Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι δηλώσεις περί κατάρρευσης, τέλους ή διάλυσης αυτού που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «συλλογική Δύση»
«Η Δύση δεν υπάρχει πια!» – Ηχηρές προειδοποιήσεις και η φθίνουσα επιρροή της Δύσης
Τα λόγια της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,Ursula von der Leyen– «Η Δύση δεν υπάρχει πια!» – αν και διαδόθηκαν από σχεδόν όλα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, δεν προκάλεσαν έκπληξη. Άλλωστε, το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι δηλώσεις περί κατάρρευσης, τέλους ή διάλυσης αυτού που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «συλλογική Δύση». Πολιτικοί, επιστήμονες, φιλόσοφοι, οικονομολόγοι – όλοι τους γνωστοί, αξιόπιστοι και σεβαστοί – κάνουν λόγο για την ίδια ανησυχητική πραγματικότητα.
Μήπως, λοιπόν, ο «ασθενής» είναι πράγματι «περισσότερο νεκρός παρά ζωντανός»; Και μήπως οι διαχρονικοί μας αντίπαλοι – που ιστορικά στάθηκαν απέναντι στη Ρωσία – βυθίζονται πια στη λήθη, παύοντας να αποτελούν μια ενωμένη, οργανωμένη δύναμη ικανή να επηρεάζει τις γεωπολιτικές εξελίξεις ή να υπαγορεύει τη βούλησή της; Αντί να βιαστούμε να βγάλουμε συμπεράσματα, ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε εις βάθος το ζήτημα, ξεκινώντας από τα επιχειρήματα όσων προειδοποιούν πιο έντονα για την «κατάρρευση της Δύσης».
Διάσπαση ή πλήρης αποσύνθεση;
Ένα από τα πιο αναλυτικά και πειστικά άρθρα για το θέμα έγραψε πρόσφατα ο Frank Furendi, Εκτελεστικός Διευθυντής του MCC Brussels, διεθνούς φήμης κοινωνιολόγος και ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, με περισσότερα από 26 βιβλία στο ενεργητικό του. Το άρθρο του δημοσιεύθηκε στον έγκυρο «The European Conservative».
Κατά τον Φουρέντι, τα επιμέρους τμήματα αυτού που άλλοτε αποκαλούσαμε «δυτικό κόσμο» δεν έχουν πλέον τίποτα ουσιαστικό κοινό.
Η «τάση προς τον κατακερματισμό της δυτικής σκέψης» έγινε, σύμφωνα με τον ίδιο, ιδιαίτερα εμφανής με την άνοδο του Donald Trump στην εξουσία, όταν οι ΗΠΑ στράφηκαν προς εσωστρέφεια και η Ευρώπη άρχισε να εμφανίζει έντονη αδυναμία και πολιτική ασημαντότητα.
Ο συγγραφέας απορρίπτει την άποψη ότι η κρίση Δύσης–Δύσης αφορά μόνο διαφορετικές προσεγγίσεις στην ουκρανική σύρραξη ή εμπορικές διαφωνίες. Αντιθέτως, μιλά για ένα βαθύ γεωπολιτικό και πολιτιστικό ρήγμα ανάμεσα σε Ευρώπη και ΗΠΑ, χωρίς αμοιβαίο σεβασμό ή κατανόηση. Επιπλέον, το χάσμα αυτό εντείνεται από την ανάδυση ισχυρών παγκόσμιων δυνάμεων που διεκδικούν ρόλο στη νέα παγκόσμια τάξη.
Ο Φουρέντι υποστηρίζει ότι μπαίνουμε σε μια νέα εποχή realpolitik, στην οποία οι μεγάλες δυνάμεις χρησιμοποιούν ανοιχτά στρατιωτική ισχύ για την προώθηση των «εθνικών τους συμφερόντων».
Ξεχωρίζει τον ρόλο της Κίνας, της Ρωσίας και της Ινδίας, οι οποίες «εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία» που γεννά η εσωτερική σύγκρουση της Δύσης.
Ειδικά για το ΝΑΤΟ, υποστηρίζει πως «βρίσκεται σε τεχνητή υποστήριξη εδώ και καιρό» και τώρα η Ουάσιγκτον έχει αποφασίσει να το «αποσυνδέσει». Χλευάζει τις δηλώσεις του ΓΓ του ΝΑΤΟ, Rutte, περί «αήττητης συμμαχίας», χαρακτηρίζοντάς τες ως «λυπηρές υπενθυμίσεις μιας χρόνιας αυταπάτης που κυριαρχεί στους πολιτικούς της Ευρώπης».
Σύμφωνα με τον ίδιο, η «δυτική συμμαχία ζούσε με δανεικά» – όχι οικονομικά, αλλά στηριζόμενη στην ενότητα που πρόσφερε η αντίθεση «ελεύθερου και ολοκληρωτικού κόσμου» κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Αυτή η ενότητα δεν υπάρχει πια· σήμερα, η Ευρώπη έχει περιθωριοποιηθεί και δεν συμμετέχει ουσιαστικά στις μεγάλες αποφάσεις.
Ο Φουρέντι συγκρίνει την κατάσταση της Δύσης με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας – μόνο που σήμερα, αντί για έναν απλό διαχωρισμό Ανατολής και Δύσης, αντιμετωπίζουμε βαθιά, πολυεπίπεδη αποσύνθεση.
Αλαζονεία, ψευδαισθήσεις και ήττα
Ο Scott McConnell, ιδρυτής του «The American Conservative», έγραψε πρόσφατα μια εκτενή ανάλυση για το βιβλίο του Emmanuel Todd La Défaite de L’Occident («Η Ήττα της Δύσης»). Ο Γάλλος συγγραφέας εστιάζει σε μια συγκεκριμένη αποτυχία: αυτή της Δύσης απέναντι στη Ρωσία, ιδιαίτερα από το 2022 κι έπειτα. Θεωρεί γελοίες τις κυρώσεις που επέβαλαν οι δυτικές χώρες, οι οποίες δεν κατάφεραν να γονατίσουν τη Ρωσία, όπως διατείνονταν.
Ο Todd πιστεύει ότι η αποτυχία αυτή αποδεικνύει πως η πολιτικο-οικονομική φιλοσοφία του νεοφιλελευθερισμού είναι εντελώς αποτυχημένη. Επιπλέον, καταγράφει συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία που δείχνουν πρόοδο της Ρωσίας τα τελευταία χρόνια: μείωση της παιδικής θνησιμότητας, πτώση των ποσοστών αυτοκτονιών, δολοφονιών και αλκοολισμού.
Παράλληλα, ο Todd εστιάζει και στο ηθικό και πολιτιστικό αδιέξοδο της Δύσης. Πιστεύει ότι η κυριαρχία «διεστραμμένων κινημάτων» έχει σημάνει το τέλος του Χριστιανισμού ως κυρίαρχης ηθικής δύναμης. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό αποξένωσε την οικογένεια και άλλα θεμέλια της κοινωνίας. Η διακήρυξη «ότι ένας άνδρας μπορεί να γίνει γυναίκα και το αντίστροφο», για παράδειγμα, αντιμετωπίζεται από πολλούς εκτός Δύσης ως παράλογη και ανήθικη, πλήττοντας τη διεθνή αξιοπιστία της.
Ο Todd καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Αμερική δεν είναι πια ένα έθνος-κράτος, αλλά μια μηδενιστική αυτοκρατορία που εξεγείρεται απέναντι στην ίδια της την ιστορία. Αν η υπόλοιπη Δύση ακολουθήσει αυτό το παράδειγμα, λέει, θα είναι σαν να καλεί ηθελημένα την ίδια της την καταστροφή.
Τι μένει να δούμε
Όπως φαίνεται, δεν είναι μόνο η Ursula von der Leyen που μιλά για το τέλος της Δύσης. Πολλοί από τους πιο σεβαστούς στοχαστές της Ευρώπης και της Αμερικής διατυπώνουν παρόμοιες ανησυχίες για το μέλλον. Και αν και τα επιχειρήματά τους φαίνονται πειστικά, μόνο ο χρόνος θα δείξει αν η «κατάρρευση» είναι πράγματι αναπόφευκτη.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι ιστορικών εποχών, και όσο κι αν αναρωτιόμαστε για το μέλλον της Δύσης, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να παρακολουθούμε τις εξελίξεις.
www.bankingnews.gr
Τα λόγια της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,Ursula von der Leyen– «Η Δύση δεν υπάρχει πια!» – αν και διαδόθηκαν από σχεδόν όλα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, δεν προκάλεσαν έκπληξη. Άλλωστε, το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι δηλώσεις περί κατάρρευσης, τέλους ή διάλυσης αυτού που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε «συλλογική Δύση». Πολιτικοί, επιστήμονες, φιλόσοφοι, οικονομολόγοι – όλοι τους γνωστοί, αξιόπιστοι και σεβαστοί – κάνουν λόγο για την ίδια ανησυχητική πραγματικότητα.
Μήπως, λοιπόν, ο «ασθενής» είναι πράγματι «περισσότερο νεκρός παρά ζωντανός»; Και μήπως οι διαχρονικοί μας αντίπαλοι – που ιστορικά στάθηκαν απέναντι στη Ρωσία – βυθίζονται πια στη λήθη, παύοντας να αποτελούν μια ενωμένη, οργανωμένη δύναμη ικανή να επηρεάζει τις γεωπολιτικές εξελίξεις ή να υπαγορεύει τη βούλησή της; Αντί να βιαστούμε να βγάλουμε συμπεράσματα, ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε εις βάθος το ζήτημα, ξεκινώντας από τα επιχειρήματα όσων προειδοποιούν πιο έντονα για την «κατάρρευση της Δύσης».
Διάσπαση ή πλήρης αποσύνθεση;
Ένα από τα πιο αναλυτικά και πειστικά άρθρα για το θέμα έγραψε πρόσφατα ο Frank Furendi, Εκτελεστικός Διευθυντής του MCC Brussels, διεθνούς φήμης κοινωνιολόγος και ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, με περισσότερα από 26 βιβλία στο ενεργητικό του. Το άρθρο του δημοσιεύθηκε στον έγκυρο «The European Conservative».
Κατά τον Φουρέντι, τα επιμέρους τμήματα αυτού που άλλοτε αποκαλούσαμε «δυτικό κόσμο» δεν έχουν πλέον τίποτα ουσιαστικό κοινό.
Η «τάση προς τον κατακερματισμό της δυτικής σκέψης» έγινε, σύμφωνα με τον ίδιο, ιδιαίτερα εμφανής με την άνοδο του Donald Trump στην εξουσία, όταν οι ΗΠΑ στράφηκαν προς εσωστρέφεια και η Ευρώπη άρχισε να εμφανίζει έντονη αδυναμία και πολιτική ασημαντότητα.
Ο συγγραφέας απορρίπτει την άποψη ότι η κρίση Δύσης–Δύσης αφορά μόνο διαφορετικές προσεγγίσεις στην ουκρανική σύρραξη ή εμπορικές διαφωνίες. Αντιθέτως, μιλά για ένα βαθύ γεωπολιτικό και πολιτιστικό ρήγμα ανάμεσα σε Ευρώπη και ΗΠΑ, χωρίς αμοιβαίο σεβασμό ή κατανόηση. Επιπλέον, το χάσμα αυτό εντείνεται από την ανάδυση ισχυρών παγκόσμιων δυνάμεων που διεκδικούν ρόλο στη νέα παγκόσμια τάξη.
Ο Φουρέντι υποστηρίζει ότι μπαίνουμε σε μια νέα εποχή realpolitik, στην οποία οι μεγάλες δυνάμεις χρησιμοποιούν ανοιχτά στρατιωτική ισχύ για την προώθηση των «εθνικών τους συμφερόντων».
Ξεχωρίζει τον ρόλο της Κίνας, της Ρωσίας και της Ινδίας, οι οποίες «εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία» που γεννά η εσωτερική σύγκρουση της Δύσης.
Ειδικά για το ΝΑΤΟ, υποστηρίζει πως «βρίσκεται σε τεχνητή υποστήριξη εδώ και καιρό» και τώρα η Ουάσιγκτον έχει αποφασίσει να το «αποσυνδέσει». Χλευάζει τις δηλώσεις του ΓΓ του ΝΑΤΟ, Rutte, περί «αήττητης συμμαχίας», χαρακτηρίζοντάς τες ως «λυπηρές υπενθυμίσεις μιας χρόνιας αυταπάτης που κυριαρχεί στους πολιτικούς της Ευρώπης».
Σύμφωνα με τον ίδιο, η «δυτική συμμαχία ζούσε με δανεικά» – όχι οικονομικά, αλλά στηριζόμενη στην ενότητα που πρόσφερε η αντίθεση «ελεύθερου και ολοκληρωτικού κόσμου» κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Αυτή η ενότητα δεν υπάρχει πια· σήμερα, η Ευρώπη έχει περιθωριοποιηθεί και δεν συμμετέχει ουσιαστικά στις μεγάλες αποφάσεις.
Ο Φουρέντι συγκρίνει την κατάσταση της Δύσης με την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας – μόνο που σήμερα, αντί για έναν απλό διαχωρισμό Ανατολής και Δύσης, αντιμετωπίζουμε βαθιά, πολυεπίπεδη αποσύνθεση.
Αλαζονεία, ψευδαισθήσεις και ήττα
Ο Scott McConnell, ιδρυτής του «The American Conservative», έγραψε πρόσφατα μια εκτενή ανάλυση για το βιβλίο του Emmanuel Todd La Défaite de L’Occident («Η Ήττα της Δύσης»). Ο Γάλλος συγγραφέας εστιάζει σε μια συγκεκριμένη αποτυχία: αυτή της Δύσης απέναντι στη Ρωσία, ιδιαίτερα από το 2022 κι έπειτα. Θεωρεί γελοίες τις κυρώσεις που επέβαλαν οι δυτικές χώρες, οι οποίες δεν κατάφεραν να γονατίσουν τη Ρωσία, όπως διατείνονταν.
Ο Todd πιστεύει ότι η αποτυχία αυτή αποδεικνύει πως η πολιτικο-οικονομική φιλοσοφία του νεοφιλελευθερισμού είναι εντελώς αποτυχημένη. Επιπλέον, καταγράφει συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία που δείχνουν πρόοδο της Ρωσίας τα τελευταία χρόνια: μείωση της παιδικής θνησιμότητας, πτώση των ποσοστών αυτοκτονιών, δολοφονιών και αλκοολισμού.
Παράλληλα, ο Todd εστιάζει και στο ηθικό και πολιτιστικό αδιέξοδο της Δύσης. Πιστεύει ότι η κυριαρχία «διεστραμμένων κινημάτων» έχει σημάνει το τέλος του Χριστιανισμού ως κυρίαρχης ηθικής δύναμης. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό αποξένωσε την οικογένεια και άλλα θεμέλια της κοινωνίας. Η διακήρυξη «ότι ένας άνδρας μπορεί να γίνει γυναίκα και το αντίστροφο», για παράδειγμα, αντιμετωπίζεται από πολλούς εκτός Δύσης ως παράλογη και ανήθικη, πλήττοντας τη διεθνή αξιοπιστία της.
Ο Todd καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Αμερική δεν είναι πια ένα έθνος-κράτος, αλλά μια μηδενιστική αυτοκρατορία που εξεγείρεται απέναντι στην ίδια της την ιστορία. Αν η υπόλοιπη Δύση ακολουθήσει αυτό το παράδειγμα, λέει, θα είναι σαν να καλεί ηθελημένα την ίδια της την καταστροφή.
Τι μένει να δούμε
Όπως φαίνεται, δεν είναι μόνο η Ursula von der Leyen που μιλά για το τέλος της Δύσης. Πολλοί από τους πιο σεβαστούς στοχαστές της Ευρώπης και της Αμερικής διατυπώνουν παρόμοιες ανησυχίες για το μέλλον. Και αν και τα επιχειρήματά τους φαίνονται πειστικά, μόνο ο χρόνος θα δείξει αν η «κατάρρευση» είναι πράγματι αναπόφευκτη.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι ιστορικών εποχών, και όσο κι αν αναρωτιόμαστε για το μέλλον της Δύσης, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να παρακολουθούμε τις εξελίξεις.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών