Ο Kenneth Rogoff βλέπει ολική κατάρρευση των αγορών…
Ο Kenneth Rogoff, πρώην οικονομολόγος του ΔΝΤ και καθηγητής στο Harvard, προειδοποιεί με άρθρο του στο Project Syndicate ότι το 2026 μπορεί να φέρει ένα «Μεγάλο Κραχ» στις παγκόσμιες χρηματαγορές.
Σύμφωνα με τον Rogoff, η μαζική επένδυση στην τεχνητή νοημοσύνη, παρά τις εντυπωσιακές δυνατότητές της, κρύβει σημαντικούς κινδύνους και μπορεί να οδηγήσει σε ξαφνική κατάρρευση, προκαλώντας αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομία και στα χρηματιστήρια.
Οι επενδυτές καλούνται να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους και να προετοιμαστούν για μια περίοδο ακραίας αστάθειας.
Ειδικότερα, ο Rogoff, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, επισημαίνει ότι η μεγαλύτερη έκπληξη του 2025 δεν ήταν η εκτόξευση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων, αλλά η σχεδόν πλήρης αδιαφορία των επενδυτών απέναντι στον κίνδυνο.
Ένα σύντομο σοκ παρατηρήθηκε μόνο τον Απρίλιο, μετά την ανακοίνωση την «Ημέρα Απελευθέρωσης» από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Donald Trump.
Τώρα, το μεγάλο ερώτημα είναι αν το 2026 θα σπάσει αυτό το ξόρκι της ευφορίας.
Μετά από τρία χρόνια εξαιρετικών αποδόσεων, θα περίμενε κανείς οι αγορές να αρχίσουν να ανησυχούν για την αναπόφευκτη διόρθωση που ακολουθεί περιόδους συνεχούς ανόδου.
Η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται πολλά για τις εταιρείες, αν και όχι πάντα για τους εργαζομένους.
Ωστόσο, η ιστορία των μετασχηματιστικών τεχνολογιών –από τους σιδηροδρόμους και τους κινητήρες εσωτερικής καύσης μέχρι το ίντερνετ– δείχνει ότι οι πρώιμοι συμμετέχοντες συχνά καταρρέουν θεαματικά, αφήνοντας τη θέση τους σε εταιρείες δεύτερης γενιάς που «το κάνουν σωστά».
Ακόμη και εταιρείες που κυριαρχούν για μια περίοδο, όπως η IBM, δεν μειώνουν την αβεβαιότητα: η μακροζωία τους δεν είναι ποτέ εγγυημένη.
Καθώς οι επενδυτές προσπαθούν να αξιολογήσουν πώς η AI θα επηρεάσει την ανάπτυξη και τα εταιρικά κέρδη, οι πιθανότητες μιας παγκόσμιας χρηματιστηριακής κατάρρευσης φαίνονται ανησυχητικά υψηλές.
Σημαίνει αυτό ότι πρέπει να πουλήσει κανείς; Όχι απαραίτητα.
Οι τιμές των μετοχών μπορούν να συνεχίσουν να ανεβαίνουν ακόμη και μετά την εμφάνιση προειδοποιητικών σημάτων.
Το ίδιο συνέβη το 1996, όταν ο τότε πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας Alan Greenspan, βασιζόμενος σε στοιχεία του μελλοντικού βραβευμένου με Νόμπελ Robert J. Shiller, προειδοποίησε για την «παράλογη ευφορία» της αγοράς, σημειώνει ο Rogoff.
Φούσκα dot-com
Η φούσκα dot-com έσκασε τελικά το 2000, αφού οι τιμές των μετοχών είχαν ήδη διπλασιαστεί. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σήμερα.
Η γεωπολιτική αβεβαιότητα εντείνεται καθώς κατευθυνόμαστε στο 2026.
Ακόμη και αν η Ουκρανία και η Ρωσία καταλήξουν σε εκεχειρία, τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης πιθανότατα θα παραμείνουν «καυτά» για χρόνια.
Παράλληλα, η Κίνα επεκτείνει τον ναυτικό της στόλο με ραγδαίο ρυθμό, ενώ η Αμερική, ακόμη και αν αγοράσει ένα εκατομμύριο drones, δύσκολα θα μπορέσει να ανταγωνιστεί την κινεζική παραγωγή.
Στο πολιτικό μέτωπο, η επιστροφή του Trump στον Λευκό Οίκο αναμένεται να προκαλέσει νέες αναταράξεις.
Αν η υγεία του το επιτρέψει, το 2026 αναμένεται να είναι εξίσου δυναμικός –ή αυταρχικός, ανάλογα με την οπτική– όπως το 2025.
Αντίθετα, ο Joe Biden παρουσίασε τον εαυτό του ως μεταρρυθμιστικό πρόεδρο, αλλά οι πολιτικές του παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό προβλέψιμες, με εξαίρεση την προσέγγισή του στα θέματα ανοικτών συνόρων.
Η λήξη της θητείας του Jerome Powell ως προέδρου της Fed προσθέτει περαιτέρω αβεβαιότητα.
Ο Trump έχει δηλώσει ότι αναμένει από τον διάδοχο του Powell να μειώσει τα επιτόκια, ακόμη και με τον κίνδυνο αύξησης του πληθωρισμού.
Οι επενδυτές που προσπάθησαν να προστατευθούν από την αστάθεια απέτυχαν το 2025, και το 2026 φαίνεται ακόμη πιο επικίνδυνο, καθώς οι παγκόσμιες αποτιμήσεις μετοχών και ο δανεισμός απομακρύνονται από τα οικονομικά θεμέλια.
Οι δασμοί και οι μεταναστευτικές πολιτικές του Trump θα γίνουν πιο αισθητές, ενώ η αποδόμηση βασικών μεταρρυθμίσεων μπορεί να προκαλέσει σοβαρή μακροπρόθεσμη ζημιά.
Όταν η ανάπτυξη επιβραδύνει και ο πληθωρισμός αυξάνεται, η σημερινή ευφορία μπορεί να εξαφανιστεί γρήγορα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει τη δική της κρίσιμη στιγμή. Το καλύτερο σενάριο θα ήταν μια αποφασιστική κίνηση προς δημοσιονομική ένωση, τουλάχιστον μεταξύ κάποιων κρατών-μελών.
Αν αυτό δεν συμβεί, η μεταρρύθμιση θα απαιτήσει αλλαγές στους κανόνες λήψης αποφάσεων.
Σύμφωνα με τον Rogoff, αν η Ευρώπη καταφέρει να οργανώσει τη γεωπολιτική της δράση, το ευρώ θα μπορούσε να αποκτήσει σημαντικότερο ρόλο στις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές.
Η Ιαπωνία παραμένει άγνωστη, καθώς κανείς δεν γνωρίζει πόσο θα προχωρήσει η Τράπεζα της Ιαπωνίας στις αυξήσεις επιτοκίων ή πώς θα εξελιχθεί η αναδίπλωση του carry trade στο γεν.
Ένα σταθεροποιητικό στοιχείο θα μπορούσε να είναι η πιθανή υποτίμηση του δολαρίου, που παραμένει υπερτιμημένο παρά τις πρόσφατες μειώσεις.
Πολλοί επενδυτές μπορεί να ξυπνήσουν το 2026 σε μια πολύ πιο ασταθή παγκόσμια οικονομία από ό,τι βίωσαν το 2025.
Όταν αυτή η αλλαγή τρόπου σκέψης χτυπήσει, η αστάθεια μπορεί να αυτοτροφοδοτηθεί, δημιουργώντας νέες προκλήσεις για τις αγορές και την παγκόσμια οικονομία, καταλήγει ο Rogoff.
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με τον Rogoff, η μαζική επένδυση στην τεχνητή νοημοσύνη, παρά τις εντυπωσιακές δυνατότητές της, κρύβει σημαντικούς κινδύνους και μπορεί να οδηγήσει σε ξαφνική κατάρρευση, προκαλώντας αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομία και στα χρηματιστήρια.
Οι επενδυτές καλούνται να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους και να προετοιμαστούν για μια περίοδο ακραίας αστάθειας.
Ειδικότερα, ο Rogoff, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, επισημαίνει ότι η μεγαλύτερη έκπληξη του 2025 δεν ήταν η εκτόξευση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων, αλλά η σχεδόν πλήρης αδιαφορία των επενδυτών απέναντι στον κίνδυνο.
Ένα σύντομο σοκ παρατηρήθηκε μόνο τον Απρίλιο, μετά την ανακοίνωση την «Ημέρα Απελευθέρωσης» από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Donald Trump.
Τώρα, το μεγάλο ερώτημα είναι αν το 2026 θα σπάσει αυτό το ξόρκι της ευφορίας.
Μετά από τρία χρόνια εξαιρετικών αποδόσεων, θα περίμενε κανείς οι αγορές να αρχίσουν να ανησυχούν για την αναπόφευκτη διόρθωση που ακολουθεί περιόδους συνεχούς ανόδου.
Η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται πολλά για τις εταιρείες, αν και όχι πάντα για τους εργαζομένους.
Ωστόσο, η ιστορία των μετασχηματιστικών τεχνολογιών –από τους σιδηροδρόμους και τους κινητήρες εσωτερικής καύσης μέχρι το ίντερνετ– δείχνει ότι οι πρώιμοι συμμετέχοντες συχνά καταρρέουν θεαματικά, αφήνοντας τη θέση τους σε εταιρείες δεύτερης γενιάς που «το κάνουν σωστά».
Ακόμη και εταιρείες που κυριαρχούν για μια περίοδο, όπως η IBM, δεν μειώνουν την αβεβαιότητα: η μακροζωία τους δεν είναι ποτέ εγγυημένη.
Καθώς οι επενδυτές προσπαθούν να αξιολογήσουν πώς η AI θα επηρεάσει την ανάπτυξη και τα εταιρικά κέρδη, οι πιθανότητες μιας παγκόσμιας χρηματιστηριακής κατάρρευσης φαίνονται ανησυχητικά υψηλές.
Σημαίνει αυτό ότι πρέπει να πουλήσει κανείς; Όχι απαραίτητα.
Οι τιμές των μετοχών μπορούν να συνεχίσουν να ανεβαίνουν ακόμη και μετά την εμφάνιση προειδοποιητικών σημάτων.
Το ίδιο συνέβη το 1996, όταν ο τότε πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας Alan Greenspan, βασιζόμενος σε στοιχεία του μελλοντικού βραβευμένου με Νόμπελ Robert J. Shiller, προειδοποίησε για την «παράλογη ευφορία» της αγοράς, σημειώνει ο Rogoff.
Φούσκα dot-com
Η φούσκα dot-com έσκασε τελικά το 2000, αφού οι τιμές των μετοχών είχαν ήδη διπλασιαστεί. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σήμερα.
Η γεωπολιτική αβεβαιότητα εντείνεται καθώς κατευθυνόμαστε στο 2026.
Ακόμη και αν η Ουκρανία και η Ρωσία καταλήξουν σε εκεχειρία, τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης πιθανότατα θα παραμείνουν «καυτά» για χρόνια.
Παράλληλα, η Κίνα επεκτείνει τον ναυτικό της στόλο με ραγδαίο ρυθμό, ενώ η Αμερική, ακόμη και αν αγοράσει ένα εκατομμύριο drones, δύσκολα θα μπορέσει να ανταγωνιστεί την κινεζική παραγωγή.
Στο πολιτικό μέτωπο, η επιστροφή του Trump στον Λευκό Οίκο αναμένεται να προκαλέσει νέες αναταράξεις.
Αν η υγεία του το επιτρέψει, το 2026 αναμένεται να είναι εξίσου δυναμικός –ή αυταρχικός, ανάλογα με την οπτική– όπως το 2025.
Αντίθετα, ο Joe Biden παρουσίασε τον εαυτό του ως μεταρρυθμιστικό πρόεδρο, αλλά οι πολιτικές του παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό προβλέψιμες, με εξαίρεση την προσέγγισή του στα θέματα ανοικτών συνόρων.
Η λήξη της θητείας του Jerome Powell ως προέδρου της Fed προσθέτει περαιτέρω αβεβαιότητα.
Ο Trump έχει δηλώσει ότι αναμένει από τον διάδοχο του Powell να μειώσει τα επιτόκια, ακόμη και με τον κίνδυνο αύξησης του πληθωρισμού.
Οι επενδυτές που προσπάθησαν να προστατευθούν από την αστάθεια απέτυχαν το 2025, και το 2026 φαίνεται ακόμη πιο επικίνδυνο, καθώς οι παγκόσμιες αποτιμήσεις μετοχών και ο δανεισμός απομακρύνονται από τα οικονομικά θεμέλια.
Οι δασμοί και οι μεταναστευτικές πολιτικές του Trump θα γίνουν πιο αισθητές, ενώ η αποδόμηση βασικών μεταρρυθμίσεων μπορεί να προκαλέσει σοβαρή μακροπρόθεσμη ζημιά.
Όταν η ανάπτυξη επιβραδύνει και ο πληθωρισμός αυξάνεται, η σημερινή ευφορία μπορεί να εξαφανιστεί γρήγορα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει τη δική της κρίσιμη στιγμή. Το καλύτερο σενάριο θα ήταν μια αποφασιστική κίνηση προς δημοσιονομική ένωση, τουλάχιστον μεταξύ κάποιων κρατών-μελών.
Αν αυτό δεν συμβεί, η μεταρρύθμιση θα απαιτήσει αλλαγές στους κανόνες λήψης αποφάσεων.
Σύμφωνα με τον Rogoff, αν η Ευρώπη καταφέρει να οργανώσει τη γεωπολιτική της δράση, το ευρώ θα μπορούσε να αποκτήσει σημαντικότερο ρόλο στις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές.
Η Ιαπωνία παραμένει άγνωστη, καθώς κανείς δεν γνωρίζει πόσο θα προχωρήσει η Τράπεζα της Ιαπωνίας στις αυξήσεις επιτοκίων ή πώς θα εξελιχθεί η αναδίπλωση του carry trade στο γεν.
Ένα σταθεροποιητικό στοιχείο θα μπορούσε να είναι η πιθανή υποτίμηση του δολαρίου, που παραμένει υπερτιμημένο παρά τις πρόσφατες μειώσεις.
Πολλοί επενδυτές μπορεί να ξυπνήσουν το 2026 σε μια πολύ πιο ασταθή παγκόσμια οικονομία από ό,τι βίωσαν το 2025.
Όταν αυτή η αλλαγή τρόπου σκέψης χτυπήσει, η αστάθεια μπορεί να αυτοτροφοδοτηθεί, δημιουργώντας νέες προκλήσεις για τις αγορές και την παγκόσμια οικονομία, καταλήγει ο Rogoff.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών