Μια πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) με τίτλο Playing with Blocs: Quantifying Decoupling εξετάζει το πώς το παγκόσμιο εμπόριο αναδιοργανώνεται γύρω από δύο αναδυόμενα μπλοκ, με κέντρα τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα
Καθώς το 2025 πλησιάζει στο τέλος του, σηματοδοτεί ένα κρίσιμο ορόσημο στην αναδιάρθρωση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος.
Κάθε αιώνας δεν καθορίζεται μόνο από αλλαγές στην τεχνολογική πρωτοπορία και μετατοπίσεις στην παγκόσμια ισχύ, αλλά και από την αναδιαμόρφωση του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Ο 20ός αιώνας ήταν ο αιώνας του δολαρίου ΗΠΑ - με την είσοδο όμως στον 21ο αιώνα, τα περιγράμματα του παγκόσμιου μακροοικονομικού συστήματος αρχίζουν να αλλάζουν.
Μια πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) με τίτλο Playing with Blocs: Quantifying Decoupling εξετάζει το πώς το παγκόσμιο εμπόριο αναδιοργανώνεται γύρω από δύο αναδυόμενα μπλοκ, με κέντρα τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα.
Η εποχή των γεωπολιτικών ζωνών η περιφερειών
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη ενδέχεται να μην επιστρέψει στο μοντέλο της παγκοσμιοποίησης, αλλά να προσανατολιστεί προς την ενίσχυση μιας δομής μεγάλων περιφερειών.
Αυτή η λογική ευθυγραμμίζεται πλήρως με τη νεότερη στρατηγική εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, η οποία δίνει έμφαση στη διαμόρφωση μεγάλων περιοχών και στη συνεχιζόμενη στρατηγική αντιπαράθεση με την Κίνα.
Στην πράξη, οι ΗΠΑ επαναξιολογούν το μεταπολεμικό μοντέλο της παγκόσμιας ηγεσίας, δίνοντας προτεραιότητα στη δημιουργία μιας αυτάρκους μεγάλης γεωπολιτικής περιοχής υπό την ηγεσία τους, αφήνοντας ουσιαστικά την Ασία στη σφαίρα επιρροής της Κίνας.
Καθώς το δολάριο παύει σταδιακά να είναι το μοναδικό νόμισμα διεθνών διακανονισμών, το κρίσιμο ερώτημα είναι ποιο χρηματοοικονομικό εργαλείο ή πόρος θα αποδειχθεί πιο αποτελεσματικό.
Με δεδομένη τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης (AI) ως βασικού τεχνολογικού μοχλού, η ενέργεια αναδεικνύεται ως η πιο φυσική απάντηση.
Μια νέα οικονομία βασισμένη στη γνώση, την πληροφορία και την τεχνολογία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς πρόσβαση σε προσιτούς πόρους και ανθρώπινο κεφάλαιο.
Μόνο περιορισμένος αριθμός κράτων διαθέτει ταυτόχρονα ισχυρή βάση φυσικών πόρων και μακροπρόθεσμη δέσμευση σε επενδύσεις στην επιστήμη και την εκπαίδευση.
Η Κίνα ξεχωρίζει, έχοντας αναπτύξει τα δικά της μεγάλα γλωσσικά μοντέλα και επιταχύνει την εφαρμογή τεχνολογιών AI.
Βρίσκεται πολύ κοντά στις ΗΠΑ σε αυτόν τον τομέα, ενώ και η Ρωσία, μαζί με άλλες χώρες, κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση, έχοντας αναγνωρίσει έγκαιρα αυτή τη θεμελιώδη παγκόσμια τάση.
Η ενέργεια, ο σημαντικότερος πόρος του 21ου αιώνα
Η Κίνα δοκιμάζει υποθαλάσσια κέντρα δεδομένων με στόχο τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος και την αντιμετώπιση ενεργειακών περιορισμών.
Η Ευρώπη, αντίθετα, υστερεί και σταδιακά χάνει την πρόσβαση σε προσιτή ενέργεια, γεγονός που περιορίζει τη συνεχή λειτουργία των κέντρων δεδομένων και των μεγάλων υπολογιστικών εγκαταστάσεων που απαιτούνται για την ανάπτυξη της AI.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ενέργεια είναι εξαιρετικά πιθανό να αναδειχθεί ως ο σημαντικότερος πόρος του 21ου αιώνα.
Αποτελεί το θεμέλιο για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, τη δημιουργία νέων μορφών μεταφορών και τη λειτουργία της ψηφιακής υποδομής που απαιτείται για ένα νέο είδος χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Συναλλαγές σε τοπικά νομίσματα
Ένα τέτοιο σύστημα θα μπορούσε όχι μόνο να επιταχύνει τις διασυνοριακές συναλλαγές σε εθνικά νομίσματα, αλλά και να ενθαρρύνει την εμφάνιση νέων ψηφιακών νομισμάτων, των οποίων η αξία δεν θα συνδέεται με τον χρυσό, αλλά με την καθαρή ενέργεια.
Υπό αυτή την έννοια, η ενέργεια δεν αντικαθιστά το χρήμα - γίνεται μια πιο θεμελιώδης κατηγορία από το ίδιο το χρήμα.
Η εμπειρία της Κίνας είναι ενδεικτική: τα τελευταία 40 χρόνια έχει επιτύχει μια εντυπωσιακή αύξηση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενισχύοντας την παραγωγή της κατά 9.661,9 τεραβατώρες από το 1985 — αύξηση άνω του 2.300%. Η αύξηση αυτή αντιστοιχεί σχεδόν στο ήμισυ της παγκόσμιας ανόδου. Συγκριτικά, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στις ΗΠΑ αυξήθηκε μόλις κατά 1.730,1 TWh, δηλαδή κατά 65%.
Παράλληλα, το ΔΝΤ εξέτασε πρόσφατα το νερό ως στρατηγικό παράγοντα της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης και έναν από τους σημαντικότερους πόρους του 21ου αιώνα.
Στην έκθεση Macro-Criticality of Water Resources το ΔΝΤ υπογραμμίζει όχι μόνο τις αγροτικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις, αλλά και τις μακροοικονομικές επιπτώσεις.
Παραπέμπει σε μελέτη του World Wide Fund for Nature (WWF), σύμφωνα με την οποία η οικονομική αξία του νερού και των οικοσυστημάτων γλυκού νερού ανέρχεται στα 58 τρισ. δολάρια — περίπου το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Η κλιματική αλλαγή εντείνει το πρόβλημα της ύδρευσης
Με βάση τις σημερινές τροχιές εκπομπών αερίων ρύπων, η παγκόσμια θερμοκρασία θα μπορούσε να αυξηθεί κατά περίπου 3,6 βαθμούς Κελσίου έως το 2100, ενώ η θερμοκρασία των επιφανειακών υδάτων γλυκού νερού ενδέχεται να αυξηθεί κατά 1,3–4,1 βαθμούς μέχρι το τέλος του αιώνα.
Οι επιπτώσεις για τη βιομηχανική ψύξη και την παραγωγή ενέργειας είναι κρίσιμες.
Σήμερα, κατά τους θερινούς μήνες, περίπου το 70% της παγκόσμιας εγκατεστημένης θερμικής ισχύος παραμένει διαθέσιμο. Ωστόσο, έως το τέλος του αιώνα, αυτό το ποσοστό θα μπορούσε να μειωθεί κατά 6–11%.
Ήδη, υψηλότερες θερμοκρασίες νερού και χαμηλότερα επίπεδα ποταμών αναγκάζουν ανεπτυγμένες οικονομίες να αναστέλλουν τη λειτουργία θερμικών και πυρηνικών σταθμών.
Οι τομείς υψηλής τεχνολογίας αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα οξείς περιορισμούς.
Η ψύξη των data centers
Το νερό είναι απαραίτητο για την ψύξη των data centres και ολοένα περισσότερα μεγάλης κλίμακας υπολογιστικά έργα καθυστερούν ή ακυρώνονται λόγω ανεπαρκών υδατικών πόρων. Για οικονομίες που επενδύουν στην AI, αυτό αποτελεί σοβαρό εμπόδιο στην ανάπτυξη.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, μελέτες μακροχρόνιας προσομοίωσης δείχνουν ότι οι απώλειες παραγωγής λόγω λειψυδρίας μπορεί να ανέλθουν στο 0,2–0,5% του ΑΕΠ σε σενάρια χωρίς ανακατανομή υδάτων.
Σε μακρο-περιφερειακό επίπεδο, οι συνέπειες είναι πολύ πιο σοβαρές.
Η Global Commission on the Economics of Water εκτιμά ότι στις χώρες χαμηλού εισοδήματος οι διαρθρωτικές απώλειες μπορεί να φτάσουν το 10–15% του ΑΕΠ.
Σε εθνικό επίπεδο, το ΔΝΤ παραπέμπει σε μελέτη του 2023, σύμφωνα με την οποία οι απώλειες σε έτη μειωμένης διαθεσιμότητας νερού μπορεί να ανέλθουν στο 2,8–3,1% του ΑΕΠ, ενώ άλλη μελέτη του ίδιου έτους δείχνει ότι οι ξηρασίες σε κρίσιμους μήνες καλλιέργειας μειώνουν την ανάπτυξη των αναπτυσσόμενων χωρών κατά περίπου 1,4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως.
Σε αυτό το πλαίσιο, στοιχεία της Παγκόσμια Τραπαζας (World Bank) δείχνουν ότι η Ρωσία και η Κίνα συγκαταλέγονται μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη αφθονία υδατικών πόρων και βρίσκονται στις πέντε πρώτες παγκοσμίως σε ανανεώσιμα αποθέματα γλυκού νερού.
Το νερό εξελίσσεται σε πλήρως ανεπτυγμένο μακροοικονομικό παράγοντα.
Σε μια εποχή μεγάλων γεωπολιτικών περιφερειών, η παγκόσμια επιρροή θα διαμορφώνεται ολοένα και περισσότερο από την ικανότητα τροφοδότησης σύνθετων τεχνολογικών συστημάτων με επαρκή ενέργεια και νερό.
Δεν πρόκειται για μια μακρινή πρόβλεψη, αλλά για μια πραγματικότητα που ήδη διαμορφώνεται.
www.bankingnews.gr
Κάθε αιώνας δεν καθορίζεται μόνο από αλλαγές στην τεχνολογική πρωτοπορία και μετατοπίσεις στην παγκόσμια ισχύ, αλλά και από την αναδιαμόρφωση του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Ο 20ός αιώνας ήταν ο αιώνας του δολαρίου ΗΠΑ - με την είσοδο όμως στον 21ο αιώνα, τα περιγράμματα του παγκόσμιου μακροοικονομικού συστήματος αρχίζουν να αλλάζουν.
Μια πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) με τίτλο Playing with Blocs: Quantifying Decoupling εξετάζει το πώς το παγκόσμιο εμπόριο αναδιοργανώνεται γύρω από δύο αναδυόμενα μπλοκ, με κέντρα τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα.
Η εποχή των γεωπολιτικών ζωνών η περιφερειών
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη ενδέχεται να μην επιστρέψει στο μοντέλο της παγκοσμιοποίησης, αλλά να προσανατολιστεί προς την ενίσχυση μιας δομής μεγάλων περιφερειών.
Αυτή η λογική ευθυγραμμίζεται πλήρως με τη νεότερη στρατηγική εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, η οποία δίνει έμφαση στη διαμόρφωση μεγάλων περιοχών και στη συνεχιζόμενη στρατηγική αντιπαράθεση με την Κίνα.
Στην πράξη, οι ΗΠΑ επαναξιολογούν το μεταπολεμικό μοντέλο της παγκόσμιας ηγεσίας, δίνοντας προτεραιότητα στη δημιουργία μιας αυτάρκους μεγάλης γεωπολιτικής περιοχής υπό την ηγεσία τους, αφήνοντας ουσιαστικά την Ασία στη σφαίρα επιρροής της Κίνας.
Καθώς το δολάριο παύει σταδιακά να είναι το μοναδικό νόμισμα διεθνών διακανονισμών, το κρίσιμο ερώτημα είναι ποιο χρηματοοικονομικό εργαλείο ή πόρος θα αποδειχθεί πιο αποτελεσματικό.
Με δεδομένη τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης (AI) ως βασικού τεχνολογικού μοχλού, η ενέργεια αναδεικνύεται ως η πιο φυσική απάντηση.
Μια νέα οικονομία βασισμένη στη γνώση, την πληροφορία και την τεχνολογία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς πρόσβαση σε προσιτούς πόρους και ανθρώπινο κεφάλαιο.
Μόνο περιορισμένος αριθμός κράτων διαθέτει ταυτόχρονα ισχυρή βάση φυσικών πόρων και μακροπρόθεσμη δέσμευση σε επενδύσεις στην επιστήμη και την εκπαίδευση.
Η Κίνα ξεχωρίζει, έχοντας αναπτύξει τα δικά της μεγάλα γλωσσικά μοντέλα και επιταχύνει την εφαρμογή τεχνολογιών AI.
Βρίσκεται πολύ κοντά στις ΗΠΑ σε αυτόν τον τομέα, ενώ και η Ρωσία, μαζί με άλλες χώρες, κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση, έχοντας αναγνωρίσει έγκαιρα αυτή τη θεμελιώδη παγκόσμια τάση.
Η ενέργεια, ο σημαντικότερος πόρος του 21ου αιώνα
Η Κίνα δοκιμάζει υποθαλάσσια κέντρα δεδομένων με στόχο τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος και την αντιμετώπιση ενεργειακών περιορισμών.
Η Ευρώπη, αντίθετα, υστερεί και σταδιακά χάνει την πρόσβαση σε προσιτή ενέργεια, γεγονός που περιορίζει τη συνεχή λειτουργία των κέντρων δεδομένων και των μεγάλων υπολογιστικών εγκαταστάσεων που απαιτούνται για την ανάπτυξη της AI.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ενέργεια είναι εξαιρετικά πιθανό να αναδειχθεί ως ο σημαντικότερος πόρος του 21ου αιώνα.
Αποτελεί το θεμέλιο για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, τη δημιουργία νέων μορφών μεταφορών και τη λειτουργία της ψηφιακής υποδομής που απαιτείται για ένα νέο είδος χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Συναλλαγές σε τοπικά νομίσματα
Ένα τέτοιο σύστημα θα μπορούσε όχι μόνο να επιταχύνει τις διασυνοριακές συναλλαγές σε εθνικά νομίσματα, αλλά και να ενθαρρύνει την εμφάνιση νέων ψηφιακών νομισμάτων, των οποίων η αξία δεν θα συνδέεται με τον χρυσό, αλλά με την καθαρή ενέργεια.
Υπό αυτή την έννοια, η ενέργεια δεν αντικαθιστά το χρήμα - γίνεται μια πιο θεμελιώδης κατηγορία από το ίδιο το χρήμα.
Η εμπειρία της Κίνας είναι ενδεικτική: τα τελευταία 40 χρόνια έχει επιτύχει μια εντυπωσιακή αύξηση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενισχύοντας την παραγωγή της κατά 9.661,9 τεραβατώρες από το 1985 — αύξηση άνω του 2.300%. Η αύξηση αυτή αντιστοιχεί σχεδόν στο ήμισυ της παγκόσμιας ανόδου. Συγκριτικά, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στις ΗΠΑ αυξήθηκε μόλις κατά 1.730,1 TWh, δηλαδή κατά 65%.
Παράλληλα, το ΔΝΤ εξέτασε πρόσφατα το νερό ως στρατηγικό παράγοντα της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης και έναν από τους σημαντικότερους πόρους του 21ου αιώνα.
Στην έκθεση Macro-Criticality of Water Resources το ΔΝΤ υπογραμμίζει όχι μόνο τις αγροτικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις, αλλά και τις μακροοικονομικές επιπτώσεις.
Παραπέμπει σε μελέτη του World Wide Fund for Nature (WWF), σύμφωνα με την οποία η οικονομική αξία του νερού και των οικοσυστημάτων γλυκού νερού ανέρχεται στα 58 τρισ. δολάρια — περίπου το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Η κλιματική αλλαγή εντείνει το πρόβλημα της ύδρευσης
Με βάση τις σημερινές τροχιές εκπομπών αερίων ρύπων, η παγκόσμια θερμοκρασία θα μπορούσε να αυξηθεί κατά περίπου 3,6 βαθμούς Κελσίου έως το 2100, ενώ η θερμοκρασία των επιφανειακών υδάτων γλυκού νερού ενδέχεται να αυξηθεί κατά 1,3–4,1 βαθμούς μέχρι το τέλος του αιώνα.
Οι επιπτώσεις για τη βιομηχανική ψύξη και την παραγωγή ενέργειας είναι κρίσιμες.
Σήμερα, κατά τους θερινούς μήνες, περίπου το 70% της παγκόσμιας εγκατεστημένης θερμικής ισχύος παραμένει διαθέσιμο. Ωστόσο, έως το τέλος του αιώνα, αυτό το ποσοστό θα μπορούσε να μειωθεί κατά 6–11%.
Ήδη, υψηλότερες θερμοκρασίες νερού και χαμηλότερα επίπεδα ποταμών αναγκάζουν ανεπτυγμένες οικονομίες να αναστέλλουν τη λειτουργία θερμικών και πυρηνικών σταθμών.
Οι τομείς υψηλής τεχνολογίας αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα οξείς περιορισμούς.
Η ψύξη των data centers
Το νερό είναι απαραίτητο για την ψύξη των data centres και ολοένα περισσότερα μεγάλης κλίμακας υπολογιστικά έργα καθυστερούν ή ακυρώνονται λόγω ανεπαρκών υδατικών πόρων. Για οικονομίες που επενδύουν στην AI, αυτό αποτελεί σοβαρό εμπόδιο στην ανάπτυξη.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, μελέτες μακροχρόνιας προσομοίωσης δείχνουν ότι οι απώλειες παραγωγής λόγω λειψυδρίας μπορεί να ανέλθουν στο 0,2–0,5% του ΑΕΠ σε σενάρια χωρίς ανακατανομή υδάτων.
Σε μακρο-περιφερειακό επίπεδο, οι συνέπειες είναι πολύ πιο σοβαρές.
Η Global Commission on the Economics of Water εκτιμά ότι στις χώρες χαμηλού εισοδήματος οι διαρθρωτικές απώλειες μπορεί να φτάσουν το 10–15% του ΑΕΠ.
Σε εθνικό επίπεδο, το ΔΝΤ παραπέμπει σε μελέτη του 2023, σύμφωνα με την οποία οι απώλειες σε έτη μειωμένης διαθεσιμότητας νερού μπορεί να ανέλθουν στο 2,8–3,1% του ΑΕΠ, ενώ άλλη μελέτη του ίδιου έτους δείχνει ότι οι ξηρασίες σε κρίσιμους μήνες καλλιέργειας μειώνουν την ανάπτυξη των αναπτυσσόμενων χωρών κατά περίπου 1,4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως.
Σε αυτό το πλαίσιο, στοιχεία της Παγκόσμια Τραπαζας (World Bank) δείχνουν ότι η Ρωσία και η Κίνα συγκαταλέγονται μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη αφθονία υδατικών πόρων και βρίσκονται στις πέντε πρώτες παγκοσμίως σε ανανεώσιμα αποθέματα γλυκού νερού.
Το νερό εξελίσσεται σε πλήρως ανεπτυγμένο μακροοικονομικό παράγοντα.
Σε μια εποχή μεγάλων γεωπολιτικών περιφερειών, η παγκόσμια επιρροή θα διαμορφώνεται ολοένα και περισσότερο από την ικανότητα τροφοδότησης σύνθετων τεχνολογικών συστημάτων με επαρκή ενέργεια και νερό.
Δεν πρόκειται για μια μακρινή πρόβλεψη, αλλά για μια πραγματικότητα που ήδη διαμορφώνεται.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών