Dimon (JP Morgan): Τα σύννεφα στην οικονομία έγιναν τυφώνας - Στην Ουκρανία η απειλή των πυρηνικών όπλων μας στοιχειώνει

Για σύννεφα στην οικονομία που τελικά έγιναν τυφώνας έκανε λόγο στην ετήσια επιστολή του προς τους μετόχους ο CEO της JP Morgan, Jamie Dimon.
Ειδικότερα, ο Διευθύνων Σύμβουλος της αμερικανικής τράπεζας την Τρίτη 4 Aπριλίου δημοσίευσε εκτεταμένη έκθεση 43 σελίδων με την οποία «αποτιμά» τον αντίκτυπο της τραπεζικής κρίσης, των γεωπολιτικών κινδύνων, της τεχνητής νοημοσύνης, των κανονιστικών ρυθμίσεων κ.ά.
Σημειώνεται πως ο 67χρονος βετεράνος της Wall Street είναι επικεφαλής της JPMorgan για 18 χρόνια.
Ήταν βασικός παράγοντας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008 και πρόσφατα ανέλαβε ηγετικό ρόλο για να ξεπεραστεί η τραπεζική αναταραχή που ξεκίνησε με τη Silicon Valley Bank τον Μάρτιο.
Το Bankingnews σας παρουσιάζει τα κυριότερα σημεία από την επιστολή του Dimon προς τους μετόχους…

Oικονομία

«Εμείς συνεργαζόμαστε με έναν πολύ σημαντικό αλλά σιωπηλό εταίρο, την κυβέρνηση των ΗΠΑ, σημειώνοντας (όπως ο φίλος μου ο Warren Buffet επισημαίνει) ότι η επιτυχία της εταιρείας βασίζεται στις εξαιρετικές συνθήκες που διαμορφώνει η χώρα μας.
Έχει δίκιο να λέει στους μετόχους του ότι, όταν βλέπουν την αμερικανική σημαία, πρέπει όλοι να λένε “ευχαριστώ”» αναφέρει εν αρχή ο Dimon και συνεχίζει:
«Μέχρι την κατάρρευση της Silicon Valley Bank, η οικονομία είχε ικανοποιητικές επιδόσεις, τόσο εδώ στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και εντυπωσιακά καλύτερα από ό,τι περίμενε κανείς στην Ευρώπη.
Η αγορά γενικά προέβλεπε είτε μια ήπια προσγείωση είτε μια ήπια ύφεση, με τα επιτόκια να κορυφώνονται στο 5% και στη συνέχεια να πέφτουν σταδιακά.
Το περασμένο έτος υπήρξε μεγάλη αστάθεια στην αγορά… καθώς οι άνθρωποι υπερεκτείνουν τα μηνιαία δεδομένα, τα οποία διαστρεβλώνονται σε μεγάλο βαθμό από τον πληθωρισμό, τις προσαρμογές της αλυσίδας εφοδιασμού κλπ.
Ωστόσο, οι καταναλωτές δαπανούν 7% έως 9% περισσότερα από ό,τι το προηγούμενο έτος και 23% περισσότερα από ό,τι πριν από την COVID-19.
Ομοίως, οι ισολογισμοί τους είναι σε εξαιρετική κατάσταση καθώς εξακολουθούν να έχουν, σύμφωνα με τη δική μας ανάλυση, σε «υπερβάλλοντα μετρητά» 1,2 τρισεκ. δολ. στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους από ό,τι πριν από την πανδημία (το χρέος των πιστωτικών καρτών απλώς εξομαλύνεται).
Επιπλέον, η ανεργία είναι εξαιρετικά χαμηλή και οι μισθοί αυξάνονται, ιδιαίτερα στα χαμηλά επίπεδα.
Τέλος, οι αλυσίδες εφοδιασμού ανακάμπτουν, οι επιχειρήσεις είναι αρκετά υγιείς και οι πιστωτικές απώλειες είναι εξαιρετικά χαμηλές.
Ωστόσο, οι αποτυχίες της SVB και της Credit Suisse έχουν αλλάξει σημαντικά τις προσδοκίες της αγοράς, οι τιμές των ομολόγων έχουν ανακάμψει δραματικά, η χρηματιστηριακή αγορά έχει υποχωρήσει και οι πιθανότητες για ύφεση έχουν αυξηθεί.
Και ενώ αυτό δεν θυμίζει τίποτα το 2008, δεν είναι σαφές πότε θα τελειώσει αυτή η τρέχουσα κρίση.
Σαφώς θα προκαλέσει αυστηροποίηση των οικονομικών συνθηκών καθώς οι τράπεζες και άλλοι δανειστές γίνονται πιο συντηρητικοί.
Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν αυτή η διαταραχή είναι πιθανό να επιβραδύνει τις καταναλωτικές δαπάνες.
Αν και τα υψηλότερα επιτόκια, ιδιαίτερα στα στεγαστικά δάνεια, έχουν μειώσει τόσο τις πωλήσεις κατοικιών όσο και τις τιμές, να θυμάστε ότι οι καταναλωτικές δαπάνες οδηγούν περισσότερο από το 65% της οικονομίας των ΗΠΑ.
Ενώ η τρέχουσα κρίση έχει αποκαλύψει κάποιες αδυναμίες του συστήματος, δεν πρέπει να θεωρηθεί, όπως τόνισα, κάτι σαν αυτό που ζήσαμε το 2008.
Ωστόσο, έχουμε μπροστά μας άλλα μοναδικά και περίπλοκα ζητήματα, τα οποία σκιαγραφούνται στο το παρακάτω διάγραμμα.

Σχετικά με την τρέχουσα διαταραχή στο τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ, οι περισσότεροι από τους κινδύνους κρύβονταν σε… κοινή θέα.
Η έκθεση στα επιτόκια, η εύλογη αξία των διακρατούμενων μέχρι τη λήξη (HTM) ομολόγων και το ποσό των ανασφάλιστων καταθέσεων της SVB ήταν γνωστά, τόσο στις ρυθμιστικές αρχές όσο και στην αγορά.
Ο άγνωστος κίνδυνος ήταν ότι περισσότεροι από 35.000 εταιρικοί πελάτες της SVB -και η δραστηριότητα στο εσωτερικό τους- ελέγχονταν από μικρό αριθμό εταιρειών επιχειρηματικού κεφαλαίου, οι οποίες με ένα bank run προκάλεσαν μια αδιέξοδη κατάσταση.
«Καθώς γράφω αυτήν την επιστολή, η τρέχουσα [τραπεζική] κρίση δεν έχει τελειώσει ακόμη, και ακόμη και όταν παρέλθει, οι επιπτώσεις θα διαρκέσουν χρόνια χρόνια.
Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι τα πρόσφατα γεγονότα δεν μοιάζουν καθόλου με αυτά που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 (η οποία μετά βίας επηρέασε τις περιφερειακές τράπεζες)».
Σε ό,τι αφορά τα δημοσιονομικά, «δεν είναι σαφές πώς η Fed ενσωμάτωσε τις τεράστιες δημοσιονομικές δαπάνες τόσο στις προβλέψεις της για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό, όσο και στην ανάγκη της να συνεχίσει το QE όπως έκανε.
Και είναι σημαντικό, η Fed να αντιστρέψει την πορεία σε αυτήν τη στρατηγική (QT) αφού περιορίσει κάπως τον υψηλότερο πληθωρισμό (αν και, φυσικά, μπορεί να προσαρμόσει προσωρινά τις ενέργειές της για να αντιμετωπίσει την τρέχουσα κρίση τραπεζικής χρεοκοπίας)» επισημαίνει ο Jamie Dimon.

Μην υποτιμάτε την εξαιρετική σημασία των επιτοκίων

Τα επιτόκια είναι εξαιρετικά σημαντικά – είναι η κοσμολογική σταθερά, ή η μαθηματική βεβαιότητα, που επηρεάζει όλα τα οικονομικά πράγματα.
Πριν σχολιάσω αυτό, θέλω να μοιραστώ μερικούς εκπληκτικούς αριθμούς για να επεξηγήσω αυτό το σημείο:

Όταν αναλύετε μια μετοχή, εξετάζετε πολλούς παράγοντες: κέρδη, ταμειακές ροές, ανταγωνισμό, περιθώρια κέρδους, σενάρια, προτιμήσεις των καταναλωτών, νέες τεχνολογίες και ούτω καθεξής.
Αλλά τα παραπάνω μαθηματικά είναι ακίνητα και επηρεάζουν όλους.
Σε ένα περιβάλλον ταχέως αυξανόμενου επιτοκίου, οποιαδήποτε επένδυση όπου αναμένονταν οι ταμειακές ροές κατά τα τελευταία έτη θα είχε επηρεαστεί δραματικά – σκεφτείτε για παράδειγμα το επιχειρηματικό κεφάλαιο ή την ανάπτυξη ακινήτων.
Οποιαδήποτε μορφή φέροντος εμπορίου (ουσιαστικά ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός και η επένδυση μακροπρόθεσμα) θα ήταν πολύ απογοητευτική.
Το Carry trade δεν αφορά μόνο στις τράπεζες, αλλά είναι ενσωματωμένο και είναι σιωπηλά παρόν σε εταιρείες, επενδυτικά οχήματα και άλλα, συμπεριλαμβανομένων καταστάσεων που απαιτούν επαναλαμβανόμενη αναχρηματοδότηση.
Είμαστε προετοιμασμένοι για δυνητικά υψηλότερα επιτόκια και μπορεί να έχουμε υψηλότερο πληθωρισμό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Εάν έχουμε υψηλότερο πληθωρισμό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, η Fed μπορεί να αναγκαστεί να αυξήσει τα επιτόκια υψηλότερα από ό,τι αναμένουν οι άνθρωποι παρά την πρόσφατη τραπεζική κρίση.
Επίσης, το QT μπορεί να έχει συνεχείς επιπτώσεις που μπορεί, με την πάροδο του χρόνου, να είναι μια άλλη δύναμη, ωθώντας τα μακροπρόθεσμα επιτόκια υψηλότερα από ό,τι οραματιζόμαστε επί του παρόντος.
Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα κι αν έχουμε μια ήπια –ή όχι και τόσο ήπια– ύφεση, όπως είδαμε τις δεκαετίες του 1970 και του 1980.
Η σημερινή ανεστραμμένη καμπύλη αποδόσεων υποδηλώνει ότι βαδίζουμε σε ύφεση.
Ωστόσο, μπορεί να μην αποδειχθεί αληθινή αυτή τη φορά λόγω της τεράστιας επίδρασης του QT.
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τα πιο μακροπρόθεσμα επιτόκια δεν ελέγχονται απαραίτητα από τις κεντρικές τράπεζες και είναι πιθανό ότι η αντιστροφή που βλέπουμε σήμερα να οφείλεται στο προηγούμενο QE και όχι στη δραματική αλλαγή στην προσφορά και στη ζήτηση που πρόκειται να λάβει χώρα στο μέλλον.
Τα υψηλότερα επιτόκια θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο όχι μόνο στις τράπεζες αλλά και σε όσους δανείζονται με κυμαινόμενο επιτόκιο ή εκείνους που πρέπει να αναχρηματοδοτηθούν σε περιβάλλον υψηλότερου επιτοκίου.
Εάν αυτή η παλίρροια υποχωρήσει, θα πρέπει να υποθέσετε ότι θα εκθέσει πρόσθετες αδυναμίες στην οικονομία.

Γεωπολιτική

«Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ήδη στον δεύτερο χρόνο του, ήταν ιδιαίτερα καταστροφικός όσον αφορά τα θύματα και τις ζημιές και έχει στοιχειωθεί από την απειλή των πυρηνικών όπλων.
Οι πόλεμοι είναι απρόβλεπτοι και, στην αρχή, οι περισσότερες προβλέψεις ήταν εντελώς λανθασμένες.
Δεν είχαμε μεγάλο χερσαίο πόλεμο στην Ευρώπη από το 1945.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία διανύει ήδη τον δεύτερο χρόνο του, ενώ η απειλή των πυρηνικών όπλων μας στοιχειώνει
Μπορεί κάλλιστα να διαρκέσει για πολλά ακόμη χρόνια.
Αυτός ο πόλεμος επηρεάζει επίσης τις παγκόσμιες προμήθειες ενέργειας και τροφίμων, με δυσανάλογη και αρνητική επίδραση στους φτωχούς ανθρώπους και τα φτωχότερα έθνη, συμπεριλαμβανομένων εκατομμυρίων Ουκρανών προσφύγων.
Οι εντάσεις αυτού του πολέμου οδηγούν επίσης στην επανεξέταση πολλών οικονομικών συμμαχιών, καθώς και του εμπορίου και της εθνικής ασφάλειας.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες δημιουργούν περισσότερο κίνδυνο και δυνητικά υψηλότερο πληθωρισμό και η συρροή τους (μαζί με τον πληθωρισμό και το QT) δημιουργεί ένα κάπως απρόβλεπτο και επικίνδυνο αποτέλεσμα».
Συχνά απογοητεύομαι όταν οι άνθρωποι μιλούν για τη σημερινή αβεβαιότητα σαν να ήταν κάτι διαφορετικό από τη χθεσινή αβεβαιότητα.
Η λιγότερο προβλέψιμη γεωπολιτική, γενικά, και μια περίπλοκη προσαρμογή στις σχέσεις με την Κίνα πιθανότατα οδηγούν σε υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες και σε αναπροσαρμογή των παγκόσμιων οικονομικών και στρατιωτικών συμμαχιών.
Οι υψηλότερες δημοσιονομικές δαπάνες, το υψηλότερο χρέος προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ), οι υψηλότερες επενδυτικές δαπάνες γενικά (συμπεριλαμβανομένων των δαπανών για το κλίμα), το υψηλότερο ενεργειακό κόστος και η πληθωριστική επίδραση των εμπορικών προσαρμογών, όλα με κάνουν να πιστέψω ότι μπορεί να αντιμετωπίσουμε έλλειψη κεφαλαίων» επισημαίνει ο τραπεζίτης.

Κλιματική αλλαγή και τεχνητή νοημοσύνη

«Το παράθυρο δράσης για την αποτροπή των δαπανηρών επιπτώσεων της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής κλείνει.
Ταυτόχρονα, ο πόλεμος στην Ουκρανία δοκιμάζει τις εμπορικές σχέσεις σε όλη την Ευρώπη και την Ασία, επαναπροσδιορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες και οι εταιρείες σχεδιάζουν την ενεργειακή ασφάλειά τους.
Η ανάγκη παροχής ενέργειας σε προσιτές και αξιόπιστες τιμές για το σήμερα, καθώς και η πραγματοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων για την απαλλαγή από τον άνθρακα για το αύριο, υπογραμμίζει τους άρρηκτους δεσμούς μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης, της ενεργειακής ασφάλειας και της κλιματικής αλλαγής».
«Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) είναι μια εξαιρετική και πρωτοποριακή τεχνολογία.
Η τεχνητή νοημοσύνη και η πρώτη ύλη που την τροφοδοτεί, τα δεδομένα, θα είναι κρίσιμα για τη μελλοντική επιτυχία της εταιρείας μας - η σημασία της εφαρμογής νέων τεχνολογιών απλά δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί».

Διαδοχή

«Το συμβούλιό μας είναι υπεύθυνο για τη διαδοχή και είναι στην ημερήσια διάταξη κάθε φορά που συναντώνται τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου — τόσο όταν είναι μαζί μου όσο και όταν δεν είμαι στην αίθουσα.
Έχουμε ήδη ένα σχέδιο είναι έτοιμο και έχουμε πολλούς υποψηφίους διαδόχους που είναι γνωστοί στο διοικητικό συμβούλιο και στην κοινότητα των επενδυτών».

Αβεβαιότητα…

«Φυσικά, ελπίζουμε ότι όλα θα πάνε καλά και ότι όλα αυτά τα σύννεφα καταιγίδας θα εξαφανιστούν ειρηνικά και ανώδυνα – και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για αυτό το αποτέλεσμα.
Πρέπει επίσης να είμαστε προετοιμασμένοι για ένα νέο και αβέβαιο μέλλον.
Η διαχείριση των κινδύνων αφορούν κάτι πολύ περισσότερο από την απλή τήρηση του ετήσιου stress test της Fed» καταλήγει ο Jamie Dimon.

www.bankingnews.gr