Οι περιφερειακές οικονομίες έχουν τώρα μερικά από τα χαμηλότερα ελλείμματα δημοσίων οικονομικών στην ευρωζώνη, με αξιοσημείωτη εξαίρεση την Ιταλία
Οι πρόσφατες οικονομικές επιδόσεις της Ευρώπης ήταν θλιβερές.
Αλλά εντός αυτής της πραγματικότητας, υπάρχουν μερικές ιστορίες επιτυχίας, σύμφωνα με την HSBC.
Η ένταξη στην ΕΕ συνέβαλε στη δημιουργία μιας αξιοσημείωτης περιόδου ανάπτυξης στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Η Πολωνία έχει ξεπεράσει όλες τις οικονομίες μεσαίου εισοδήματος από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και έγινε η έκτη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ.
Αν και τα περιθώρια για «ανάπτυξη» έχουν εξασθενίσει, υπάρχει ακόμη περισσότερη σύγκλιση.
Οι καλά ισορροπημένες οικονομίες και οι ισχυρές επενδύσεις, με τη βοήθεια κονδυλίων της ΕΕ, σημαίνουν ότι ορισμένες οικονομίες της περιοχής εξακολουθούν να προσφέρουν μεγάλες ευκαιρίες.
…και μια «ιπτάμενη» περιφέρεια
Η παγκόσμια οικονομική κρίση και η κρίση χρέους της ευρωζώνης έπληξαν ιδιαίτερα σκληρά την Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Ισπανία.
Αλλά μετά από χρόνια επώδυνης δημοσιονομικής λιτότητας, εσωτερικής υποτίμησης και πολιτικής αναταραχής, έχουν αυξηθεί σχετικά ισχυρά από την πανδημία.
Οι περισσότερες από τις περιφερειακές οικονομίες (αν και όχι όλες) έχουν χαμηλά ελλείμματα υγιή ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών και σχετική πολιτική σταθερότητα.
Η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας αύξησε τη συμμετοχή και την ανταγωνιστικότητα του εργατικού δυναμικού.
Η χρηματοοικονομική στήριξη και η στήριξη της ΕΚΤ μείωσαν τον αντίκτυπο των πρόσφατων οικονομικών κραδασμών υποστηρίζοντας πιστώσεις και επενδύσεις.
Ξεσηκώνοντας τους γίγαντες που κοιμούνται
Οι ιδιαίτερα κακές επιδόσεις της Γερμανίας μετά την πανδημία σημαίνει ότι για άλλη μια φορά χαρακτηρίστηκε ο «άρρωστος άνθρωπος» της Ευρώπης.
Ωστόσο, παρά τις πολλές διαρθρωτικές της προκλήσεις, η Γερμανία διαθέτει εργατικό δυναμικό υψηλής ειδίκευσης.
Στο παρελθόν, έχει θεσπίσει σαρωτικές αλλαγές για να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητα της.
Με τις εκλογές να αναμένονται τον Φεβρουάριο του 2025 και την πιθανότητα για λίγο μεγαλύτερη δημοσιονομική επέκταση, να απορρίψει κανείς τη Γερμανία δεν είναι σωστό.
Όσο για το Ηνωμένο Βασίλειο, μετά από έναν σκληρό πρώτο προϋπολογισμό, εάν η κυβέρνηση μπορέσει να αξιοποιήσει τα κεφάλαια του ιδιωτικού τομέα για να αυξήσει τις επενδύσεις και την ανέγερση κατοικιών, η ανάπτυξη θα πρέπει να ακολουθήσει.
Μια καλύτερη σχέση με την ΕΕ θα μπορούσε να βοηθήσει τους εξαγωγείς του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ οι ελευθερίες μετά το Brexit θα μπορούσαν να βοηθήσουν το Ηνωμένο Βασίλειο να αντιμετωπίσει τις αβεβαιότητες γύρω από το παγκόσμιο εμπόριο.
Από τη συντριβή στο… πέταγμα
Οι οικονομίες της περιφέρειας επλήγησαν σκληρά από την κρίση της ευρωζώνης…
Κατά τη διάρκεια της κρίσης δημόσιου χρέους της ευρωζώνης του 2011-12, οι λεγόμενες χώρες της περιφέρειας – Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία και Κύπρος – επλήγησαν πολύ περισσότερο από τον «πυρήνα».
Οι λόγοι διέφεραν. Για την Ισπανία και την Ιρλανδία, τα κύρια προβλήματα προήλθαν από μια φούσκα των ακινήτων που προηγήθηκε της Παγκόσμιας Χρηματοπιστωτικής Κρίσης.
Για τις υπόλοιπες, ήταν περισσότερο ζήτημα ετών δημοσιονομικής σπατάλης – όλες αυτές οι χώρες χαρακτηρίζονταν από υψηλό δημόσιο χρέος και μεγάλες εξωτερικές ανισορροπίες.
…αλλά μετά από χρόνια οικονομικού πόνου…
Η διόρθωση αυτών των ανισορροπιών χρειάστηκε χρόνια επώδυνης δημοσιονομικής λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η επιβληθείσα λιτότητα αποδείχτηκε αυτοκαταστροφική, καθώς οι απότομες συρρικνώσεις του ΑΕΠ κατέληξαν να ωθήσουν τα επίπεδα του χρέους ακόμη υψηλότερα.
Υπήρχαν και πολιτικές συνέπειες. Η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που ψήφισε μια λαϊκιστική κυβέρνηση (ΣΥΡΙΖΑ το 2015), με μια έντονα ευρωσκεπτικιστική ατζέντα που παραλίγο να ωθήσει τη χώρα από την ευρωζώνη.
Το 2018, μια λαϊκιστική κυβέρνηση που συνδύαζε τη σκληρή αριστερά και τη σκληρή δεξιά ανέλαβε την εξουσία στην Ιταλία, δημιουργώντας ανησυχίες στην αγορά και διευρύνοντας τα spreads των κρατικών ομολόγων.
Από πολλές απόψεις, οι πολιτικές συνέπειες εξακολουθούν να γίνονται αισθητές.
… έχουν καταγράψει μια αξιοσημείωτη ανατροπή
Ωστόσο, μόλις δέκα χρόνια μετά την κρίση της ευρωζώνης –και με μια πανδημία και την ενεργειακή κρίση ενδιάμεσα– αυτές οι χώρες φαίνεται να έχουν γυρίσει επιτέλους τη γωνία.
Οι πρόσφατοι ρυθμοί ανάπτυξης συχνά ξεπέρασαν τον μέσο όρο της ευρωζώνης (σε ορισμένες περιπτώσεις με μεγάλο περιθώριο), ενώ η συνολική οικονομική κατάσταση φαίνεται πολύ πιο βιώσιμη.
Οι περιφερειακές οικονομίες έχουν τώρα μερικά από τα χαμηλότερα ελλείμματα δημοσίων οικονομικών στην ευρωζώνη, με αξιοσημείωτη εξαίρεση την Ιταλία.
Τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έχουν μετατραπεί σε πλεονάσματα, εκτός από την Ελλάδα, όπου το εξωτερικό έλλειμμα δέχθηκε πλήγμα κατά την πανδημία και την ενεργειακή κρίση και δεν έχει ανακάμψει πλήρως.
Η περιφέρεια είναι πλέον πιο ανταγωνιστική…
Οι σκληρές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας έχουν ωθήσει τα ποσοστά συμμετοχής του εργατικού δυναμικού και διευκόλυναν μια σημαντική προσαρμογή του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος.
Σε συνδυασμό με τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων και τη βελτιωμένη πρόσβαση σε ξένους επενδυτές, αυτό συνέβαλε στη βελτίωση της εξωτερικής ανταγωνιστικότητας αυτών των χωρών.
Επιπλέον, ο τουριστικός τομέας – ο οποίος σε ορισμένες περιπτώσεις όπως η Πορτογαλία ή η Ελλάδα αντιπροσωπεύει το 10% του ΑΕΠ μόνο ως προς τις ξένες εισπράξεις – ανθεί τα τελευταία χρόνια, συμβάλλοντας στην αύξηση του μεριδίου των εξαγωγών στο ΑΕΠ.
Η βελτιωμένη ανταγωνιστικότητα είναι επίσης εμφανής όταν εξετάζονται οι διεθνείς συγκρίσεις.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Κέντρο Ανταγωνιστικότητας, η Ιρλανδία από την 24η θέση στον κόσμο βάση ανταγωνιστικότητας το 2011 έφτασε στην 4η πέρυσι και η Ελλάδα από την 58η στην 47η.
Τα βελτιωμένα οικονομικά μεγέθη παρουσιάζουν ευκαιρίες
Αυτή η διαφορετική στάση κατέστη δυνατή από το γεγονός ότι η πανδημία ήταν ξεκάθαρα ένα εξωγενές σοκ, ενώ η κρίση του δημόσιου χρέους ήταν –τουλάχιστον στο μυαλό ορισμένων πολιτικών της ΕΕ– σε κάποιο βαθμό αυτοπροκαλούμενη.
Επιπλέον, η αντίληψη μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής της ΕΕ ότι η περιφέρεια είχε υποστεί επώδυνες προσαρμογές αναμφίβολα βοήθησε να πειστούν οι πιο λιτές χώρες να παράσχουν κάποια κοινή υποστήριξη.
Κοιτάζοντας το μέλλον, με περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης στον τουρισμό και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι προοπτικές για πολλές περιφερειακές οικονομίες φαίνονται σχετικά ευοίωνες.
Το ταξίδι δεν ήταν ανώδυνο και ίσως να μην έχει ολοκληρωθεί ακόμα.
Ορισμένες χώρες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές ανάγκες δημοσιονομικής προσαρμογής (η Ιταλία, η οποία επανήλθε πρόσφατα στη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος της ΕΕ και σε μικρότερο βαθμό η Ισπανία) ενώ η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει σχετικά μεγάλο εξωτερικό έλλειμμα, το οποίο ενδέχεται να επιδεινώθηκε από την πρόσφατη ενεργειακή κρίση και ισχυρό περιβάλλον ανάπτυξης.
Ακόμα κι έτσι, τα βελτιωμένα θεμελιώδη μεγέθη προσφέρουν ευκαιρίες, καταλήγει η HSBC.
www.bankingnews.gr
Αλλά εντός αυτής της πραγματικότητας, υπάρχουν μερικές ιστορίες επιτυχίας, σύμφωνα με την HSBC.
Η ένταξη στην ΕΕ συνέβαλε στη δημιουργία μιας αξιοσημείωτης περιόδου ανάπτυξης στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Η Πολωνία έχει ξεπεράσει όλες τις οικονομίες μεσαίου εισοδήματος από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και έγινε η έκτη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ.
Αν και τα περιθώρια για «ανάπτυξη» έχουν εξασθενίσει, υπάρχει ακόμη περισσότερη σύγκλιση.
Οι καλά ισορροπημένες οικονομίες και οι ισχυρές επενδύσεις, με τη βοήθεια κονδυλίων της ΕΕ, σημαίνουν ότι ορισμένες οικονομίες της περιοχής εξακολουθούν να προσφέρουν μεγάλες ευκαιρίες.
…και μια «ιπτάμενη» περιφέρεια
Η παγκόσμια οικονομική κρίση και η κρίση χρέους της ευρωζώνης έπληξαν ιδιαίτερα σκληρά την Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Ισπανία.
Αλλά μετά από χρόνια επώδυνης δημοσιονομικής λιτότητας, εσωτερικής υποτίμησης και πολιτικής αναταραχής, έχουν αυξηθεί σχετικά ισχυρά από την πανδημία.
Οι περισσότερες από τις περιφερειακές οικονομίες (αν και όχι όλες) έχουν χαμηλά ελλείμματα υγιή ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών και σχετική πολιτική σταθερότητα.
Η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας αύξησε τη συμμετοχή και την ανταγωνιστικότητα του εργατικού δυναμικού.
Η χρηματοοικονομική στήριξη και η στήριξη της ΕΚΤ μείωσαν τον αντίκτυπο των πρόσφατων οικονομικών κραδασμών υποστηρίζοντας πιστώσεις και επενδύσεις.
Ξεσηκώνοντας τους γίγαντες που κοιμούνται
Οι ιδιαίτερα κακές επιδόσεις της Γερμανίας μετά την πανδημία σημαίνει ότι για άλλη μια φορά χαρακτηρίστηκε ο «άρρωστος άνθρωπος» της Ευρώπης.
Ωστόσο, παρά τις πολλές διαρθρωτικές της προκλήσεις, η Γερμανία διαθέτει εργατικό δυναμικό υψηλής ειδίκευσης.
Στο παρελθόν, έχει θεσπίσει σαρωτικές αλλαγές για να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητα της.
Με τις εκλογές να αναμένονται τον Φεβρουάριο του 2025 και την πιθανότητα για λίγο μεγαλύτερη δημοσιονομική επέκταση, να απορρίψει κανείς τη Γερμανία δεν είναι σωστό.
Όσο για το Ηνωμένο Βασίλειο, μετά από έναν σκληρό πρώτο προϋπολογισμό, εάν η κυβέρνηση μπορέσει να αξιοποιήσει τα κεφάλαια του ιδιωτικού τομέα για να αυξήσει τις επενδύσεις και την ανέγερση κατοικιών, η ανάπτυξη θα πρέπει να ακολουθήσει.
Μια καλύτερη σχέση με την ΕΕ θα μπορούσε να βοηθήσει τους εξαγωγείς του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ οι ελευθερίες μετά το Brexit θα μπορούσαν να βοηθήσουν το Ηνωμένο Βασίλειο να αντιμετωπίσει τις αβεβαιότητες γύρω από το παγκόσμιο εμπόριο.
Από τη συντριβή στο… πέταγμα
Οι οικονομίες της περιφέρειας επλήγησαν σκληρά από την κρίση της ευρωζώνης…
Κατά τη διάρκεια της κρίσης δημόσιου χρέους της ευρωζώνης του 2011-12, οι λεγόμενες χώρες της περιφέρειας – Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία και Κύπρος – επλήγησαν πολύ περισσότερο από τον «πυρήνα».
Οι λόγοι διέφεραν. Για την Ισπανία και την Ιρλανδία, τα κύρια προβλήματα προήλθαν από μια φούσκα των ακινήτων που προηγήθηκε της Παγκόσμιας Χρηματοπιστωτικής Κρίσης.
Για τις υπόλοιπες, ήταν περισσότερο ζήτημα ετών δημοσιονομικής σπατάλης – όλες αυτές οι χώρες χαρακτηρίζονταν από υψηλό δημόσιο χρέος και μεγάλες εξωτερικές ανισορροπίες.
…αλλά μετά από χρόνια οικονομικού πόνου…
Η διόρθωση αυτών των ανισορροπιών χρειάστηκε χρόνια επώδυνης δημοσιονομικής λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η επιβληθείσα λιτότητα αποδείχτηκε αυτοκαταστροφική, καθώς οι απότομες συρρικνώσεις του ΑΕΠ κατέληξαν να ωθήσουν τα επίπεδα του χρέους ακόμη υψηλότερα.
Υπήρχαν και πολιτικές συνέπειες. Η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που ψήφισε μια λαϊκιστική κυβέρνηση (ΣΥΡΙΖΑ το 2015), με μια έντονα ευρωσκεπτικιστική ατζέντα που παραλίγο να ωθήσει τη χώρα από την ευρωζώνη.
Το 2018, μια λαϊκιστική κυβέρνηση που συνδύαζε τη σκληρή αριστερά και τη σκληρή δεξιά ανέλαβε την εξουσία στην Ιταλία, δημιουργώντας ανησυχίες στην αγορά και διευρύνοντας τα spreads των κρατικών ομολόγων.
Από πολλές απόψεις, οι πολιτικές συνέπειες εξακολουθούν να γίνονται αισθητές.
… έχουν καταγράψει μια αξιοσημείωτη ανατροπή
Ωστόσο, μόλις δέκα χρόνια μετά την κρίση της ευρωζώνης –και με μια πανδημία και την ενεργειακή κρίση ενδιάμεσα– αυτές οι χώρες φαίνεται να έχουν γυρίσει επιτέλους τη γωνία.
Οι πρόσφατοι ρυθμοί ανάπτυξης συχνά ξεπέρασαν τον μέσο όρο της ευρωζώνης (σε ορισμένες περιπτώσεις με μεγάλο περιθώριο), ενώ η συνολική οικονομική κατάσταση φαίνεται πολύ πιο βιώσιμη.
Οι περιφερειακές οικονομίες έχουν τώρα μερικά από τα χαμηλότερα ελλείμματα δημοσίων οικονομικών στην ευρωζώνη, με αξιοσημείωτη εξαίρεση την Ιταλία.
Τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έχουν μετατραπεί σε πλεονάσματα, εκτός από την Ελλάδα, όπου το εξωτερικό έλλειμμα δέχθηκε πλήγμα κατά την πανδημία και την ενεργειακή κρίση και δεν έχει ανακάμψει πλήρως.
Η περιφέρεια είναι πλέον πιο ανταγωνιστική…
Οι σκληρές μεταρρυθμίσεις για την αύξηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας έχουν ωθήσει τα ποσοστά συμμετοχής του εργατικού δυναμικού και διευκόλυναν μια σημαντική προσαρμογή του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος.
Σε συνδυασμό με τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων και τη βελτιωμένη πρόσβαση σε ξένους επενδυτές, αυτό συνέβαλε στη βελτίωση της εξωτερικής ανταγωνιστικότητας αυτών των χωρών.
Επιπλέον, ο τουριστικός τομέας – ο οποίος σε ορισμένες περιπτώσεις όπως η Πορτογαλία ή η Ελλάδα αντιπροσωπεύει το 10% του ΑΕΠ μόνο ως προς τις ξένες εισπράξεις – ανθεί τα τελευταία χρόνια, συμβάλλοντας στην αύξηση του μεριδίου των εξαγωγών στο ΑΕΠ.
Η βελτιωμένη ανταγωνιστικότητα είναι επίσης εμφανής όταν εξετάζονται οι διεθνείς συγκρίσεις.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Κέντρο Ανταγωνιστικότητας, η Ιρλανδία από την 24η θέση στον κόσμο βάση ανταγωνιστικότητας το 2011 έφτασε στην 4η πέρυσι και η Ελλάδα από την 58η στην 47η.
Τα βελτιωμένα οικονομικά μεγέθη παρουσιάζουν ευκαιρίες
Αυτή η διαφορετική στάση κατέστη δυνατή από το γεγονός ότι η πανδημία ήταν ξεκάθαρα ένα εξωγενές σοκ, ενώ η κρίση του δημόσιου χρέους ήταν –τουλάχιστον στο μυαλό ορισμένων πολιτικών της ΕΕ– σε κάποιο βαθμό αυτοπροκαλούμενη.
Επιπλέον, η αντίληψη μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής της ΕΕ ότι η περιφέρεια είχε υποστεί επώδυνες προσαρμογές αναμφίβολα βοήθησε να πειστούν οι πιο λιτές χώρες να παράσχουν κάποια κοινή υποστήριξη.
Κοιτάζοντας το μέλλον, με περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης στον τουρισμό και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι προοπτικές για πολλές περιφερειακές οικονομίες φαίνονται σχετικά ευοίωνες.
Το ταξίδι δεν ήταν ανώδυνο και ίσως να μην έχει ολοκληρωθεί ακόμα.
Ορισμένες χώρες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές ανάγκες δημοσιονομικής προσαρμογής (η Ιταλία, η οποία επανήλθε πρόσφατα στη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος της ΕΕ και σε μικρότερο βαθμό η Ισπανία) ενώ η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει σχετικά μεγάλο εξωτερικό έλλειμμα, το οποίο ενδέχεται να επιδεινώθηκε από την πρόσφατη ενεργειακή κρίση και ισχυρό περιβάλλον ανάπτυξης.
Ακόμα κι έτσι, τα βελτιωμένα θεμελιώδη μεγέθη προσφέρουν ευκαιρίες, καταλήγει η HSBC.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών