Σημαντικός αριθμός νοικοκυριών στις ανεπτυγμένες οικονομίες της ΕΕ δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα χρέη τους, καθώς μάλιστα η αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αναμένεται να αυξήσει το κόστος εξυπηρέτησης…
Ωστόσο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες όπου τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν τους μικρότερους -αν και όχι αμηλητέους- κινδύνους, με τον αντίστοιχο δείκτη χρέους προς ΑΕΠ να αγγίζει το γ' τρίμηνο του 2021 το 56,9%.
Πιο συγκεκριμένα, όπως επισημαίνει ο αμερικανικός οίκος, τα νοικοκυριά τα τελευταία 20 χρόνια αυξάνουν σταθερά τη μόχλευση, λόγω των ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης.
Το 2020, τα νοικοκυριά αύξησαν τον χρέος τους έτι περαιτέρω, καθώς δανείστηκαν για να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19.
Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS), ο συνδυασμός υψηλότερης μόχλευσης και πτώσης του ονομαστικού ΑΕΠ οδήγησε τον μέχρι τώρα φθίνοντα λόγο χρέους προς ΑΕΠ από 73,7% του ΑΕΠ πριν από την πανδημία σε 81,1% το τρίμηνο του 420.
Ο δείκτης μειώθηκε καθ' όλη τη διάρκεια των τριών πρώτων τριμήνων του 2021 στο 75,7% του ΑΕΠ το 3ο τρίμηνο του 2021, λόγω της ισχυρής αύξησης της παραγωγής καθώς εξελισσόταν η οικονομική ανάκαμψη.
Εντούτοις, τα νοικοκυριά παρουσιάζουν υψηλή μόχλευση και επομένως είναι ευάλωτα στο αυξανόμενο κόστος εξυπηρέτησης, καθώς οι κεντρικές τράπεζες αυστηροποιούν τη νομισματική πολιτική για να περιορίσουν τον υψηλό πληθωρισμό.
Οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες των ανεπτυγμένων οικονομιών έχουν ήδη αυξήσει τα επιτόκια πολιτικής τους από τον Μάιο του 2022, με τη Fitch Solutions να αναμένει ότι ο κύκλος της σύσφιξης θα διευρυνθεί στο υπόλοιπο του έτους.
Έντεκα από τις 14 μεγάλες κεντρικές τράπεζες αυστηροποίησαν τη νομισματική πολιτική τους μεταξύ Ιουνίου 2021 και Μαΐου 2022, συμπεριλαμβανομένων των κεντρικών τραπεζών στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τη Νότια Κορέα, τη Σουηδία και τη Νορβηγία.
Η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας, η Τράπεζα της Ιαπωνίας και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι οι μόνες μεγάλες κεντρικές τράπεζες που δεν έχουν αυξήσει τα επιτόκια πολιτικής από τον Μάιο.
Η ΕΚΤ αναμένεται να αυξήσει το επιτόκιο καταθέσεων κατά 75 μονάδες βάσης (bps), στο 0,25% μέχρι το τέλος του 2022.
Η επιθετική στάση των κεντρικών τραπεζών, παράλληλα με τον αυξημένο πληθωρισμό και τις αυξανόμενες αποδόσεις των ομολόγων, οδήγησαν στη σύσφιξη των χρηματοοικονομικών συνθηκών - υπονοώντας επαχθέστερη εξυπηρέτηση χρέους.
Ενώ οι οικονομικές συνθήκες παραμένουν πιο ευνοϊκές από ό,τι όταν χτύπησε η πανδημία στις αρχές του 2020 (με εξαίρεση την Αυστραλία) και πολύ πιο χαλαρές από ό,τι κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008-2009, έχουν γίνει αυστηρότεροι κατά τους πρώτους πέντε μήνες του 2022 (βλ. διάγραμμα παρακάτω). 
Καθώς ο κύκλος των επιτοκιακών αυξήσεων αναμένεται να συνεχιστεί το β’ εξάμηνο του 2222 και το 2023, η Fitch Solutions εκτιμά ότι οι οικονομικές συνθήκες θα σφίξουν περαιτέρω τους επόμενους μήνες, με τον αντίκτυπο στα οικονομικά των νοικοκυριών να είναι ιδιαίτερα αρνητικός.
Ακριβαίνει το χρέος
Το νέο και υπάρχον χρέος ακριβαίνουν, εύλογα λοιπόν η ανησυχία των νοικοκυριών για την εξέλιξη της οικονομικής τους κατάστασης τους επόμενους 12 μήνες έχει αυξηθεί σημαντικά, όπως φαίνεται από την κατακόρυφη πτώση των δεικτών εμπιστοσύνης (βλ. διάγραμμα παρακάτω).
Οι κίνδυνοι για τα νοικοκυριά από την αύξηση των επιτοκίων είναι υψηλότεροι σε αγορές όπου οι δείκτες χρέους είναι υψηλότεροι από τον μέσο όρο.
Σε αυτές τις αγορές (βλ. διάγραμμα παρακάτω), η Fitch Solutions αναμένει ισχυρές δευτερογενείς επιπτώσεις στις δαπάνες λόγω των αυστηρότερων συνθηκών νομισματικής πολιτικής, με υψηλότερες από το μέσο όρο επιπτώσεις για την ανάπτυξη.
Όπως δείχνει το παρακάτω διάγραμμα, ένα περιβάλλον υψηλότερων επιτοκίων το 2022 είναι πιθανό να οδηγήσει σε υψηλότερα κόστη εξυπηρέτησης του χρέους (και επομένως δυνητικά χαμηλότερες δαπάνες των νοικοκυριών) ιδιαίτερα στην Αυστραλία, τον Καναδά, τη Δανία και τη Νορβηγία όπου το χρέος των νοικοκυριών ήταν 119,3%, 108,8% , 106,2% και 105,7% του ΑΕΠ το 321ο τρίμηνο αντίστοιχα, σύμφωνα με τα στοιχεία της BIS.
Αντίθετα, τα νοικοκυριά στην Ιταλία, την Αυστρία και την Ελλάδα εμφανίζονται με τον μικρότερο κίνδυνο, με δείκτη χρέους προς ΑΕΠ 43,1%, 51,9% και 56,9%, αντίστοιχα, το 3ο τρίμηνο του 2021. 
Οι κίνδυνοι
Στη Fitch Solutions εκτιμούν ότι αρκετοί παράγοντες θα συνεχίσουν να διατηρούν τους κινδύνους για τα οικονομικά των νοικοκυριών σε αυξημένα επίπεδα (π.χ. ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού, το αυστηρότερο περιβάλλον νομισματικής πολιτικής, ο αυξημένος πληθωρισμός).
Πάντως, ο οίκος εκτιμά ότι υπάρχουν παράγοντες που περιορίζουν τους κινδύνους για τα νοικοκυριά σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Παρά τα ρίσκα που προκύπτουν για τις οικονομίες από τον πόλεμο, τις αυξήσεις επιτοκίων και τον υψηλότερο πληθωρισμό, η ανάπτυξη στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες προβλέπεται υψηλότερη από τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας προ-κορωνοϊού, τόσο το 2022 όσο και το 2023.
Επιπλέον, τα οικονομικά των νοικοκυριών είναι ισχυρότερα τώρα από ό,τι ήταν στην παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008, καθώς η πανδημία οδήγησε σε μία πρωτοφανή αύξηση των αποταμιεύσεων.
Τέλος, τα ποσοστά της ανεργίας στις ανεπτυγμένες χώρες συνεχίζουν να μειώνονται, στηρίζοντας τα εισοδήματα των νοικοκυριών.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών