Οι 2 παγίδες στις συντάξεις, η ακτινογραφία τους και τα χαράτσια – Ποιοι λαμβάνουν την υψηλότερη σύνταξη

Δύο «παγίδες» για χαμηλές συντάξεις «κρύβει» το ασφαλιστικό σύστημα, με την πλειονότητα των συνταξιούχων να καλούνται εντός του 2025 να εισφέρουν στον προϋπολογισμό το ποσό των 2,8 δισ. ευρώ σε κρατήσεις, χωρίς στα ποσά αυτά να συνυπολογίζεται η φορολόγηση των εισοδημάτων για συντάξεις άνω των 6.400 ευρώ, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία των ταμείων, οι απόμαχοι του Δημοσίου, οι τραπεζικοί και οι ελευθεροεπαγγελματίες έχουν τις υψηλότερες μέσες συντάξεις.
Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό για το 2025, οι συνταξιούχοι θα πληρώσουν 886 εκατ. ευρώ λόγω της παρακράτησης της εισφοράς αλληλεγγύης και 2 δισ. ευρώ λόγω της παρακράτησης υπέρ υγείας, χωρίς στα παραπάνω ποσά να υπολογίζονται τα 700 εκατ. που παρακρατούνται λόγω προσωπικής διαφοράς σε 705.000 συνταξιούχους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα στα άγρια «χαράτσια» που παρακρατούνται στις συντάξεις, αποτελεί ο νόμος Κατρούγκαλου (4387/2016), ο οποίος με το άρθρο 44, υπέβαλε ισόβιο φόρο-«χαράτσι» σε όλες ανεξαιρέτως τις καταβαλλόμενες συντάξεις.
Ειδικότερα, πλην τού ότι αύξησε από 4% σε 6% την εισφορά υπέρ υγείας σε όλες τις κύριες συντάξεις, επέβαλε πρόσθετη νέα εισφορά ύψους 6% υπέρ υγείας και σε όλες τις επικουρικές καθώς και σε όλες τις άλλες συνταξιοδοτικές παροχές.

Τα ρετιρέ και τα ισόγεια των συνταξιούχων και η 1η παγίδα

Πάντως, υψηλότερες σε σχέση με το γενικό μέσο όρο είναι οι συντάξεις που καταβάλουν πολλά ταμεία σε παλαιούς και κυρίως σε νέους συνταξιούχους.
Το μέσο εισόδημα από συντάξεις γήρατος (κύρια, επικουρική, και μέρισμα) διαμορφώθηκε για τον Ιούλιο του 2024 στα 1.084 ευρώ, ενώ τον Ιούλιο του 2023 ήταν 1.079 ευρώ και τον ίδιο μήνα του 2022 γύρω στα 1.035 ευρώ.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Ήλιος, τα ποσά μεγαλύτερα ποσά νέων συντάξεων για τις κατηγορίες γήρατος αναπηρίας και θανάτου καταβάλλονται από το Δημόσιο με τη μέση σύνταξη 1.127 ευρώ, από την Τράπεζα της Ελλάδος με τη μέση σύνταξη στα 1.605 ευρώ και ακολουθούν τα ταμεία που είναι εντός του ΕΦΚΑ με ένα γενικό μέσο όρο 770 ευρώ.

Σε επιμέρους όμως ταμεία οι συντάξεις λόγω γήρατος είναι για το ΙΚΑ, στα 833 ευρώ για τον ΟΑΕΕ-ΤΕΒΕ, στα 1.127 ευρώ για το Δημόσιο, στα 1.290 ευρώ για την Εθνική Τράπεζα, στα 1.295 ευρώ για της ΑΤΕ, στα 2.100 ευρώ για την Τράπεζα της Ελλάδος και στα 1.400 με 1.500 ευρώ για ταμεία ΔΕΚΟ.
Στην αύξηση των συντάξεων συνέβαλαν οι αυξήσεις από το 2023 με αποτέλεσμα οι μεν παλαιοί συνταξιούχοι να βελτιώνουν τις συντάξεις τους και να μηδενίζουν σταδιακά την προσωπική διαφορά, οι δε νέοι συνταξιούχοι να παίρνουν κατά την έξοδο την αυξημένη εθνική σύνταξη και ολόκληρη την αύξηση σε εθνική και ανταποδοτική σύνταξη που χορηγείται στο επόμενο της συνταξιοδότησής τους έτος.
Ωστόσο, υπάρχει παγίδα διπλής κράτησης στην εισφορά αλληλεγγύης για τους δικαιούχους δυο κύριων συντάξεων, καθώς πληρώνουν την "αλληλεγγύη" όχι με την κλίμακα κρατήσεων στην οποία υπάγεται η κάθε μια από τις δυο συντάξεις, αλλά στην κλίμακα που αναλογεί στο άθροισμα των συντάξεων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι συνταξιούχος λόγω γήρατος από το Δημόσιο εισπράττει από τον ΕΦΚΑ κύρια σύνταξη 1.000 ευρώ και παίρνει και από δεύτερη κύρια σύνταξη γήρατος (π.χ. από το ΕΤΑΑ) άλλα 800 ευρώ.
Τα ποσά των δυο ξεχωριστών συντάξεων δεν υπόκεινται σε κράτηση ΕΑΣ γιατί είναι κάτω από το όριο απ΄όπου ξεκινά να επιβάλλεται η κράτηση.
Όμως με βάση το άθροισμα (1.800 ευρώ) οι δυο συντάξεις υπόκεινται σε κράτηση με ποσοστό 6% η κάθε μια γιατί υπερβαίνουν τη δεύτερη κλίμακα (1.742 ευρώ).
Έτσι ο συνταξιούχος θα έχει μείωση 6% λόγω ΕΑΣ στη σύνταξη των 1.000 ευρώ και μείωση 6% στη σύνταξη των 800 ευρώ. Στην πράξη πληρώνει για ΕΑΣ 108 ευρώ λόγω δυο συντάξεων.
Οι στρεβλώσεις αυτές, δηλαδή του να πληρώνουν ΕΑΣ οι συνταξιούχοι με δυο συντάξεις επειδή το άθροισμά τους ξεπερνά τα 1.43 ευρώ, δεν αντιμετωπίστηκαν από την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας με τις αλλαγές που νομοθετήθηκαν για την τιμαριθμοποίηση της εισφοράς αλληλεγγύης.

Οι 2η παγίδα με τις εισφορές

Προ εκπλήξεως θα βρεθούν σε μερικά χρόνια χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες και αγρότες που επιλέγουν να πληρώνουν ασφάλιστρα στη χαμηλότερη εισφορά, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΦΚΑ 9 στους 10 θα μείνουν στην πρώτη κατηγορία, υποθηκεύοντας όμως τη μελλοντική τους σύνταξη.
Η πλατφόρμα του ΕΦΚΑ θα ανοίξει για την επιλογή κατηγορίας από την 1η ως τις 31 Ιανουαρίου για τους κλάδους Κύριας, Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχής σε ενιαία αίτηση και ισχύει για όλο το έτος.
Από το 2020 που καθιερώθηκαν οι νέες κλίμακες στις εισφορές των επαγγελματιών οι 8 με 9 στους 10 επιλέγουν την πρώτη και χαμηλότερη κατηγορία και μένουν "συνεπείς" τόσο για τα χρόνια που οι εισφορές έμειναν παγωμένες (2020, 2021, και 2022) όσο και για την περίοδο που οι εισφορές αυξάνονται. Για το 2024 οι εισφορές αυξάνονται κατά 3,46% ενώ το 2023 η αύξηση ήταν 9,6%.
Πολλοί επαγγελματίες κάνουν το λάθος να μετράνε το κόστος των συνολικών εισφορών ενώ για τον υπολογισμό της κύριας σύνταξης δεν λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των εισφορών, παρά μόνον η εισφορά σύνταξης της κάθε κατηγορίας.
Έτσι με την αύξηση κατά 3,46% η συνολική εισφορά της πρώτης κατηγορίας διαμορφώνεται στα 248 ευρώ τον μήνα. Από αυτή την εισφορά όμως τα 175 ευρώ είναι αυτά που θα μετρήσουν για τη σύνταξη, ενώ τα υπόλοιπα είναι η εισφορά για τον κλάδο ασθένειας (63 ευρώ) και η εισφορά ανεργίας (10 ευρώ)., Η εισφορά των δυο πρώτων κατηγοριών με τα σημερινά δεδομένα δεν φτάνει τα 700 ευρώ σύνταξης.
Για παράδειγμα, η σύνταξη που βγάζει η εισφορά της 1ης κατηγορίας με 30 έτη ασφάλισης είναι μόλις 658 ευρώ και στα 35 έτη είναι 754,18 ευρώ. Η 2η κατηγορία με 35 έτη ασφάλισης αντιστοιχεί σύνταξη στα 820 ευρώ και με 40 έτη 960 ευρώ.
Καλύτερη σύνταξη χτίζουν όσοι βρίσκονται στην 3η και επόμενες κατηγορίες όπου με 35 έτη η σύνταξη είναι 925 ευρώ και στα 40 έτη ασφάλισης φτάνει στα 1.108,99 ευρώ και στην ανώτερη κατηγορία φτάνει τα 1.900 ευρώ.

Αντώνης Βασιλόπουλος
www.bankingnews.gr