Ταμείο Ανάκαμψης: Αναθεώρηση υπό πίεση – Τα έργα που μένουν, τα κονδύλια που χάνονται - Τραγική η εικόνα στο σκέλος επενδύσεων

Κρίσιμες αποφάσεις για τα προβληματικά έργα του Ταμείου Ανάκαμψης καλείται να λάβει η κυβέρνηση, ενόψει της αναθεώρησης του σχεδίου που θα υποβάλει τον Απρίλιο 2025 στις Βρυξέλλες.
Πρόκειται για την τελευταία ευκαιρία για να γίνουν διορθωτικές κινήσεις, καθώς όσα έργα δεν ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2026 κινδυνεύουν με απώλεια χρηματοδότησης, μεταθέτοντας το βάρος στον κρατικό προϋπολογισμό.
Οι επόμενες εβδομάδες θα είναι καθοριστικές για τις μεταρυθμίσεις που θα προχωρήσουν και θα αντικατασταθούν.

Το οικονομικό επιτελείο είχε προχωρήσει το 2023 σε εκτεταμένη αναθεώρηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης, αφαιρώντας πολλά που ήταν αμφίβολη η υλοποίηση τους. Ωστόσο, η νέα αναθεώρηση που βρίσκεται σε διαπραγμάτευση με την Κομισιόν εισέρχεται σε κρίσιμη φάση, καθώς άλλα περιθώρια δεν υπάρχουν και το μόνο που απομένει είναι ο «ξαφνικός θάνατος» των έργων που προβλέπεται από τους κανόνες του Ταμείου Ανάκαμψης.

Η αντίστροφη μέτρηση έχει ξεκινήσει με τον αναπληρωτή γενικό διευθυντή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Declan Costello, να στέλνει αυστηρή προειδοποίηση ότι απαιτείται επιτάχυνση, καθώς απομένουν μόλις 18 μήνες έως τη λήξη του προγράμματος, τον Δεκέμβριο του 2026.
Η Αθήνα έχει εκπληρώσει τα 240 από τα συνολικά 371 ορόσημα που αντιστοιχούν στο 64,7% του συνόλου.
Οι επιδόσεις είναι καλύτερες στα μεταρρυθμιστικά που έχει ολοκληρωθεί το 47,4%, ενώ στα επενδυτικά ορόσημα το ποσοστό υλοποίησης είναι χαμηλό μόλις 28,6%.

Βάσει του κανονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης, κάθε χώρα έχει δικαίωμα να υποβάλλει έως δύο αιτήματα πληρωμής ετησίως. Για την Ελλάδα, το έκτο αίτημα θα κατατεθεί τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου, ενώ το έβδομο προγραμματίζεται για το φθινόπωρο. Το 2026 θα είναι η χρονιά της τελικής ευθείας, με το όγδοο αίτημα που σταλεί στην Κομισιόν τον Ιανουάριο και το ένατο – και τελευταίο– να ακολουθεί τον Αύγουστο.

Σε επίπεδο χρηματοδότησης, από τα 36 δισ. ευρώ που προβλέπει συνολικά το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ελλάδα έχει λάβει έως τώρα 18,2 δισ. ευρώ, καλύπτοντας το 51% του προγράμματος. Με την προσθήκη των κονδυλίων από την επόμενη αίτηση πληρωμής, οι συνολικές εισροές θα φτάσουν τα 21,3 δισ. ευρώ, ανεβάζοντας το ποσοστό εκταμιεύσεων πάνω από το 59%.

Η αποδέσμευση των κονδυλίων προϋποθέτει την τήρηση συγκεκριμένων προαπαιτούμενων. Το 6ο αίτημα, ύψους 2,4 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 2,5 δισ. ευρώ σε δάνεια, περιλαμβάνει 46 ορόσημα. Το 7ο, ύψους 1,9 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 2,5 δισ. ευρώ σε δάνεια, συνοδεύεται από 35 προαπαιτούμενα ενώ στο 8ο αίτημα, ύψους 1,7 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 1,2 δισ. ευρώ σε δάνεια, αντιστοιχούν 39 ορόσημα. Το 9ο και τελευταίο αίτημα είναι συνδεδεμένο με 3,5 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις που αντιστοιχούν 126 προαπαιτούμενα.

Όσον αφορά τη δανειοδότηση, έως σήμερα έχουν υπογραφεί 405 συμβάσεις, με το συνολικό ύψος των επενδύσεων να ανέρχεται σε 15,36 δισ. ευρώ. Από αυτά, 6,7 δισ. ευρώ προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης, 3,5 δισ. ευρώ αποτελούν ίδια κεφάλαια των επιχειρήσεων, ενώ 5,1 δισ. ευρώ προέρχονται από τραπεζικά δάνεια. Η εκταμίευση παραμένει σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, καθώς μέχρι στιγμής έχει αποδεσμευτεί το 35%-40% των διαθέσιμων κεφαλαίων, δηλαδή περίπου 3 δισ. ευρώ.

Οι πιο μεγάλες δυσκολίες εντοπίζονται σε ορόσημα που αφορούν μεγάλα έργα υποδομών όπως ο Ε-65 ή ο προαστιακός.

Ειδικότερα, για την 6η δόση στα δύσκολα ορόσημα περιλαμβάνονται:

- Οι συμβάσεις ανάθεσης για τα νέα κέντρα πρωτοβάθμιας υγείας.

- Πολιτικά δύσκολη θα είναι η θεσμοθέτηση ταχύτερων ηλεκτρονικών πλειστηριασμών για την εκκαθάριση των κόκκινων δανείων.

- Η σύμβαση για το έργο THΟRAX που αφορά την ηλεκτρονική ασφάλεια και τις επικοινωνίες των Ε.Δ.

- Οι συμβάσεις την αναβάθμιση περιφερειακών λιμένων.

- Οι συμβάσεις για την αποκατάσταση σιδηροδρομικού δικτύου και οδών που καταστράφηκαν από την καταιγίδα Daniel .

- H έγκριση στρατηγικού σχεδίου για την ανάπτυξη υπεράκτιων ανεμογεννητριών.

- Η ολοκλήρωση του κτηματολογίου σε ποσοστό 95% μαζί με την δημιουργία δύο κεντρικών γραφείων.

- Η σύσταση και λειτουργία του συστήματος για την παροχή ηλεκτρονική ταυτότητα ασθενή.

- Η δημιουργία νέων πολεοδομικών σχεδίων για τις περιοχές που εγκαταλείπουν την χρήση του λιγνίτη.

- Η μείωση της οφειλής του claw back από τις φαρμακευτικές εταιρίες κατά 150 εκατ. ευρώ μέσω ιδιωτικών επενδύσεων.

ΟΙ 8 μεταρρυθμίσεις του 2025

Τα 8 βασικά έργα μεταρρυθμιστικού χαρακτήρα του Ταμείου Ανάκαμψης που έχουν προγραμματιστεί για το 2025:

1. Μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης – νέος δικαστικός χάρτης: ολοκλήρωση της Ψηφιακής Δικαιοσύνης, ανανέωση των κτιριακών και υλικοτεχνικών υποδομών και ενίσχυση του προσωπικού των δικαστικών υπαλλήλων κ.α.

2. Πρόγραμμα εκπόνησης Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων σε 750 δημοτικές ενότητες σε όλη τη χώρα (προϋπολογισμός 323 εκατ.ευρώ)

3. Ανακαίνιση 80 Δημόσιων Νοσοκομείων (συνολικός προϋπολογισμός: 450 εκατ. ευρώ)

4. Επέκταση του Προσωπικού Ιατρού και αναβάθμιση κτιριακών υποδομών 156 Κέντρων Υγείας (συνολικός προϋπολογισμός 365,4 εκατ. ευρώ)

5. Βόρειο Τμήμα του Ε-65 Τρίκαλα-Εγνατία Οδός: Μήκους 70 χλμ – έχει ολοκληρωθεί το 65% του έργου (προϋπολογισμός 480 εκατ. ευρώ)

6. Σπίτι μου ΙΙ: Πρόγραμμα χαμηλότοκων στεγαστικών δανείων για την αγορά πρώτης κατοικίας (Προϋπολογισμός: 2 δις ευρώ, εκ των οποίων 1 δις από τους δανειακούς πόρους του ΤΑΑ)

7. Ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου: Έχει ήδη ολοκληρωθεί πάνω από το 85% της κτηματογράφησης

8. 85 έργα επεξεργασίας και καθαρισμού αστικών λυμάτων περιβαλλοντικά ευαίσθητων οικισμών (προϋπολογισμός 455 εκατ. ευρώ)

Μάριος Χριστοδούλου
www.bankingnews.gr