κατευθύνσεις.
Η Jin υπογραμμίζει ότι το κινεζικό κράτος διαθέτει χρονικό ορίζοντα δεκαετιών, απαλλαγμένο από εκλογικούς κύκλους.
Αυτό επιτρέπει τεράστιες επενδύσεις σε υποδομές, πράσινη μετάβαση, τεχνητή νοημοσύνη, ημιαγωγούς και ηλεκτρικά οχήματα.
Το «ανταγωνιστικό αποκεντρωμένο μοντέλο» που περιγράφει παρουσιάζει τις επαρχίες ως εργαστήρια πολιτικής: δοκιμάζουν ιδέες, και όσες πετύχουν κλιμακώνονται πανεθνικά.
Huawei και βιομηχανική πολιτική
Η Jin χρησιμοποιεί την Huawei ως παράδειγμα της υβριδικής στρατηγικής:
Η εταιρεία άνθισε αρχικά χάρη στην αγορά, χωρίς προστασία, μόνο αφού απέδειξε την ανταγωνιστικότητά της, το κράτος την υιοθέτησε ως «εθνικό πρωταθλητή» και, τέλος, η κρατική υποστήριξη εκδηλώθηκε με χρηματοδότηση έρευνας, επιτάχυνση υιοθέτησης του 5G και προστασία από εξωτερικά σοκ.
Κατά την Jin, η Κίνα δεν «επιλέγει νικητές» από τα πάνω• χρηματοδοτεί πολλούς υποψήφιους και αφήνει την αγορά να αναδείξει τους πιο δυνατούς.
Η συγγραφέας προτείνει μια διαφορετική ανάγνωση της ρυθμιστικής εκστρατείας 2020–2022:
Όχι ως αυταρχική επίδειξη δύναμης, αλλά ως προσπάθεια περιορισμού συστημικού κινδύνου, μείωσης μονοπωλίων και επαναπροσανατολισμού κεφαλαίων σε στρατηγικούς κλάδους όπως οι μπαταρίες, η πράσινη τεχνολογία και οι ημιαγωγοί.
Το κινεζικό σύστημα παρουσιάζεται σαν μια μορφή δημόσιου venture capital:
χρηματοδοτεί πολλές πιλοτικές προσπάθειες, ο ανταγωνισμός μεταξύ τοπικών κυβερνήσεων επιταχύνει την καινοτομία και η αποτυχία δεν στιγματίζεται: τα αποτυχημένα μοντέλα αποσύρονται και αντικαθίστανται από νέα
Σε αυτό το πλαίσιο, οι θετικές κριτικές τονίζουν ότι η Jin διαλύει κλισέ και δείχνει την Κίνα ως εργαστήριο οικονομικών πειραματισμών.
Οι αρνητικές υποστηρίζουν ότι αγνοεί τις πιο σκοτεινές πλευρές της εξουσίας και προσφέρει μια ατελή εικόνα του πολιτικοκοινωνικού συστήματος.
Chevalier Noir
www.bankingnews.gr
Οι θαυμαστές της αυξάνονται, ακόμη και στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών.
Και η αλήθεια είναι πως επαναλαμβάνεται ένα φαινόμενο που είχε παρατηρηθεί τη δεκαετία του ’70 και του ’80 με την Ιαπωνία: η επιτυχία προκαλεί φθόνο, δυσαρέσκεια και φόβο, αλλά επίσης περιέργεια, θαυμασμό και διάθεση μίμησης ενός νικηφόρου μοντέλου.
Η κινεζική «συνταγή» που προκαλεί σεβασμό και αντιγράφεται ολοένα και περισσότερο είναι η βιομηχανική πολιτική: το σύνολο εργαλείων με τα οποία ένα κράτος μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών του, να δημιουργήσει νέες, να προωθήσει την καινοτομία και να στηρίξει την κατάκτηση διεθνών αγορών.
Η βιομηχανική πολιτική δεν είναι κινεζική επινόηση.
Διάφορες μορφές κρατικής στήριξης εφαρμόστηκαν κατά καιρούς στις ΗΠΑ (συχνά με συνέργειες πολιτικού και στρατιωτικού τομέα), στη Γερμανία, στην Ιταλία της δεκαετίας του ’60, και κυρίως στην Ιαπωνία, την οποία μιμήθηκαν όλοι οι «ασιατικοί δράκοι»: Hong Kong, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα, Ταϊβάν.
Η Κίνα είναι η πιο πρόσφατη συνέχεια αυτής της παράδοσης.
Γι’ αυτό και τόσο η διοίκηση Biden όσο και ο Trump υιοθετούν εν μέρει κινεζικές πρακτικές: από τις επιδοτήσεις για στρατηγικές βιομηχανίες στο Inflation Reduction Act και το Chips Act (Biden), έως τις κρατικές συμμετοχές σε εταιρείες εξόρυξης και στους ημιαγωγούς (Trump).
Πρόκειται για έναν τομέα όπου η Κίνα ασκεί πραγματικό soft power: τη δυνατότητα να επηρεάζει άλλες χώρες μέσα από την εξαγωγή του μοντέλου της.
Μια νέα «Βίβλος»
Για όποιον αναζητά σήμερα τον πληρέστερο και πιο ενημερωμένο ορισμό του «κινεζικού μοντέλου», υπάρχει πλέον μια νέα Βίβλος: The New China Playbook – Beyond Socialism and Capitalism.
Η συγγραφέας, Keyu Jin, γεννημένη στο Πεκίνο το 1982, είναι οικονομολόγος και εκπρόσωπος της νέας γενιάς της κομμουνιστικής νομενκλατούρας: καταρτισμένη, μαχητική, εθνικίστρια, ικανή να υπερασπιστεί το καθεστώς με ευφυή τρόπο και ταυτόχρονα να εκπέμψει κοσμοπολίτικη γοητεία.
Ανήκει στις λεγόμενες «πριγκιποπούλες», δηλαδή στους απογόνους υψηλόβαθμων στελεχών του ΚΚΚ.
Ο πατέρας της, Jin Liqun, υπήρξε υπουργός και τραπεζίτης σε κορυφαίους θεσμούς, μεταξύ των οποίων η Asian Infrastructure Investment Bank, το «χρηματοδοτικό χέρι» των Νέων Δρόμων του Μεταξιού.
Η Keyu Jin σπούδαζε επί χρόνια στις ΗΠΑ, ολοκληρώνοντας μεταπτυχιακά και διδακτορικό στην οικονομία στο Harvard (όπου είχε φοιτήσει και η κόρη του Xi Jinping).
Μετά το PhD, δίδαξε επί 15 χρόνια στο London School of Economics.
Σήμερα είναι καθηγήτρια χρηματοοικονομικών στο Hong Kong University of Science and Technology και διατηρεί ακαδημαϊκούς δεσμούς με το Harvard.
Έχει υπάρξει σύμβουλος για την Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ και ακόμη και για τη Federal Reserve.
Η προσωπικότητά της αντιπροσωπεύει μια νέα παγκόσμια ελίτ, μοιρασμένη ανάμεσα σε Πεκίνο, Λονδίνο και Νέα Υόρκη.
Ένα πικάντικο παρασκήνιο: είχε αποτελέσει ερωτικό στόχο (ανεπιτυχώς) του οικονομολόγου και πρώην υπουργού Larry Summers, ο οποίος, σύμφωνα με αποκαλύψεις, ζητούσε συμβουλές από τον καταδικασμένο παιδόφιλο Jeffrey Epstein.
Οι τρεις πυλώνες του «θαύματος»
Το βιβλίο αποτελεί μια τεκμηριωμένη απολογία του πολιτικοοικονομικού μοντέλου της Λαϊκής Δημοκρατίας, εμπλουτισμένη με ήπιες κριτικές ώστε να είναι πιο πιστευτό στο δυτικό κοινό.
Η Jin ξεκινά από το «κινέζικο αίνιγμα»: Πώς μια φτωχή χώρα στα τέλη της δεκαετίας του ’70 έγινε μέσα σε λίγες δεκαετίες η δεύτερη οικονομία στον κόσμο, χωρίς να ακολουθήσει ούτε τον κλασικό σοσιαλισμό ούτε τον δυτικό φιλελεύθερο καπιταλισμό…;
Η συγγραφέας προτείνει να εγκαταλειφθούν τα δυτικά προκατασκευασμένα σχήματα και να εξεταστεί το κινεζικό σύστημα εκ των έσω.
Στόχος της είναι να «απομυθοποιήσει» την οικονομία της Κίνας, διαλύοντας στερεότυπα και προφητείες περί επικείμενης κατάρρευσης.
Αναλύοντας την οικονομική άνοδο από το 1978 και μετά, η Jin τονίζει τρία αλληλένδετα στοιχεία:
Την εξαιρετική ικανότητα του κράτους, τον αποκεντρωμένο ανταγωνισμό μεταξύ τοπικών κυβερνήσεων, την ανοχή του πληθυσμού σε υψηλές αποταμιεύσεις και θυσίες με αντάλλαγμα κοινωνική κινητικότητα
Κατά την Jin, η Κίνα δημιούργησε ένα υβριδικό σύστημα: μια οικονομία της αγοράς με ισχυρό κρατικό παρεμβατισμό, όπου το κράτος είναι όχι μόνο ρυθμιστής, αλλά και μέτοχος, σχεδιαστής και πειραματιστής, ενώ η αγορά παραμένει ο κύριος μηχανισμός κατανομής πόρων.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη νέα αστική γενιά και τη διόγκωση της μεσαίας τάξης τα τελευταία 20 χρόνια.
Προσδιορίζεται ένας ολοένα και πιο απαιτητικός καταναλωτής, ενταγμένος σε ένα υπερ-ψηφιακό περιβάλλον που έχουν οικοδομήσει πλατφόρμες όπως Alibaba, Tencent, Meituan.
Η Jin υποστηρίζει ότι αυτή η εξέλιξη ωθεί την Κίνα σε ένα νέο υπόδειγμα ανάπτυξης, βασισμένο περισσότερο στη ζήτηση, αντί να στηρίζεται αποκλειστικά στις εξαγωγές και τις δημόσιες επενδύσεις.
Το βιβλίο περιγράφει την πολύπλοκη σχέση κράτους-αγοράς:
Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις έδρασαν επί δεκαετίες με εντυπωσιακή ελευθερία, αξιοποιώντας κενά ρυθμίσεων και ακραίο ανταγωνισμό.
Παραμένουν όμως υπό την τελική εξουσία του Κόμματος-Κράτους, το οποίο μπορεί να επέμβει δυναμικά –όπως έγινε με τις big tech και την ιδιωτική εκπαίδευση.
Για την Jin, αυτές οι παρεμβάσεις δεν ακυρώνουν την επιχειρηματικότητα• τη πειθαρχούν και τη στρέφουν προς στρατηγικές κατευθύνσεις.
Η Jin υπογραμμίζει ότι το κινεζικό κράτος διαθέτει χρονικό ορίζοντα δεκαετιών, απαλλαγμένο από εκλογικούς κύκλους.
Αυτό επιτρέπει τεράστιες επενδύσεις σε υποδομές, πράσινη μετάβαση, τεχνητή νοημοσύνη, ημιαγωγούς και ηλεκτρικά οχήματα.
Το «ανταγωνιστικό αποκεντρωμένο μοντέλο» που περιγράφει παρουσιάζει τις επαρχίες ως εργαστήρια πολιτικής: δοκιμάζουν ιδέες, και όσες πετύχουν κλιμακώνονται πανεθνικά.
Huawei και βιομηχανική πολιτική
Η Jin χρησιμοποιεί την Huawei ως παράδειγμα της υβριδικής στρατηγικής:
Η εταιρεία άνθισε αρχικά χάρη στην αγορά, χωρίς προστασία, μόνο αφού απέδειξε την ανταγωνιστικότητά της, το κράτος την υιοθέτησε ως «εθνικό πρωταθλητή» και, τέλος, η κρατική υποστήριξη εκδηλώθηκε με χρηματοδότηση έρευνας, επιτάχυνση υιοθέτησης του 5G και προστασία από εξωτερικά σοκ.
Κατά την Jin, η Κίνα δεν «επιλέγει νικητές» από τα πάνω• χρηματοδοτεί πολλούς υποψήφιους και αφήνει την αγορά να αναδείξει τους πιο δυνατούς.
Η συγγραφέας προτείνει μια διαφορετική ανάγνωση της ρυθμιστικής εκστρατείας 2020–2022:
Όχι ως αυταρχική επίδειξη δύναμης, αλλά ως προσπάθεια περιορισμού συστημικού κινδύνου, μείωσης μονοπωλίων και επαναπροσανατολισμού κεφαλαίων σε στρατηγικούς κλάδους όπως οι μπαταρίες, η πράσινη τεχνολογία και οι ημιαγωγοί.
Το κινεζικό σύστημα παρουσιάζεται σαν μια μορφή δημόσιου venture capital:
χρηματοδοτεί πολλές πιλοτικές προσπάθειες, ο ανταγωνισμός μεταξύ τοπικών κυβερνήσεων επιταχύνει την καινοτομία και η αποτυχία δεν στιγματίζεται: τα αποτυχημένα μοντέλα αποσύρονται και αντικαθίστανται από νέα
Σε αυτό το πλαίσιο, οι θετικές κριτικές τονίζουν ότι η Jin διαλύει κλισέ και δείχνει την Κίνα ως εργαστήριο οικονομικών πειραματισμών.
Οι αρνητικές υποστηρίζουν ότι αγνοεί τις πιο σκοτεινές πλευρές της εξουσίας και προσφέρει μια ατελή εικόνα του πολιτικοκοινωνικού συστήματος.
Chevalier Noir
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών