H φαινομενικά δύσκολη απόφαση για ελάφρυνση του ελληνικού χρέους μετατρέπεται σε μια ρεαλιστική αναγκαιότητα, η οποία ενισχύει την οικονομική αιτιολόγηση της
Άρθρο-παρέμβαση υπέρ της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους του επικεφαλής οικονομικού συμβούλου της Allianz και πρώην διευθύνοντα συμβούλου του επενδυτικού κολοσσού PIMCO, Mohamed El-Erian, δημοσιεύει το Bloomberg.
Μάλιστα, η παρέμβαση του El-Erian έρχεται με αφορμή τις πρόσφατες αποκαλύψεις για τις πιέσεις που άσκησε το ΔΝΤ προς τους υπόλοιπους δανειστές της χώρας μας, προκειμένου να δεχτούν την ελάφρυνση του χρέους.
Συγκεκριμένα, ο γνωστός επενδυτής καταγράφει τα εξής στο άρθρο του:
Οι αποκαλύψεις του Σαββατοκύριακου από το WikiLeaks των υποτιθέμενων συζητήσεων μεταξύ αξιωματούχων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τον καλύτερο τρόπο για να εξαναγκαστούν οι πιστωτές της Ελλάδας να αποδεχθούν την αναδιάρθρωση του χρέους οδήγησαν σε έντονη αντιπαράθεση που δείχνει και την αγανάκτηση των εμπλεκομένων μερών.
Η Οικονομική Οδύσσεια της Ελλάδας
Ωστόσο, η οικονομική υπόθεση για να «συγχωρεθεί» το χρέος της χώρας είναι απλή: Χωρίς ελάφρυνση μέσα σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, η Ελλάδα θα δυσκολευτεί να έχει ανάπτυξη, η ανεργία θα παραμείνει υψηλή και η αναταραχή θα συνεχίσει να θέτει υπό αμφισβήτηση τη λειτουργία της ευρωζώνης.
Οι πολιτικοί υπολογισμοί είναι όμως πολύ πιο δύσκολοι.
Ακόμη και το παράθυρο που άνοιξε η προσφυγική κρίση στην Ευρώπη δεν καταφέρνει να αποτελέσει καταλύτη αλλαγών.
Αν αυτό συνεχιστεί, η Ελλάδα θα μπορούσε να καταλήξει ένα στοιχείο μιας πολύ μεγαλύτερης απειλή για την ακεραιότητα και την απόδοση τόσο της ευρωζώνης όσο και την Ε.Ε.
Η «άφεση» για το χρέος δεν χορηγείται εύκολα και με καλό λόγο.
Ακόμη και αν πρόκειται για μια οικονομικά βιώσιμη λύση, η ιδέα εγείρει θεμελιώδη ζητήματα δικαιοσύνης και συμβατότητας στην παροχή κινήτρων.
Γιατί θα πρέπει ένας εξαντλημένος οφειλέτης να γίνει αποδέκτης ελάφρυνσης όταν οι άλλοι έχουν κοπιάσει για να εξοφλήσουν το χρέος τους;
Τι γίνεται με τους πιστωτές οι οποίοι εργάστηκαν σκληρά για να κερδίσουν τα χρήματα που δάνεισαν;
Γιατί θα πρέπει να τιμωρηθούν;
Επίσης, η διαγραφή χρέους δεν ενθαρρύνει και άλλους οφειλέτες να είναι λιγότερο συνεπείς, πιθανότατα υπονομεύοντας τη συνολική ροή πιστώσεων που υποστηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη και τις ευρύτερες ευκαιρίες για την ευημερία;
Αυτά είναι θεμιτά οικονομικά ζητήματα.
Με την πάροδο του χρόνου, οι θεωρήσεις αυτές ορθώς έκαναν τις διαγραφές χρέους σπάνιες, ενώ όσες γίνονται είναι αποτέλεσμα παρατεταμένων διαπραγματεύσεων ή εξαρτώνται από την έκβαση άλλων πραγματικά εξαιρετικών γεγονότων.
Όμως, η οικονομική ανάλυση δείχνει επίσης ότι υπάρχουν μερικές περιπτώσεις που η διαγραφή χρέους είναι στην πραγματικότητα η καλύτερη επιλογή όταν δεν υπάρχει διαθέσιμη μία «πρώτη καλύτερη λύση».
Εδώ είναι το οικονομικό επιχείρημα:
Πέρα από ένα ορισμένο σημείο, το υψηλό χρέος κάνει περισσότερα από το απλώς να συντρίβει τις προσπάθειες ανάκαμψης του οφειλέτη.
Αναστέλλει επίσης την έλευση νέων κεφαλαίων, καθώς αυτοί που μπορούν να τα παρέχουν ανησυχούν.
Χωρίς το πολυπόθητο οξυγόνο από τις εισροές κεφαλαίων, ο οφειλέτης υποφέρει ακόμη περισσότερο, καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την ανάπτυξη και την παγίδα του χρέους ακόμη πιο βαθιά.
Ιστορικά παραδείγματα περιλαμβάνουν τα σκληρά μαθήματα της «χαμένης δεκαετίας» της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του 1980.
Κατά τη διάρκεια αυτού του ιδιαίτερα θλιβερού επεισοδίου, πολλές χώρες πάλεψαν για να ξεπεράσουν τη σύνθλιψη από το υψηλό δημόσιο χρέος και κατέληξαν στην παρατεταμένη οικονομική στασιμότητα, την υψηλή μακροχρόνια ανεργία και τα αυξανόμενα επίπεδα φτώχειας.
Η συνολική ελάφρυνση του χρέους που τελικά ήρθε στο τέλος της δεκαετίας και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 συνέβη πολύ αργά για να αποφευχθεί η δυστυχία, ειδικά για τους φτωχότερους πολίτες.
Υπάρχει επίσης είναι το παράδειγμα των φτωχών χωρών της Αφρικής, οι οποίες επωφελήθηκαν από μια συνεργατική παγκόσμια πρωτοβουλία για το χρέος των υπερχρεωμένων φτωχών χωρών στα μέσα της δεκαετίας του 1990, που επέτρεψε μια αξιοσημείωτη αύξηση στην ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανακούφιση της φτώχειας.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να αναπτυχθεί χωρίς ελάφρυνση του χρέους.
Είναι ένα αναγκαίο, αν και όχι επαρκές, συστατικό σχεδόν σε κάθε προσέγγιση για την αποκατάσταση της χώρας σε μια πορεία βιώσιμης ανάπτυξης, μειώνοντας τα υψηλά επίπεδα της ανεργίας και αποφεύγοντας μια χαμένη γενιά ανέργων και απογοητευμένων νέων.
Χορηγούμενη στο πλαίσιο μιας συνολικής μεταρρυθμιστικής προσπάθειας, μία τέτοια ελάφρυνση θα βοηθήσει επίσης στην αποκατάσταση της θέσης της Ελλάδας ως πλήρους μέλους της ευρωζώνης, οι στόχοι του οποίου εκτείνονται πέρα από την οικονομία, σε σημαντικά κοινωνικά και πολιτικά επιτεύγματα.
Αλλά ακόμη και αν η υπόθεση είναι απλή από οικονομικής άποψης, είναι επίσης και πολιτικά περίπλοκη.
Κυρίως λόγω των αποφάσεων που ελήφθησαν στα προηγούμενα προγράμματα διάσωσης για την Ελλάδα, το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της χώρας οφείλεται τώρα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στους επίσημους θεσμούς τους.
Κατά συνέπεια, η απόφαση για ελάφρυνση του χρέους μπορεί μόνο να προκύψει από μια πολιτική διαδικασία που εμπλέκει τα εθνικά κοινοβούλια, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της Γερμανίας, της Φινλανδίας και της Ολλανδίας, οι οποίες τείνουν να είναι αντίθετες σε οποιαδήποτε χαλάρωση των όρων για τα δάνεια του παρελθόντος.
Πολλοί πίστευαν ότι η προσφυγική κρίση θα καθιστούσε ευκολότερη την πολιτική έγκριση της εν λόγω οικονομικά αναγκαίας, αν και δύσκολης απόφασης.
Εν τέλει, η Ελλάδα είναι στην πρώτη γραμμή της κρίσης, φιλοξενώντας, υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που ψάχνουν να εγκατασταθούν αλλού στην ήπειρο.
Αλλά αυτό το παράθυρο έχει αποδειχθεί δύσκολο να το εκμεταλλευτούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, δεδομένων των βαθιών διαφορών εντός της Ε.Ε. που έχουν αποκαλυφθεί εξαιτίας της κρίσης.
Επιπλέον, ως ηγέτις σε αυτό και σε πολλά άλλα ευρωπαϊκά ζητήματα, η καγκελάριος της Γερμανίας Angela Merkel, διαπιστώνει ότι η θαρραλέα προσέγγιση της όσον αφορά την προσφυγική κρίση αντιμετωπίζει τώρα αυξανόμενη εσωτερική αντιπολίτευση.
Η δημοσίευση από τα WikiLeaks της απομαγνητοφώνησης των εσωτερικών συζητήσεων στο ΔΝΤ, έναν σημαντικό πάροχο των κεφαλαίων και τεχνικής βοήθειας προς την Ελλάδα, καθιστά τους πολιτικούς χειρισμούς ακόμη πιο περίπλοκους.
Το έγγραφο περιγράφει λεπτομερώς τη σκέψη των τεχνοκρατών του Ταμείου, καθώς προσπαθούν να προβλέψουν πώς οι πολύπλοκες πολιτικές της Ε.Ε. τους επόμενους μήνες θα μπορούσαν να επηρεάσουν μια στρατηγική για να αποφασιστεί ελάφρυνση χρέους για την Ελλάδα, την οποία εδώ και καιρό το Ταμείο θεωρεί αναγκαία και τώρα προτείνει ως προϋπόθεση για την περαιτέρω βοήθεια προς τη χώρα.
Αποδεικνύεται ότι η έναρξη του καλοκαιριού θα μπορούσε να είναι μια ακόμη πιο δύσκολη περίοδος, τόσο για την Ε.Ε. όσο και για την ευρωζώνη.
Μέχρι τότε, η Ελλάδα θα μπορούσε να βρεθεί και πάλι χωρίς χρήματα για να «τρέξει» την οικονομία της και να ανταποκριθεί στις πληρωμές για την εξυπηρέτηση του χρέους της.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα ψηφίσει για το αν θα πρέπει να παραμείνει στην Ε.Ε. ή όχι.
Και η Ευρώπη είναι πιθανό να έχει ανακαλύψει, με τον δύσκολο τρόπο, ότι η πρόσφατη συμφωνία για το προσφυγικό είναι δύσκολο να εφαρμοστεί.
Η Ευρώπη θα πρέπει να λαμβάνει μέτρα τώρα για να αποφευχθεί ένας ενδεχόμενος συνδυασμός αυτών των προβλημάτων εντός του καλοκαιριού, κάτι το οποίο όχι απλά θα δοκίμαζε σοβαρά την αποφασιστικότητα και τις ικανότητες επίλυσης των προβλημάτων στην περιοχή, αλλά και την ίδια την πολιτική της αξιοπιστία.
Στο πλαίσιο αυτό, η φαινομενικά δύσκολη απόφαση για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους μετατρέπεται σε μια ρεαλιστική αναγκαιότητα, η οποία ενισχύει την οικονομική αιτιολόγηση της.
Είναι η μία απόφαση που βρίσκεται στα χέρια των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των κοινοβουλίων που, αν και δέχονται πιέσεις από τα αντικαθεστωτικά εθνικιστικά κινήματα, εξακολουθούν να κυριαρχούνται από εκείνους που πιστεύουν στο ιστορικό έργο μιας ολοένα στενότερης Ευρωπαϊκής Ένωσης.
www.bankingnews.gr
Μάλιστα, η παρέμβαση του El-Erian έρχεται με αφορμή τις πρόσφατες αποκαλύψεις για τις πιέσεις που άσκησε το ΔΝΤ προς τους υπόλοιπους δανειστές της χώρας μας, προκειμένου να δεχτούν την ελάφρυνση του χρέους.
Συγκεκριμένα, ο γνωστός επενδυτής καταγράφει τα εξής στο άρθρο του:
Οι αποκαλύψεις του Σαββατοκύριακου από το WikiLeaks των υποτιθέμενων συζητήσεων μεταξύ αξιωματούχων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τον καλύτερο τρόπο για να εξαναγκαστούν οι πιστωτές της Ελλάδας να αποδεχθούν την αναδιάρθρωση του χρέους οδήγησαν σε έντονη αντιπαράθεση που δείχνει και την αγανάκτηση των εμπλεκομένων μερών.
Η Οικονομική Οδύσσεια της Ελλάδας
Ωστόσο, η οικονομική υπόθεση για να «συγχωρεθεί» το χρέος της χώρας είναι απλή: Χωρίς ελάφρυνση μέσα σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, η Ελλάδα θα δυσκολευτεί να έχει ανάπτυξη, η ανεργία θα παραμείνει υψηλή και η αναταραχή θα συνεχίσει να θέτει υπό αμφισβήτηση τη λειτουργία της ευρωζώνης.
Οι πολιτικοί υπολογισμοί είναι όμως πολύ πιο δύσκολοι.
Ακόμη και το παράθυρο που άνοιξε η προσφυγική κρίση στην Ευρώπη δεν καταφέρνει να αποτελέσει καταλύτη αλλαγών.
Αν αυτό συνεχιστεί, η Ελλάδα θα μπορούσε να καταλήξει ένα στοιχείο μιας πολύ μεγαλύτερης απειλή για την ακεραιότητα και την απόδοση τόσο της ευρωζώνης όσο και την Ε.Ε.
Η «άφεση» για το χρέος δεν χορηγείται εύκολα και με καλό λόγο.
Ακόμη και αν πρόκειται για μια οικονομικά βιώσιμη λύση, η ιδέα εγείρει θεμελιώδη ζητήματα δικαιοσύνης και συμβατότητας στην παροχή κινήτρων.
Γιατί θα πρέπει ένας εξαντλημένος οφειλέτης να γίνει αποδέκτης ελάφρυνσης όταν οι άλλοι έχουν κοπιάσει για να εξοφλήσουν το χρέος τους;
Τι γίνεται με τους πιστωτές οι οποίοι εργάστηκαν σκληρά για να κερδίσουν τα χρήματα που δάνεισαν;
Γιατί θα πρέπει να τιμωρηθούν;
Επίσης, η διαγραφή χρέους δεν ενθαρρύνει και άλλους οφειλέτες να είναι λιγότερο συνεπείς, πιθανότατα υπονομεύοντας τη συνολική ροή πιστώσεων που υποστηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη και τις ευρύτερες ευκαιρίες για την ευημερία;
Αυτά είναι θεμιτά οικονομικά ζητήματα.
Με την πάροδο του χρόνου, οι θεωρήσεις αυτές ορθώς έκαναν τις διαγραφές χρέους σπάνιες, ενώ όσες γίνονται είναι αποτέλεσμα παρατεταμένων διαπραγματεύσεων ή εξαρτώνται από την έκβαση άλλων πραγματικά εξαιρετικών γεγονότων.
Όμως, η οικονομική ανάλυση δείχνει επίσης ότι υπάρχουν μερικές περιπτώσεις που η διαγραφή χρέους είναι στην πραγματικότητα η καλύτερη επιλογή όταν δεν υπάρχει διαθέσιμη μία «πρώτη καλύτερη λύση».
Εδώ είναι το οικονομικό επιχείρημα:
Πέρα από ένα ορισμένο σημείο, το υψηλό χρέος κάνει περισσότερα από το απλώς να συντρίβει τις προσπάθειες ανάκαμψης του οφειλέτη.
Αναστέλλει επίσης την έλευση νέων κεφαλαίων, καθώς αυτοί που μπορούν να τα παρέχουν ανησυχούν.
Χωρίς το πολυπόθητο οξυγόνο από τις εισροές κεφαλαίων, ο οφειλέτης υποφέρει ακόμη περισσότερο, καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την ανάπτυξη και την παγίδα του χρέους ακόμη πιο βαθιά.
Ιστορικά παραδείγματα περιλαμβάνουν τα σκληρά μαθήματα της «χαμένης δεκαετίας» της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του 1980.
Κατά τη διάρκεια αυτού του ιδιαίτερα θλιβερού επεισοδίου, πολλές χώρες πάλεψαν για να ξεπεράσουν τη σύνθλιψη από το υψηλό δημόσιο χρέος και κατέληξαν στην παρατεταμένη οικονομική στασιμότητα, την υψηλή μακροχρόνια ανεργία και τα αυξανόμενα επίπεδα φτώχειας.
Η συνολική ελάφρυνση του χρέους που τελικά ήρθε στο τέλος της δεκαετίας και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 συνέβη πολύ αργά για να αποφευχθεί η δυστυχία, ειδικά για τους φτωχότερους πολίτες.
Υπάρχει επίσης είναι το παράδειγμα των φτωχών χωρών της Αφρικής, οι οποίες επωφελήθηκαν από μια συνεργατική παγκόσμια πρωτοβουλία για το χρέος των υπερχρεωμένων φτωχών χωρών στα μέσα της δεκαετίας του 1990, που επέτρεψε μια αξιοσημείωτη αύξηση στην ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανακούφιση της φτώχειας.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να αναπτυχθεί χωρίς ελάφρυνση του χρέους.
Είναι ένα αναγκαίο, αν και όχι επαρκές, συστατικό σχεδόν σε κάθε προσέγγιση για την αποκατάσταση της χώρας σε μια πορεία βιώσιμης ανάπτυξης, μειώνοντας τα υψηλά επίπεδα της ανεργίας και αποφεύγοντας μια χαμένη γενιά ανέργων και απογοητευμένων νέων.
Χορηγούμενη στο πλαίσιο μιας συνολικής μεταρρυθμιστικής προσπάθειας, μία τέτοια ελάφρυνση θα βοηθήσει επίσης στην αποκατάσταση της θέσης της Ελλάδας ως πλήρους μέλους της ευρωζώνης, οι στόχοι του οποίου εκτείνονται πέρα από την οικονομία, σε σημαντικά κοινωνικά και πολιτικά επιτεύγματα.
Αλλά ακόμη και αν η υπόθεση είναι απλή από οικονομικής άποψης, είναι επίσης και πολιτικά περίπλοκη.
Κυρίως λόγω των αποφάσεων που ελήφθησαν στα προηγούμενα προγράμματα διάσωσης για την Ελλάδα, το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της χώρας οφείλεται τώρα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στους επίσημους θεσμούς τους.
Κατά συνέπεια, η απόφαση για ελάφρυνση του χρέους μπορεί μόνο να προκύψει από μια πολιτική διαδικασία που εμπλέκει τα εθνικά κοινοβούλια, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της Γερμανίας, της Φινλανδίας και της Ολλανδίας, οι οποίες τείνουν να είναι αντίθετες σε οποιαδήποτε χαλάρωση των όρων για τα δάνεια του παρελθόντος.
Πολλοί πίστευαν ότι η προσφυγική κρίση θα καθιστούσε ευκολότερη την πολιτική έγκριση της εν λόγω οικονομικά αναγκαίας, αν και δύσκολης απόφασης.
Εν τέλει, η Ελλάδα είναι στην πρώτη γραμμή της κρίσης, φιλοξενώντας, υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που ψάχνουν να εγκατασταθούν αλλού στην ήπειρο.
Αλλά αυτό το παράθυρο έχει αποδειχθεί δύσκολο να το εκμεταλλευτούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, δεδομένων των βαθιών διαφορών εντός της Ε.Ε. που έχουν αποκαλυφθεί εξαιτίας της κρίσης.
Επιπλέον, ως ηγέτις σε αυτό και σε πολλά άλλα ευρωπαϊκά ζητήματα, η καγκελάριος της Γερμανίας Angela Merkel, διαπιστώνει ότι η θαρραλέα προσέγγιση της όσον αφορά την προσφυγική κρίση αντιμετωπίζει τώρα αυξανόμενη εσωτερική αντιπολίτευση.
Η δημοσίευση από τα WikiLeaks της απομαγνητοφώνησης των εσωτερικών συζητήσεων στο ΔΝΤ, έναν σημαντικό πάροχο των κεφαλαίων και τεχνικής βοήθειας προς την Ελλάδα, καθιστά τους πολιτικούς χειρισμούς ακόμη πιο περίπλοκους.
Το έγγραφο περιγράφει λεπτομερώς τη σκέψη των τεχνοκρατών του Ταμείου, καθώς προσπαθούν να προβλέψουν πώς οι πολύπλοκες πολιτικές της Ε.Ε. τους επόμενους μήνες θα μπορούσαν να επηρεάσουν μια στρατηγική για να αποφασιστεί ελάφρυνση χρέους για την Ελλάδα, την οποία εδώ και καιρό το Ταμείο θεωρεί αναγκαία και τώρα προτείνει ως προϋπόθεση για την περαιτέρω βοήθεια προς τη χώρα.
Αποδεικνύεται ότι η έναρξη του καλοκαιριού θα μπορούσε να είναι μια ακόμη πιο δύσκολη περίοδος, τόσο για την Ε.Ε. όσο και για την ευρωζώνη.
Μέχρι τότε, η Ελλάδα θα μπορούσε να βρεθεί και πάλι χωρίς χρήματα για να «τρέξει» την οικονομία της και να ανταποκριθεί στις πληρωμές για την εξυπηρέτηση του χρέους της.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα ψηφίσει για το αν θα πρέπει να παραμείνει στην Ε.Ε. ή όχι.
Και η Ευρώπη είναι πιθανό να έχει ανακαλύψει, με τον δύσκολο τρόπο, ότι η πρόσφατη συμφωνία για το προσφυγικό είναι δύσκολο να εφαρμοστεί.
Η Ευρώπη θα πρέπει να λαμβάνει μέτρα τώρα για να αποφευχθεί ένας ενδεχόμενος συνδυασμός αυτών των προβλημάτων εντός του καλοκαιριού, κάτι το οποίο όχι απλά θα δοκίμαζε σοβαρά την αποφασιστικότητα και τις ικανότητες επίλυσης των προβλημάτων στην περιοχή, αλλά και την ίδια την πολιτική της αξιοπιστία.
Στο πλαίσιο αυτό, η φαινομενικά δύσκολη απόφαση για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους μετατρέπεται σε μια ρεαλιστική αναγκαιότητα, η οποία ενισχύει την οικονομική αιτιολόγηση της.
Είναι η μία απόφαση που βρίσκεται στα χέρια των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των κοινοβουλίων που, αν και δέχονται πιέσεις από τα αντικαθεστωτικά εθνικιστικά κινήματα, εξακολουθούν να κυριαρχούνται από εκείνους που πιστεύουν στο ιστορικό έργο μιας ολοένα στενότερης Ευρωπαϊκής Ένωσης.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών